ناخرسندی نویسندگان از تلفیق حوزه شعر و داستان
گروه ادب: احمد شاکری در مراسم رونمایی از کتاب «تشویش»، با اعلام ناخرسندی داستان‌نویسان از ادغام حوزه شعر با داستان در بنیاد گفت: این مسئله امکان هضم حوزه داستان در بطن شعر را ایجاد می‌کند.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، در مراسم رونمایی از کتاب «تشویش» به قلم معصومه خسروشاهی در بنیاد شعر و ادبیات داستانی که عصر روز گذشته، 2 تیرماه برگزار شد، احمد شاکری، نویسنده و عضو انجمن قلم اظهار کرد: وقتی اثری نوشته می‌شود و نویسنده‌ای متولد می‌شود، هویت جدیدی برای نویسنده ایجاد می‌کند.
وی ادامه داد: عنوانی که نویسنده به آن دست می‌یابد خانواده ادبیات را خشنود می‌کند که این موضوع حائز اهمیت است.
احمد شاکری عنوان کرد: زمانی که هر نویسنده‌ای پا به عرصه نویسندگی می‌گذارد، وارد خانواده جدیدی می‌شود که ارتباطی که با این خانواده جدید ایجاد می‌شود، یک نوع ارتباط نوین است.
وی افزود: نویسندگی امری نیست که در انزوا اتفاق بیفتد و این خطای حوزه نوشتن است. شبه‌روشنفکری اینگونه تبیین می‌کند که در کنج خلوت باید بنشیند و بنویسد.
این نویسنده اظهار کرد: نویسنده ادبیات داستانی انقلاب ضمن این که باید خوب بنویسد، باید بر ارتباطاتی که بر این حوزه پیچیده حاکم است، اشراف داشته باشد که اگر این طور نباشد، در مسائل بسیاری ممکن است متضرر و دچار تحول معکوس شود و نه تنها روند رو به رشدی نداشته باشد که دچار سقوط هم بشود.
جلسات رونمایی با ذائقه بومی ایران هم‌نوا نشده‌اند
شاکری ادامه داد: درباره چنین مراسم‌هایی که برگزار می‌شود، باید گفت که این فضا، فضایی است که خودمان آن را نساختیم و الگوی آن متعلق به غرب است. مثل جشن امضاء و جلسات نقد و همایش‌ها که ما صاحب رویکرد بومی و مبنای دقیق در این باره نیستیم.
وی یادآور شد: متأسفانه مراسمی باب می‌شود که دوره‌هایی مورد توجه قرار می‌گیرد و بعدها دچار افول می‌شود. این جلسات در دهه 80 اوج گرفت و بعدها به واسطه تکرار و هم‌نوا نشدن با ذائقه بومی خود، رو به نزول گذاشت.
شاکری از بنیاد ادبیات داستانی درخواست کرد که تأمل کند که چطور می‌توان الگوهای بومی را برای این مراسم تعبیه کرد.
وی افزود: یکی از دلایل ناکامی جلسات رونمایی این است که متولیان این جلسات ناشران، مؤسسات و نهادها هستند، در حالی که طرف واقعی ادبیات داستانی در کشور ما در درجه نخست مخاطبان عام و در وهله بعد، پژوهشگران و منتقدان هستند.
این منتقد افزود: بنابراین بهتر است در این جلسات این ارکان فعال باشند. یعنی صلاح ادبیات داستانی را بیش از آنکه مؤسسات دریابند، این گروه متوجه می‌شوند که درگیر مسائل این حوزه هستند.
شاکری اظهار کرد: متاسفانه ناشران به دنبال فروش آثارشان هستند و به اقتضای فروش، در کشور ما آنقدر آگاهی و بصیرت نیست که نقد یک اثر باعث فروش و رونق آن می‌شود و تعالی آن را به دنبال دارد.
وی همچنین گفت: نکته دیگر اینکه از سنت حوزوی می‌شود بهره گرفت که نقد و بحث درباره یک اثر می‌تواند مفید باشد . اتفاقا در جلسه رونمایی آمده‌ایم که نقد کنیم و نه تعریف.
شاکری عنوان کرد: سه سطح برای رونمایی مطرح است، گاه از یک مجلد رونمایی می‌کنیم که چند بار چاپ شده است؛ آیا از جلد کتاب رونمایی می‌کنیم یا اینکه در سال خاصی چاپ شده است؟
وی با بیان این مطلب گفت: رونمایی مهمتر، رونمایی از معناست. گاه در ضمن رونمایی از مجلد، از معنا رونمایی نمی‌کنیم، بلکه این موضوع در خفا می‌رود و مرحله سوم، رونمایی از نویسنده است.
شاکری با اشاره به آثاری که تا به امروز رونمایی شده است، افزود: بسیاری از آثاری که از جلد آنها رونمایی شده، هنوز معنایشان کشف نشده است. بلکه دچار قلب معنایی شده‌اند و معنای دقیقی از آنها ارائه نشده است.
این نویسنده با بیان اینکه کار منتقد و شرافت کار وی بسیار ارزشمند است، تأکید کرد: بنابراین منتقد باید درباره اثر به ایراد سخن بپردازد و اینکه آیا اثر گام جدیدی در این عرصه برداشته است یا خیر؟
شاکری ادامه داد: مرحله بعد، رونمایی از نویسنده است که این هم بسیار مهم است. آیا می‌توان در این جلسه گفت که شاهد تولد یک نویسنده هستیم؛ یعنی هویت و شأن جدید؟ البته نویسنده با چاپ کار جدیدش نویسنده نمی‌شود. چه بسا در دوران انقلاب شاهد نویسندگان بسیاری بودیم که آثارشان را چاپ نمی‌کردند.
تداخل شعر و داستان در بنیاد ادبیات داستانی
این عضو انجمن قلم اظهار کرد: نکته دیگر من درباره بنیاد است و پذیرش مسئولیت توسط قزلی جای خوشحالی دارد و البته نکته ناخوشایند آن، تداخل شعر و داستان در این بنیاد است.
وی گفت: البته ما موافق هستیم که شعر و داستان انقلاب، گفتمان انقلاب را پیش می‌برند و از اینکه شعر انقلاب در اوج تعالی باشد بسیار خرسندیم، ولی از این ناخرسندیم که چرا نهال تازه‌رسته داستان باید در کنار درخت تنومند گردوی شعر کاشته می‌شود.
شاکری اظهار کرد: این خطر وجود دارد که تعالی شعر با آن درخت تنومند در کار داستان با این درخت نوپا مانع رشد این حوزه شود. ادبیات داستانی شاید آن طور که هست با ضرورت‌ها و لوازم و اضطرابش دیده و شناخته نشود و این خطر است که ادبیات داستانی در دل شعر هضم شود.
وی گفت: دو توصیه برای بنیاد دارم؛ اینکه شأن بنیاد در حوزه ادبیات داستانی، شأن سیاست‌گذاری است که البته می‌توان در این حوزه و توجه به نویسنده‌ها را هم تعریف کرد. ولی اگر وارد حوزه رقابت با ناشران شود، مسئولیت اصلی خود را در نظر نگرفته است.
وظیفه بنیاد سیاست‌گذاری و کار ملی است
شاکری با بیان اینکه بنیاد باید رصد کند و سیاست‌های کلان ادبیات را کشف کند، افزود: این بنیاد باید افق ادبیات را ترسیم کند که اگر غیر از این باشد، ضرر است.
نوع دیدگاه در کتاب «تشویش» همان نگاه نابی است که در دهه 60 می‌توانستیم ببینیم و آسیب‌هایی متوجه آن شد و الان ادبیات دفاع مقدس وارد یک چالش جدید شد.
نقد باعث صیقل اثر است
مهدی قزلی، مدیر بنیاد شعر و ادبیات داستانی نیز در این مراسم با بیان اینکه فرصت مطالعه کتاب را پیدا نکردم، عنوان کرد: در دوران شروع نویسندگی هم‌سن و سال خسروشاهی بودم و از 17 سالگی نگارش را آغاز کردم.
وی گفت: در آن دوران برای نشان دادن داستان‌مان به نویسنده‌ای که شاید کمی بیشتر از ما در این حوزه قلم زده بود، چند ساعتی را وقت صرف می‌کردیم و منت او را به جان می‌خریدیم تا برای دقایقی اندک، نگاهی به اثرمان بیندازد.
قزلی ادامه داد: نویسندگان امروز باید قدر فرصتی را که هم‌اکنون دارند بدانند که آثارشان با حضور افراد شاخص بررسی و رونمایی می‌شود و این موضوع سبب سنگین شدن مسئولیت آنان می‌شود.
وی افزود: این موضوع سبب مسئولیت‌زایی برای نویسندگان نوقلم می‌شود و باید در نگارش اثر دوم خود، کارشان با بهبود روبرو باشد و اثرشان را در امواج نقد و نظر قرار دهند تا اثرشان صیقل بخورد.
بانوان نویسنده در دنیای فیمینیست خود محصور هستند
زهرا زواریان، نویسنده و منتقد ادبی، در این مراسم اظهار کرد: متأسفانه علیرغم نگارش‌های زیاد در این حوزه، بانوان در دنیای فیمینیست خود محصور هستند. کاش می‌شد که صدایی از این میان بلند شود که فراتر از جنسیت ببیند، فکر کند و بنویسد.
وی با توصیه به خسروشاهی افزود: شاید بهتر باشد این نویسنده جوان چاپ نخستین کتابش را فراموش کند و به کارهای بهتر فکر کند. از ناشر اثر خیلی ناراحت هستم، چون کتابی را قرار است با مضمون دفاع مقدس ارائه کند، در حالی که داستان‌ها خیلی جدی نیستند و این خیلی ناراحت‌کننده است و لزومی نداشت که بگوییم کتابی از نوع دفاع مقدس است و پس از آن منتقد که اثر را می‌خواند ببیند که 4 تا داستان بیشتر در این باره نیست.
زواریان عنوان کرد: من این موضوع را به حساب سهل‌انگاری فرهنگی گذاشتم که به فراوانی با این موضوع در دوران پس از انقلاب دچار هستیم و به گزارش عملکردهایمان فکر می‌کنیم و اینکه بگوییم 10 مجموعه داستان کوتاه درباره جنگ داریم، ولی اصلا زحمت به خود نمی‌دهیم که کار را بخوانیم و ببینیم که اصلاً درباره دفاع مقدس است یا خیر؟
وی همچنین اظهار کرد: به نظرم کاری که ناشر اثر کرده، اصلاً کار خوبی نبوده است. تصور می‌کنم که یکی از اتفاق‌هایی که به ژانر دفاع مقدس لطمه می‌زند، سهل‌انگاری در این باره است.
