تبیین مخاطرات فضای مجازی خودکنترلی کاربران را به‌همراه خواهد داشت

محمدحسین رجبی‌دوانی، پژوهشگر حوزه تاریخ و تمدن اسلامی، در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، با اشاره به تضاد رفتاری کاربران در دو دنیای حقیقی و مجازی، اظهار کرد: برخی از افرادی که مقید به رعایت برخی از مسائل همچون محافظت از آلبوم عکس‌شان و نگه‌داشتن آن دور از دسترس دیگران در دنیای حقیقی هستند، نشان‌ می‌دهد که نسبت به این رفتارها باور دارند؛ بنابراین دیگر این فرد مقید و باور به رعایت برخی از ارزش‌ها، هیچ‌گاه در دنیای مجازی کاری خلاف شرع را نخواهد کرد.

وی افزود: بسیاری از کسانی که در دنیای حقیقی هم قید و بندی ندارند، قطعا در دنیای مجازی هم مقید به رعایت بسیاری از موارد نخواهند داشت و مورد سوء استفاده قرار خواهند گرفت.

این کارشناس تصریح کرد: برخی از افراد بر این تصورند که در فضای مجازی به دلیل آنکه دیده نمی‌شوند، همه اسرار خود را که مربوط به فضای مجازی است، در آن قرار می‌دهند. در حالی که هر آنچه را که منتشر می‌کنند، مورد دیدگان بسیاری از مخاطبان حتی بیش از مخاطبان دنیای حقیقی قرار می‌گیرد.

انتشار حریم خصوصی در فضای مجازی، به نوعی بی‌قیدی است

وی بیان کرد: هر آن کسی که عکس‌های خصوصی خود را در فضای مجازی منتشر می‌کنند قطعا نسبت به کاری که می‌کنند هیچ قید و بندی ندارند، مگر آنکه کاملا نسبت به این فضا بیگانه باشند.

رجبی‌دوانی اظهار کرد: انسانی که نسبت به رعایت برخی از ارزش‌ها قید و بندی ندارد، در هر دو فضا دچار بی‌قیدی هستند. همچنین کسی که عکس بدون حجاب و حریم خصوصی‌اش را در فضای مجازی منتشر می‌کند در حالی که در فضای حقیقی مقید به برخی از رفتارهاست، این فرد به منظور خودنمایی چنین کاری را می‌کند.

وی بیان کرد: بسیاری از افراد که برای عقده‌های درونی و خودنمایی، حریم خصوصی خود را در فضای مجازی منتشر می‌کنند، از این موضوع مطلع نیستند که این امر می‌تواند بسیاری از مفاسد و دردسرهایی را در پی داشته باشد.

رجبی‌دوانی اظهار کرد: مباحث فضای مجازی باید برای کاربران به صورت دقیق و نهادینه از سوی نهادهای ذیربط تبیین شود. یکی از ابعاد رفتارهای نادرست افراد در فضای مجازی، حرام‌های مجازی است و دیگر بعدش می‌توان برای جاسوسی و تخریب باورها و اعتقادات افراد باشد.

برخی از رفتارهای نادرست در کشور به قیمت خیانت تمام می‌شود

وی بیان کرد: متأسفانه برخی از رفتارهای نادرست افراد به قیمت خیانت به کشور، دین و ناموس انسان‌ها تمام می‌شود. اما به هرحال فضای مجازی در عین آنکه می‌تواند بار مثبت در عرصه‌های علمی، آموزشی و نشر اطلاعات لازم برای انسان داشته باشد، از آن طرف هم می‌تواند مخاطرات وسیعی به لحاظ اخلاقی برای کاربران ایجاد کند.

این کارشناس تصریح کرد: باید از همان مراحل ابتدایی مدارس، آموزش‌های لازم فضای مجازی را به کاربران ارائه کنیم. فضای مجازی همچون پشت‌بامی است که هم می‌توان در فصل گرما از بام آن برای لطافت هوا استفاده کرد و از آن سو هم ممکن است با کمی عقب‌تر از فراز بام سقوط کرد. 

وی ادامه داد: باید مخاطرات فضای مجازی را در کنار مزایایش برای کاربران تبیین کرد تا به نوعی خودکنترلی از سوی کاربران صورت بگیرد و در نهایت دیگر لازم نیست حتما فیلترهای فراوانی صورت بگیرد یا والدین بخواهند که مرتبا فرزندان را کنترل کنند. همه این آموزش‌ها کاری اساسی و درازمدت است که باید محقق شود.

اختصاص درسی به نام آموزش فضای مجازی در آموزش و پرورش

رجبی‌دوانی اظهار کرد: آموزش و پرورش باید به عنوان واحد درسی این آموزش را لحاظ کند. همچنین معلمان وظیفه اصلی آموزش دانش‌آموزان را در مدارس برعهده دارند. همچنین مساجد هم می‌توانند در کنار دیگر نهادها به آموزش استفاده درست از فضای مجازی بپردازند.

وی افزود: رسانه‌ ملی می‌تواند با بهره‌گیری از تجربیات حوزه‌های علمیه، دانشگاه‌ها و دیگر نهادها همچون سازمان تبلیغات اسلامی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی می‌تواند سلسله آموزش‌هایی را از ابعاد شهری، اجتماعی و فرهنگی در قبال مخاطراتی که فضای مجازی دارد را به کاربران ارائه کند.

این کارشناس فضای مجازی تصریح کرد: در کنار کار مقطعی برای فضای مجازی باید کار اساسی و ریشه‌ای انجام شود یعنی آموزش را از دوره‌های پایین‌تر مدارس آغاز کرد چرا که وقتی مطالب درست از دوران کودکی انتقال داده می‌شود، قطعا این مطالب تا پایان عمر در ذهن افراد ماندگار می‌شود.

وی بیان کرد: اگر به این نتیجه می‌رسیم  که عدم آموزش‌ها و کنترل‌ها گستره وسیعی از جامعه‌مان را تهدید و تخریب می‌کند، قطعا لازم است تا نهادی به منظور آموزش درست از فضای مجازی برای کاربران تأسیس شود که البته این آموزش‌ها باید پیوسته باشد. این نهاد به صورت تخصصی و دائمی می‌تواند چنین خدماتی را به کاربران ارائه کند.