گونه ادبی خاطرات در حوزه دفاع مقدس موفق‌تر بوده است
گروه جهاد و حماسه: رئیس سازمان هنری و ادبیات دفاع مقدس با بیان اینکه نمی‌توان انکار کرد که نگاه رهبر معظم انقلاب به آثار دفاع مقدس سبب جلب توجه مردم به آن حوزه خواهد شد، اظهار کرد: در این حوزه، گونه ادبی خاطرات بیش از سایر حوزه‌های دفاع مقدس موفقیت کسب کرده‌ا‌‌ند.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، رشد کتب حوزه دفاع مقدس در سال‌های اخیر شاید نمودی از اقبال جامعه به این حوزه باشد که پس از گذشت 26 سال از جنگ تحمیلی، مردم علاقه‌مند به شنیدن و خواندن وقایعی هستند که در آن دوران روی داده است.
در این میان به سراغ سرهنگ گلعلی بابایی، از کارشناسان حوزه دفاع مقدس و رئیس سازمان هنری و ادبیات دفاع مقدس رفته تا در این باره با وی گفت‌وگو کنیم.
ـ ارزیابی شما نسبت به نگارش آثار مختلف حوزه دفاع مقدس در قالب زندگی‌نامه، خاطره، رمان و ... چیست؟
عرضه آثار در این حوزه بسیار وسیع است و نمی‌توان در این باره چندان قضاوت کرد. آخرین آماری که در این باره دارم، انتشار 12 هزار کتاب در حوزه دفاع مقدس بود که در همه بخش‌ها اعم از ادبیات و پژوهش تا رمان، قصه، تاریخ شفاهی، زندگی‌نامه داستانی، زندگی‌نامه مستند و ... را شامل می‌شد.
بر این اساس و با توجه به شمار فراوان آثاری که در این حوزه منتشر شده است، باید گفت که نمی‌توان بدون مطالعه قضاوت کرد. در مجموع در بخش خاطرات موفق‌تر عمل کرده‌ایم تا در بخش‌های دیگر.
کتاب‌های ارزشمندی در سال‌های اخیر با موضوع دفاع مقدس به بازار نشر وارد شده‌اند که در حوزه ادبیات کشور هم توانستند تحول ایجاد کنند و در موضوع خرید کتاب نیز اثرگذار بود و بر جامعه نیز تاثیر بگذارند.
ـ به نظر شما دلیل موفقیت آثار این حوزه در چه نکاتی است؟
مردم ما بیشتر با خاطره‌نویسی عجین هستند و روایتگری و خاطره‌خوانی در مردم بیشتر طرفدار دارد تا دیگر گونه‌های ادبی. به نظر من یکی از دلایل اقبال از این آثار، همین موضوع و اقبال مردم بوده است.
دلیل اینکه در خاطراتی که به ثبت رسیده است، صداقت، یکرنگی، ناب بودن خاطرات و اینکه همه آنچه که روی داده، بیان شده است موج می‌زند؛ به این معنی که خاطره، واقعه‌ای است که واقعا اتفاق افتاده است. ممکن است در برخی از کتاب‌ها، نویسنده از خود مطالبی را به کار برده باشد، ولی در خاطرات این اتفاق نمی‌افتد و به همین دلیل صمیمیت و سادگی آن حفظ می‌شود.
همین دلایل سبب شده است که کتب خاطرات بیش از سایر کتب در میان مردم جا بیفتد و جذابیت در خاطرات با حوادثی که در دوران دفاع مقدس پیش آمده است بیشتر باشد. هر کدام از آثار دفاع مقدس به روایت بخش‌هایی پرداخته‌اند که این ویژگی باعث جذب بیشتر مخاطبان شده است.
ـ به عقیده شما کدام بخش از آثار دفاع مقدس و حوزه‌ها هستند که مورد غفلت واقع شده است؟
به طور مشخص نمی‌شود گفت که از کدام بخش غفلت شده است. در همه زمینه‌ها این رویکرد وجود دارد. در این میان ممکن است یکی از آثار برجسته و مطرح شود که سوژه خوبی نیز باشد.
در سال‌های اخیر کتاب «پایی که جا ماند»، «نورالدین پسر ایران» و «من زنده‌ام» که در بخش خاطرات بوده‌اند، یک باره برجسته شدند و هر کدام را که مطالعه می‌کنیم، می‌بینیم که یک بخش از جنگ را روایت می‌کنند.
در آثار حوزه دفاع مقدس می‌توان به عدد رزمندگان جنگ، نگاه، زاویه و سوژه طراحی کرد. اینکه در این میان چقدر از مطالب گفته شده یا مورد غفلت واقع شده است، باید توسط هنرمندان این عرصه کشف و از دل رزمندگان استخراج شود.
ـ در سال‌های اخیر ادبیات دفاع مقدس رشد خوبی داشته است که شاید بخشی از آن بر پایه سخنان رهبر معظم انقلاب بوده است که بر نگارش خاطرات آزادگان نیز تأکید داشته‌اند. به نظر شما آیا همین موضوع دلیل رشد آثار در ادبیات آزادگان شده است؟
واقعیت این است که توجه بزرگان ما به هر بخش و هنری می‌تواند یک تلنگر برای جامعه باشد که جامعه هم به آن موضوع توجه کند. شاید به این دلیل که رهبر معظم انقلاب به کتب جنگ اهمیت می‌دهند و برای آنها وقت می‌گذارند و کتاب‌ها را می‌خوانند، درباره آنها سخن می‌گویند یا تقریظ می‌نویسند، مردم نیز به برخی از کتاب‌ها که از منظر معظم‌له مورد توجه قرار گرفته‌اند و در جامعه معرفی شده‌اند، بیشتر اقبال نشان دهند.
دو مورد از این آثار مربوط به ادبیات آزادگان بود که «من زنده‌ام» و «پایی که جا ماند» بودند و چند کتاب هم که پیش از آنها منتشر شده بود که درباره خاطرات رزمندگان بود.
مقام معظم رهبری به همه بخش‌ها در حوزه دفاع مقدس توجه ویژه داشته‌اند؛ این دیدگاه هم در بخش خاطرات بانوان همچون کتاب «دا» دیده می‌شود و هم در بخش خاطرات رزمنده‌ها و بسیجی‌ها مثل «نورالدین پسر ایران» و «لشکر خوبان».
رهبری حتی به حوزه پژوهش نیز توجه خاص داشته‌اند و کتاب‌هایی مثل «ضربت متقابل» و «همپای صاعقه» از جمله آثاری هستند که در این حوزه مورد توجه معظم‌له قرار گرفته است. از این رو نگاه ایشان به همه بخش‌ها بوده و صرفاً به یک بخش نبوده است که بخواهیم بر این اساس استنباط کنیم.
