بودجه‌های قرآنی نباید در اختیار نهادهای رسمی قرار گیرد
گروه فعالیت‌های قرآنی: معاون برنامه‌ریزی و مطالعات راهبردی شورای توسعه فرهنگ قرآنی اظهار کرد: بودجه‌های قرآنی نباید در اختیار نهادهای رسمی قرار بگیرد و بخش اعظم فعالیت‌های قرآنی باید توسط نهادهای مردمی صورت گیرد.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) برنامه «افق» این هفته رادیو قرآن با اجرای جواد نصیری و با حضور رضا سلامتپناه، معاون برنامه‌ریزی و مطالعات راهبردی شورای توسعه فرهنگ قرآنی کشور به موضوع «وضعیت مطلوب و چالش‌های پیش روی فعالیت‌های قرآنی کشور» پرداخت.
رضا سلامتپناه در ابتدای این برنامه اظهار کرد: آنچه به عنوان آینده مطلوب می‌خواهیم، آینده‌ای است که قرآن در آن اصل باشد؛ به ویژه در نظام جمهوری اسلامی که قرآن کریم باید سنجش صحت عملکردی ساختارهای حکومتی و تحولات فرهنگی باشد.
وی درباره شاخصه‌هایی که برای آینده مطلوب قرآنی لازم است، گفت: شاخصه‌های حیات طیبه قرآنی یکی از موضوعاتی است که مورد بررسی قرار گرفته است و حیات طیبه قرآنی تمام شاخصه‌ها و نمادها را به گونه‌ای مشخص کرده است که جامعه در نهایت انس و ارتباط با قرآن قرار می‌گیرد. حیات طیبه قرآنی، حیاتی از قرآن است که در رفتار ائمه می‌بینیم و قرآنی است که اهل بیت(ع) صورت عینی آن هستند.
در این بخش از برنامه افق، میثم علیپور، محقق و پژوهشگر قرآنی میهمان تلفنی برنامه بود که طی سخنانی گفت: مسئولیت حوزه آموزش عمومی قرآن به وزارت آموزش و پرورش سپرده شده است که البته این وزارت‌خانه در بحث آموزش با دو چالش کارکردی و بنیادی روبرو است. اگر تصور کنیم این چالش‌های کارکردی را نداریم تازه اول کار است که آیا اساسا آموزش قرآن از جنس آموزش‌های رسمی، مدرسه‌ای است یا خیر؟
عدم موفقیت در بحث آموزش عمومی قرآن، مسئولیت تربیت قرآنی را به مادران واگذار می‌کند
سلامتپناه افزود: به نظر می‌رسد اگر در بحث آموزش عمومی قرآن موفق نباشیم به جایی می‌رسیم که بحث آموزش قرآن همانند گذشته در خانه و توسط مادران انجام شود که در این صورت مخاطبان آموزش و پرورش کم‌کم مادران می‌شوند و در نهایت به این نتیجه می‌رسیم که سازمان مدرن نمی‌تواند محمل تربیت قرآنی و تأثیر قرآنی باشد و در نهایت مادر باید به تربیت قرآنی فرزندان خود بپردازد.
وی درباره منشور توسعه فرهنگ قرآنی و اجرایی شدن آن، گفت: تصویب این منشور به درستی انجام شده است زیرا مبنای ما مبنای تمدن‌سازی 50 ساله است اما اگر با منشور توسعه فرهنگ قرآنی بتوانیم طی 20 سال به هدف خود برسیم خوب است و در این صورت است که می‌توانیم بگوییم منشور در کار خود موفق بوده است که البته اگر مسائل کارکردی در این حوزه حل شود در مرحله بعد می‌توانیم به مسائل بنیادی برسیم.
مطالبه‌گری در زمینه قرآنی شدن زندگی نداریم
علیپور با بیان اینکه مهم‌ترین چالش در حوزه فعالیت‌های قرآنی بحث فرهنگ عمومی است، اظهار کرد: ما مطالبه‌گری در زمینه قرآنی شدن زندگی نداریم و تبدیل قرآن از یک کتاب زینتی برای مجالس خاص یک چالش بسیار اساسی است که بخشی از این چالش‌ها با منشور توسعه فرهنگ قرآنی قابل حل است زیرا منشور توسعه فرهنگ قرآنی در عالی‌ترین سطح کشور جایگاه‌هایی را ایجاد کرده که اگر در عالی‌ترین سطح به آن نگاه شود نقش‌آفرین خواهد بود.
در ادامه این برنامه، رضا سلامتپناه اظهار کرد: بحث از آینده‌‌پژوهی است، زمانی فراتر از زمان حال حرکت کنیم و زیاد معقول نیست که خط کش بگذاریم و زمان 10 ساله، 20 ساله و... را تعیین کنیم. ما باید ساختارها را به گونه‌ای طراحی و پیش‌بینی کنیم که بتوانیم آینده فعالیت‌های قرآنی را به خوبی شکل دهیم؛ برای آینده مطلوب نمی‌توانیم زمان مشخصی ترسیم کنیم اما باید بیش از پنج سال یا 10 سال نگاه کنیم.
سلامتپناه درباره نقش آموزش و پرورش در حوزه آموزش عمومی قرآن گفت: نهاد آموزش و پرورش نهاد تأثیرگذاری است که نگاه‌های زیادی به آن دوخته شده است و جزء گفتمان جاری و مطالبه جاری کشور ما در حوزه قرآنی باید باشد.
وی افزود: بحث جدی ما این است که ما برای قرآن در آموزش و پرورش باید فراتر از این نگاه کنیم؛ از یک سو به فلسفه قرآنی تعلیم و تربیت بپردازیم و از طرفی فلسفه تعلیم و تربیت قرآنی و... را مورد بررسی قرار دهیم.
گزاره‌های مطلوب در حوزه فعالیت‌های قرآنی را باید ترسیم کنیم
معاون برنامه‌ریزی و مطالعات راهبردی شورای توسعه فرهنگ قرآنی کشور ادامه داد: ما در عین حال که شاخص‌های مطلوب برای حوزه فعالیت‌های قرآنی را ترسیم می‌کنیم باید گزاره‌های مطلوب را نیز در نظر بگیریم که این گزاره‌ها شامل حوزه‌های مختلف فعالیت‌های قرآنی خواهد بود. یکی از مهم‌ترین فرصت‌ها و گزاره‌های حاکم بر وضعیت مطلوب این است که در آن وضعیت، عموم مردم به قرآن، ایمان داشته و با آن آشنایی دارند و در آن تدبر می‌کنند و همچنین، توانایی تنظیم رفتار فردی و اجتماعی مبتنی بر قرآن را دارند.
وی در ادامه عنوان کرد: در حوزه‌های اجتماعی نیز مهم‌ترین گزاره که نظام‌سازی قرآنی ناظر بر آن است، این است که نظام‌های اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و ... براساس معارف قرآن طراحی و استقرار یافته باشد. زیرا در این فضا است که جامعه توحیدی و قرآنی ما شکل می‌گیرد.
سلامتپناه عنوان کرد: همچنین امر قرآن در سطوح مختلف باید برای مدیران ما دارای اولویت باشد و مبانی و اصول ناظر بر قرآن در تصمیم‌گیری‌ها و سیاست‌گذاری‌ها مورد توجه قرار گیرد. همچنین دستگاه‌های دولتی ما به ویژه آموزش و پرورش، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و وزارت علوم باید به خوبی در این حوزه نقش آفرینی داشته و به نقش خود عمل کنند.
وی با بیان اینکه بخش اعظم فعالیت‌های قرآنی باید توسط نهادهای مردمی صورت گیرد، اظهار کرد: بودجه‌های قرآنی نباید در اختیار نهادهای رسمی قرار گیرد بلکه باید به صورت مردمی باشد. همچنین بودجه فعالیت‌های قرآنی، آموزش قرآن و خرید محصولات قرآنی نیز باید در سبد خانوار دیده شود و برای خانواده مهم باشد که برای فعالیت قرآنی و ارتباط و ایجاد انس با قرآن در سبد خانوار یک رقمی در نظر بگیرند.
فعالیت‌های آموزش عالی و پژوهش‌های قرآنی باید قرآن‌بنیان تعریف شوند
معاون برنامه‌ریزی و مطالعات راهبردی شورای توسعه فرهنگ قرآنی کشور عنوان کرد: بحث آموزش عالی و و تحقیق و پژوهش ما که از زیرشاخه‌های منشور توسعه فرهنگ قرآنی هستند باید به صورت قرآن‌بنیان تعریف شود که به صورت تخصصی‌تر، رشته‌های علمی کشور مبتنی بر قرآن و مبانی قرآن باشد و تعارضات جدی با مبانی قرآن نداشته باشد. همچنین رشته‌های قرآنی نیز باید براساس انس با قرآن بنا نهاده شود و کسی که می‌خواهد رشته قرآنی در دانشگاه بخواند حداقل بخشی از قرآن را حفظ باشد.
سلامتپناه اظهار کرد: بحث دیگر تأثیر اصحاب هنر و رسانه است که اصحاب هنر و رسانه ابتدا باید با معارف قرآنی آشنا باشند و آثار آنها گزاره‌های مشخص دینی و قرآنی را منتقل کند.
وی با عنوان این مطلب که ما داشته‌ها و ظرفیت‌های فراوانی در حوزه قرآنی داریم، افزود: نظام رسمی آموزش عمومی و آموزش عالی از سوی شورای توسعه فرهنگ قرآنی مسئولیت قرآنی گرفته‌اند؛ در گذشته از آرزوهای ما بود که وزیر آموزش و پرورش مسئولیت رسمی آموزش عمومی قرآن را داشته باشد که حالا این اتفاق افتاده است اما آنچه که در این حوزه اهمیت دارد اهتمام ما به این قضیه است.
سلامتپناه ادامه داد: در حوزه نظام برنامه‌ریزی قرآنی در کشور باید دستگاه‌ها به خوبی ورود داشته باشند؛ این رشد ادبیات و رشد گفتمان در این حوزه ناشی از فضایی بوده است که پس از تصویب منشور ایجاد شده است اما به طور کلی در تحقق وضعیت مطلوب چالش‌هایی داریم که فقدان مبانی نظری و نداشتن نظریه توسعه منسجم و کارآمد از جمله این چالش‌ها هستند.
وی با بیان اینکه فقدان نظریه تعلیم و تربیت قرآنی در آموزش و پرورش ما را در آینده با چالش‌های جدی مواجه خواهد کرد، گفت: در حوزه تعلیم و تربیت قرآنی در آموزش و پرورش کم کاری داشته‌ایم و به صورت جدی در این حوزه ورود نداشته‌ایم. همچنین در حوزه برنامه‌ریزی هم اسناد راهبردی فعالیت آموزش عمومی و اسناد حوزه تبلیغ و ترویج هنوز نهایی نشده است.
معاون برنامه‌ریزی و مطالعات راهبردی شورای توسعه فرهنگ قرآنی کشور با عنوان این مطلب که داده‌ها و سیستم‌های پشتیبان ما برای تصمیم‌گیری در حوزه قرآن با ضعف روبرو هستند، اظهار کرد: نبود تحلیل‌ها و نقد و بررسی در سیاست‌های جدی باید احیا شود و اگر نتوانیم کانون‌های تفکر و انتقاد برای سیاست‌های انتقاد قرآنی را شکل دهیم در آینده با مشکل و چالش روبرو می‌شویم.
