بی‌توجهی به کتاب را در چیزی جزء قیمت آن باید جستجو کرد
گروه ادب: در نشست خبری معاون فرهنگی وزیر ارشاد مطرح شد: مشکل کتاب نخواندن مردم را باید در بخش‌های دیگری جست‌وجو کرد و عوامل دیگری در این زمینه دخیل است و تمرکز صرف بر قیمت کتاب راهگشا نیست.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، نشست خبری معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، ظهر امروز، شنبه هشتم شهریورماه با حضور سیدعباس صالحی، معاون فرهنگی وزیر ارشاد و مدیران زیرمجموعه معاونت فرهنگی در سالن شورای فرهنگ عمومی برگزار شد.
علی شجاعی صائین، مدیر اداره کتاب وزارت ارشاد در پاسخ به سوالی درباره صدور مجوز کتابهای نویسندگانی چون رضا براهنی و آثار اسماعیل خویی، گفت: استنباط ما مبنی بر نص قانون است و قانون، نگاه به متن و محتوای کتاب دارد، علاوه بر آن، این روزها دیدگا‌ه‌هایی در برخی رسانه‌ها درباره این نویسندگان دیده می‌شود، ما نیز این دیدگاه‌ها را به هیئت نظارت ارائه می‌کنیم اگر تأیید کردند و رویه آن درست بود که هیچ؛ اما اگر دیدگاه متفاوتی ارائه شده باشد، باید بررسی شود و در نهایت به ناشر اعلام می‌شود و درباره کتاب میرکاظمی نیز هنوز نظرمان در این زمینه ابلاغ نشده است.
سیدعباس صالحی، معاون فرهنگی وزیر ارشاد نیز در ادامه گفت: کتابی که از آن یاد کردید پیرامون کتاب خویی است. نکته دیگر اینکه نسبت به این مسئله یقین داشتیم که بر اساس متنی که در ضوابط آمده و با نگاه به محتوا، کتاب بررسی شده است و با فهمی که در رابطه با متن داریم، انجام می‌شود، ما کاری به نویسنده نداریم بلکه با توجه به فهم از ضوابط نشر، می‌خواهیم به مُر قانون عمل کنیم؛ چرا که باید بدانید قانون بد بهتر از بی‌قانونی است.
وی ادامه داد: برخی‌ها می‌گویند باید به مولد هم نگاه کنیم و ما این بحث و فهم را به هیئت نظارت ارجاع می‌دهیم، چون ساختار قانونی بهترین فصل الخطاب است و نباید بحث‌ها را به سمت لجاجت برد؛ چرا که در این مسیر نه لجاجت و نه پیشداوری مطرح نبوده است، بلکه بحث قانون و فهم آن مهم است. اگر این فهم تأیید شد، ادامه می‌یابد و اگر ابطال شد، نگاه جدید مبنی خواهد بود.
صالحی در ادامه درباره سؤالی مبنی بر اینکه آیا برای تصمیم‌گیری در زمینه صدور مجوز کتاب تحت فشار قرار گرفتید، گفت: تا وقتی من باشم، این فشارها تأثیری نخواهد داشت.
شجاعی‌صائین در ادامه درباره این فشارها گفت: به بحث فشار رسانه‌ای باور ندارم، آزادی وجود دارد و ما هم نظر می‌دهیم، همچنین از نظراتمان دفاع می‌کنیم اما بنا نداریم روی رأی تعصب داشته باشیم، تا اگر رأی عوض شد تسلیم فشارها شویم. این کتابها در مسیر جاری، مجوز گرفته‌اند، اینگونه نیست که ما به هیئت نظارت روی تک تک کتابها ارجاع داده و آنها نظر داده باشند، بلکه اشراف کلی دارند ولی دیدگاه‌های جدی و دارای منطق قابل دفاع را پیرامون هر کتاب به هیئت نظارت و نشر گزارش می‌دهیم و این به معنای عقب‌نشینی ما نیست.
صالحی تصریح کرد: باید چند مسئله را تفکیک کنیم، اولین حوزه عمل به قانون است، از ابتدای ورودم عنوان کردم که چهار مسئله دین، اخلاق، قانون و نظام جمهوری اسلامی معیارهایم هستند و در ترکیب 4 گانه همدوش هم هستند و با همپوشانی هم این موارد دنبال می‌شود. البته در حوزه ضوابط نشر کتاب، ممکن است برداشت‌های متفاوتی وجود داشته باشد.
وی در ادامه بیان کرد: روزانه حدود 180 عنوان کتاب به اداره کتاب می‌آید که مجموعاً در ماه حدود 5 تا 6 هزار عنوان می‌شود، این تعداد قابل توجه و انبوه است ولی تلاش داریم در ابتدا همه عمل به قانون را در اولویت قرار دهند و باید فهم را به سمت وحدت رویه سوق داد تا مجریان قانون یکسان عمل کرده و گرفتار ابطال نشوند. با توجه به این نکات ساختار قانونی ما در اداره کتاب در حال شکل‌گیری است و زمان نیاز است تا شبهات موجود بررسی شده و به وحدت رویه بدیل شوند.
صالحی تصریح کرد: آنچه درباره کتاب براهنی یا خویی مطرح شد این بود که برداشت اولیه مجریان قانون اعمال شده و ما کاری به نویسنده نداریم، این اتفاقات، همان نگاهی است که می‌گویند ما تسلیم فشار رسانه‌ای، بولتن و فضاسازی‌ها می‌شویم، باید در مسیر قانون حرکت کنیم، از این رو نباید تسلیم فشارهای غلط شویم و تسلیم نخواهیم شد. معاونت فرهنگی با حجم 35 هزار کتاب چاپ اول تحت فشار بوده و دوستان ما نه از باب لجاجت بلکه از باب اجرای قانون برخی مقاومت داشتند و خواهند داشت و از سوی دیگر بر اشتباهات خود نیز اصرار نداریم.
صالحی در این نشست در پاسخ به این سوال خبرنگاری درباره اصطکاک‌هایی که بین بخشی از مدیران مجموعه‌های وابسته به معاونت فرهنگی وجود داشته است، مانند خانه کتاب و اداره کتاب و اینکه این گونه مسائل سبب اخلال در امور معاونت فرهنگی می‌شود، بیان کرد: وقتی مسیر حرکت رو به جلو باشد، ممکن است این بحث‌ها هم به وجود آید و یا تعبیراتی از سوی دوستان به کار گرفته شود که ممکن است برداشت‌های مختلفی هم از آنها شود.
وی ادامه داد: من از روزی که به معاونت فرهنگی آمده‌ام، همواره از رسانه‌ها خواسته‌ام تا تلاش کنند بحث نشر و کتاب وارد حاشیه‌ها نشود؛ چرا که وقتی ما این همه مسائل را در حوزه نشر داریم، یقینا بحث‌های حاشیه‌ای می‌تواند اخلال ایجاد کند.
محمودرضا برازش، مدیر دفتر چاپ وزارت ارشاد در ادامه این نشست در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه طی یک سال گذشته اقدام شاخصی از سوی وزارت ارشاد در حوزه توسعه تولید کاغذ در داخل کشور و رفع مشکلات ناشران در این زمینه مشاهده نشده است. وزارت ارشاد در این زمینه چه برنامه‌ای دارد؟ بیان کرد: وضعیت کاغذ در طول یک سال گذشته روند خوبی داشته است، قیمت کاغذ در بازار آزاد از قیمتی که می‌توان آن را وارد کرد، ارزانتر است و در طی یک سال گذشته ما بحران کاغذ و مواد اولیه نداشتیم.
وی ادامه داد: در بازدیدی که طی ماه‌های گذشته از کارخانه کاغذ مازندران داشتیم وضعیت تولید کاغذ خوب بوده و کارخانه ذخیره مناسبی را در اختیار دارد تا ناشران از کاغذ تولید داخل بهره‌مند شوند. همچنین چندین جلسه با مدیران کارخانه کاغذ پارس و کارون داشتیم که کارخانه کاغذ پارس و کارون در حال بازسازی و بهسازی وضعیتشان هستند و نمونه‌ای از کاغذهای خود برای ما فرستادند که در نمایشگاه دستاوردهای چاپ به نمایش گذاشته می‌شود.
برازش با اشاره به بازدید از کارخانه کاغذ اترک اصفهان بیان کرد: در نمایشگاه کتاب تهران هماهنگی‌هایی با تولیدکنندگان و مصرف کنندگان کاغذ داشتیم و به طور کل باید بگویم در یک سال گذشته بحران کاغذ نداشته‌ایم و پیش‌بینی می‌کنیم که وضعیت کاغذ روند عادی داشته باشد. علاوه بر این ما در چندین جلسه کمیسیون ماده یک دولت در رابطه با تعرفه‌های وارداتی کاغذ نظرات خود را ارائه کرده‌ایم.
علی شجاعی‌صائین، درباره واگذاری ممیزی به ناشران گفت: این مصوبه در هیئت نظارت بر ضوابط نشر بیان شده است، نگاه ما این نبود که برای هر موضوعی از شورای عالی انقلاب فرهنگی نظر بگیریم، بلکه مرجع نهایی و حاکم بالادستی ما در امر ممیزی هیئت نظارت است. این موضوع به معنای واگذاری در آنچه رسانه‌ها بیان می‌کنند نیست، بلکه واگذاری به معنای این است که کار را به ناشر بسپاریم که خود اثر را چاپ کرده و وارد بازار کند. ما پس از آن کتاب را ارزیابی کنیم. اما چیزی که آئین‌نامه دیده شده این است که گروه‌های کارشناسی از سوی ناشر به هیئت نظارت ارائه شود.
امیرمسعود شهرام‌نیا، مدیرعامل مؤسسه نمایشگاه‌های فرهنگی ایران در ادامه این نشست درباره تعیین تکلیف برگزاری نمایشگاه کتاب تهران در محل دائمی نمایشگاه‌های بین‌المللی عنوان کرد: کارگروهی برای بررسی مکان برگزاری نمایشگاه کتاب در سال گذشته تشکیل شد و گزینه نخست شهر آفتاب بود که چون هنوز آماده نشده است، برگزاری نمایشگاه در این مکان منتفی شده است و مکان دائمی نمایشگاه‌های بین‌المللی که سال‌هاست در آن نمایشگاه برگزار شده است، یکی از گزینه‌‌هاست هر چند در این زمینه با چالش‌هایی چون ترافیک مواجه هستیم و گزینه سوم ما مصلای امام خمینی(ره) است که هنوز در این زمینه به نتیجه قطعی نرسیده‌ایم.
شجاعی‌صائین درباره تأثیر قیمت کتاب و گرانی آن در کتاب نخواندن گفت: با توجه به آماری که ارائه شد، تعداد عناوین کتاب رو به افزایش است اگرچه در شمارگان مشکل داریم، اما باید در رابطه با قیمت کتاب گفت که؛ قیمت کتاب در سالیان گذشته با وجود اینکه صنعت نشر جزو اولین بخش‌هایی بود که یارانه‌اش حذف شد، هیچگاه بیش از تورم نبوده است. برخی سال‌ها حتی کمتر از نرخ تورم رسمی کشور بوده است. به نظر من مشکل کتاب نخواندن مردم را باید در بخش‌های دیگری جست‌وجو کرد و عوامل دیگری در این زمینه دخیل است و تمرکز صرف بر قیمت کتاب راهگشا نخواهد بود.
صالحی نیز در توضیح تکمیلی بیان کرد: حوزه نشر حوزه کم توقعی است و ما آمار 5 سال اول سال را که حساب می‌کردیم به این نتیجه رسیدیم که کتابهای تجدید چاپی با 10 درصد افزایش قیمت و کتابهای چاپ اول با 17 درصد افزایش مواجه بودند.
وی افزود: عوامل کتابخوانی را باید احصاء کرد. یک بخش این است که کتابهای خوب دیده نمی‌شوند، کتابهای خوب اگر دیده شوند خوانده می‌شوند. از سوی دیگر ما باید برای دیده شدن کتابهای خود برنامه‌هایی داشته باشیم.
صالحی ادامه داد: یکی از دلایلی که حضور جدی‌تر در نمایشگاه کتاب استانی دارم این است که فرصت دسترسی به کتاب را بالاتر ببریم و تسهیلات کتابفروشی‌ها، بازارچه‌های کتاب و... فرصتی است که موجب می‌شود در رسانه‌ها نیز فرصت دیدن کتاب افزایش یابد. اصل این دغدغه را دغدغه درستی می‌دانم اما قیمت کتاب تنها عامل نیست.
مهدی قزلی در ادامه این نشست درباره جایزه جلال گفت: در جایزه جلال آل‌احمد تنها در یک دوره به یک بخش 110 سکه داده شد، در برخی دوره‌ها به دلیل کمبود منابع مالی و در برخی دوره‌ها به دلیل اینکه داوران اثری را شایسته رتبه برگزیده ندانستند، این جایزه پرداخت نشده است. نظر ما بر این است که قانون اجرا شود و اگر به هر دلیل نتوانیم این قانون را اجرا کنیم در قانون بازنگری کرده و تصمیم درستی خواهیم گرفت. اما اینکه چه اتفاقی خواهد افتاد فعلا برایمان قابل بیان کردن نیست.
وی درباره برنامه‌های آتی دفتر شعر و ادبیات داستانی بیان کرد: ما سلسله شب‌های شعر را خواهیم داشت پیش از این شاعران یکی از کتابهای قدیمی خود را در کیفشان می‌گذاشتند و به هر شب شعری که می‌رفتند یکی از شعرهای خود را می‌خواندند که این اقدام مانع جریان شعری می‌شد، از این رو تصمیم بر این شده است که شاعران با شعرهای جدید در این شب‌های شعر حضور داشته باشند تا این برنامه‌ها اعتبار خود را از دست ندهند و در این زمینه دبیری برای آن انتخاب کردیم.
قزلی با اشاره به مکان این دفتر نیز عنوان کرد: در مورد مکان بنیاد فعالیت جدی و پیگیری‌های مستمری وجود دارد و از ظرفیت وزارت ارشاد مکان‌های موجود بررسی شده است، اما تا در ساختمان مورد نظر مستقر نشویم، نتیجه قابل اعلام نیست.
