تربیت پزشک متعهد به اخلاق؛ لازمه ارتقای سلامت جامعه

نازآفرین قاسم‌زاده، استاد اخلاق پزشکی دانشگاه علوم پزشکی ارومیه در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از آذربایجان غربی، اظهار کرد: برای اینکه بتوانیم در ارتقای سلامت جامعه موفق باشیم باید پزشکانی تربیت کنیم که طبابتشان مبتنی بر دانش در کنار تعهدات اخلاقی و قانونی باشد چراکه اگر در چارچوب اخلاق و قانون نباشد حتی اگر دانش لازم نیز وجود داشته باشد نمی‌توان به مؤلفه‌های رشد در ارتقای سلامت جامعه موفق عمل کرد.

وی ادامه داد: اگر فرد به پزشکی مراجعه کند که از نظر علمی در درجه بالایی از دانش پزشکی قرار داشت ولی از نحوه برقراری ارتباط  درست با بیمار آگاهی نداشته باشد و نتواند با بیمار رابطه خوبی برقرار کند و یا نحوه گفتن خبر بد را به بیمار نداند بیمار در نهایت ترجیح می‌دهد که به این پزشک مراجعه نکند در نتیجه سلامت بیمار و در نهایت سلامت جامعه به مخاطره جدی می‌افتد.

قاسم‌زاده اظهار کرد: یکی از مؤلفه‌هایی که برای گروه پزشکی در تصمیم‌گیری‌های بالینی خیلی مهم است آراسته شدن طبابت پزشک به معیارهای اخلاقی و قانونی بالأخص اخلاقی است.

وی افزود: ‌یک پزشک شاید بتواند در برخی از موارد قانون را دور بزند اما اگر انسان اخلاقی باشد تعهدات اخلاقیات حکم می‌کند که چارچوب قانون را نیز در کار طبابت رعایت کند، اگر کسی متعهد به اخلاق باشد حتماً متعهد به رعایت حدود قانون نیز می‌شود.

تقید به اخلاق در پزشکی می‌تواند چارچوب قانون را به چالش بکشد

قاسم‌زاده بیان کرد: اگر قانونی در حیطه پزشکی به‌نظر برسد که منصفانه نیست و یا درست نبوده مبانی اخلاق حتی می‌تواند آن را نیز به چالش بکشاند، پس از این‌رو است که رعایت اخلاق نه تنها در سیستم پزشکی بلکه در تأمین سلامت معنوی کل جامعه از اهمیت و جایگاه خاصی برخوردار است.

استاد اخلاق پزشکی دانشگاه علوم پزشکی ارومیه در ادامه با اشاره به اینکه شاکله مهم مبانی اخلاق در پزشکی بر تأمین حقوق بیمار تأکید دارد، اضافه کرد: قبلاً در ارتباط پزشک با بیمار مفهومی تحت عنوان Paternalism یا سبک پدرمآبانه یا قیم مآبانه بودن پزشک وجود داشت که در آن پزشک نقش پدر را برای بیمار ایفا می‌کرد و خودش از سیستم بالاتر تصمیم می‌گرفت.

قاسم‌زاده ادامه داد: در حال حاضر مفهوم Paternalism در حیطه پزشکی تا حدی به جز در حالات اورژانسی و یا مواقعی که بیمار در کما قرار دارد و یا والدین تصمیمی بگیرند که به نفع کودک نباشد، مردود‌ شده است.

این دکترای اخلاق پزشکی بیان کرد: در حال حاضر دیدگاه‌های پزشکی به سمتی رفته است که در آن خود بیمار حق دارد در مورد بیماریش و اطلاعاتی که از بیماری خود ارائه می‌دهد تصمیم‌گیری کند و در حقیقت در تصمیم‌گیری کلی برای درمانش مشارکت داشته باشد.

وی گفت: دلایلی که باعث شد سیستم Paternalism یا پدرمآبانه به‌سمت ارتقای حقوق بیمار کشیده شود این بود که در وهله اول ممکن بود پزشکان از پدرمآبانه بودن خود سوءاستفاده کنند و دلیل بعدی وجود زد و بندهایی بود که بین گروه پزشکی و صنایع داروسازی پیش آمده بود.

قاسم‌زاده اضافه کرد: موضوع اساسی این است که تکنولوژی‌ها در علم پزشکی پیشرفت کرده و از طرف دیگر جامعه عادی خودش دارای اطلاعاتی پزشکی است، به‌طور مثال بیمار می‌تواند در مورد بیماری خود در اینترنت جستجو کرده و اطلاعاتی را کسب کند و همچنین حق تصمیم‌گیری دارد.

رعایت انصاف در دسترسی به خدمات درمانی؛ اولین حق در منشور حقوق بیمار

قاسم‌زاده با اشاره به اینکه حقوق بیمار در اخلاق پزشکی نیز برای پزشکان بسیار پررنگ و بااهمیت مطرح می‌شود، افزود: بر اساس منشور اخلاق پزشکی در صیانت از حقوق بیمار اساساً تاکید بر این است که خود بیمار باید نقش اساسی را در درمان؛ ارائه اطلاعات، حفظ اسرار و حفظ حریم خصوصی‌اش داشته باشد.

وی افزود: در منشور حقوق اولین حقی که برای بیمار در‌نظر گرفته شده است، این است که بیمار دسترسی آسان و منصفانه به خدمات درمانی داشته باشد و همه خدمات متناسب با نیاز افراد ارائه شود.

قاسم‌زاده یادآور شد: دومین حق برای بیمار در این منشور داشتن حق تصمیم‌گیری است که مبتنی بر ارائه اطلاعات است و اینکه پزشک بتوان حریم خصوصی و اسرار بیمار را حفظ کند، نه تنها در اطلاعاتی که می‌دهد بیمار باید حریمش حفظ شود بلکه در معاینات پزشکی نیز باید شأن و کرامت بیمار توسط پزشک حفظ شود.

استاد اخلاق پزشکی دانشگاه علوم پزشکی ارومیه همچنین اظهار کرد: در منشور حقوق بیمار، بیمار حق دارد نسبت به نحوه درمانی که برای او انجام‌ شده اعتراض کرده و شکایت کند و حق رسیدگی به شکایت نیز در منشور حقوق بیمار مورد نظر قرار گرفته است.