اختصاص شماره هفتم و هشتم کتاب شیعه به اجازات

محسن صادقی، پژوهشگر قرآنی و دبیر مجله مؤسسه کتابشناسی شیعه، در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) درباره فعالیت‌های در دست انجام این مؤسسه گفت: تحقیق و تدوین نتایج حاصل از مطالعه بر روی اجازات علمای شیعه را در دست انجام داریم. این پژوهش درباره اجازاتی است که علما درباره کتاب‌های خود و روایات حدیثی به دیگر علما داده‌اند. نگارش این کتاب در کتابخانه تخصصی این مرکز با مدیریت رضا مختاری انجام می‌شود.
شماره هفت و هشت کتاب شیعه در دست چاپ است
صادقی با بیان این مطلب افزود: اکنون شماره هفت و هشت کتاب شیعه در دست چاپ است. اجازات بررسی‌ و آماده چاپ شده‌اند و آنها را برای صفحه‌آرایی ارائه کرده‌ایم.
وی از چاپ این اثر در قالب مجله کتاب شیعه توسط مؤسسه کتابشناسی شیعه خبر داد و گفت: شماره هفت و هشت این کتاب مربوط به موضوع اجازات است که مسئولیت انجام آن برعهده من گذاشته شده است.
تدوین کتب شیعه در دو بخش مقالات و نصوص
به گفته این پژوهشگر قرآنی، این اقدام در دو بخش عمده صورت می‌گیرد. یک بخش از این اقدام مربوط به مقالات درباره اجازات شیعه است و دیگری نصوص(متون) اجازات هستند.
صادقی ادامه داد: در بخش نخست، مقالاتی از مترجمان به زبان فارسی ترجمه شده است. برخی از این مقالات به قلم محققان ایرانی نوشته شده که نیاز به ترجمه ندارد و برخی توسط محققان عراقی به رشته تحریر درآمده است.
اجازات ابن ابی‌جمهور احسائی به تازگی پیدا شده است
وی همچنین گفت: در بخش اجازات هم اجازاتی از ابن ابی‌جمهور احسائی ارائه شده که به تازگی پیدا شده است. این مبحث در بخش اجازات که مخطوط بوده به چاپ رسیده است. این اجازات از علمای بحرین صادر شده و برای نخستین بار چاپ می‌شود.
صادقی با بیان اینکه اجازات بسیاری نیز از علمای ایرانی ارائه شده است، اظهار کرد: این اثر حدود 600 صفحه است که شماره‌های هفتم و هشتم این کتاب با عنوان کتاب شیعه ویژه اجازات را شامل می‌شود.
سنت اجازات در میان اهل تسنن و شیعیان مطرح بوده است
وی در توضیح پیرامون مباحث این کتاب عنوان کرد: سنت اجازات در میان اهل تسنن و شیعیان مطرح بوده است. برای مثال یکی از شاگردان علما، بخشی از مطالب کتاب یا روایاتی را که استاد بیان کرده بود، نزد وی می‌خواند و با کسب اجازه از محضر استاد می‌توانست این بخش از کتاب را در نزد دیگران روایت کند.
صادقی با بیان اینکه این اقدام بر پایه اجازه شاگرد از استاد صورت می‌گرفت، افزود: این اقدام مربوط به زمانی است که چاپ کتاب‌ها به شکل امروزی وجود نداشته است. از این رو به شاگرد اجازه داده می‌شد که به روایت مباحث کتاب و کتابت اثر بپردازد و آن را به دیگر افراد ارائه کند.
بیشتر اجازات مربوط به کتابت بود
وی با بیان اینکه بیشتر اجازات مربوط به کتابت بود، اظهار کرد: کتاب اصول کافی و بسیاری از اجازات شیخ بهایی از این دست هستند. بخش مهمی از این اثر شامل تمام اجازاتی است که به صورت مخطوط بوده‌اند.
این پژوهشگر قرآنی به کتاب‌های علمی همچون «خلاصةالحساب» شیخ بهایی و شرح کتاب «مطول» اشاره کرد و گفت: برای مثال وقتی شاگردان شیخ بهایی کتاب «حبل‌المتین» را می‌خواندند، شیخ بهایی به آنها اجازه می‌داد که کتاب را به دیگران ارائه کنند.
اجازات در واقع حکم مدرک لیسانس را داشته است
صادقی عنوان کرد: اجازات در واقع حکم مدرکی را داشت که شاگرد مطالب کتاب را دریافته و فهمیده است و می‌تواند آن را برای دیگران تدریس کند. اجازات در کتب روایی در قالب نقل روایت بود، ولی درباره کتب غیرروایی، نوعی مدرک به شمار می‌آمد.
وی با بیان این مطلب افزود: یکی از مقالات ارائه شده در این کتاب مربوط به یکی از مفسران است که به فارسی ترجمه شده. در این مقاله ثابت شده است که مدرک لیسانس ترجمه‌ای از عبارتی از اجازات روایی است که «حق روایت» نامیده می‌شد و اکنون به لیسانس ترجمه شده است.
صادقی با بیان اینکه هنوز هم اجازه اجتهاد و روایت از طرف علما به برخی از شاگردان داده می‌شود، گفت: هنوز هم این سنت اجازات میان شیعه و سنی ادامه دارد.