«تئاتر فجر» باید در جهت احیا و بازشناساندن هنر ایرانی و اسلامی گام بردارد

مجید امرایی، کارشناس تئاتر در گفت‌و‌گو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) گفت: جشنواره «تئاتر فجر»، سی و دو دوره خود را با افت و خیزهای زیادی پشت سر گذاشت و اکنون که در آستانه سی و سومین دوره آن قرار داریم اگرچه همچنان با جایگاه واقعی خود به عنوان یک رویداد بین‌المللی در عرصه هنرهای نمایشی فاصله دارد اما از سوی بسیاری از محافل هنری جهان شناخته شده است.
وی گفت: متأسفانه در حال حاضر و پس از گذشت سه‌دهه از زمان آغاز به کار این جشنواره نمی‌توان این ادعا را داشت که جشنواره هر سال سیر ترقی و پیشرفت خود را طی کرده است و مرتبه که حال در آن قرار دارد از بسیاری از دوره‌هایش پررونق و پربارتر است و حتی گاه می‌توان این موضوع را به صراحت بیان کرد که جشنواره «تئاتر فجر» در بسیاری از مقاطع از جریان متعالی و اهداف بلندی که داشته عدول کرده و اکنون در بیراهه‌ای طی طریق می‌کند.
توفیق جشنواره «تئاتر فجر» را باید از دو دیدگاه محتوایی و فرمی مورد بررسی قرار داد
امرایی تصریح کرد: در تفسیر این ادعا باید به جشنواره «تئاتر فجر» از دو دیدگاه محتوایی و فرمی نگریست؛ محتوای جشنواره آن چیزی است که ماهیتش را با سایر رویدادها و مراسم‌های مشابه متمایز می‌سازد یعنی پرداختن به محتوای ارزشی و متعالی انسانی برگرفته از اهداف و آرمان‌های انقلاب اسلامی که اساساً فلسفه به وجود آمدن این جشنواره صرفنظر از آنکه جشنی به مناسبت سالروز پیروزی انقلاب اسلامی است؛ تبیین اهداف و آرمان‌های انقلاب اسلامی به زبان پرنفوذ هنر تئاتر بوده است.
مدیر سرانه روزنامه‌نگاران ایران در ادامه گفت: مصادیقی همچون ایثار، دفاع از حقوق مظلوم و برنتافتن ظلم، انزجار از فریب و ریا و ... از جمله موضوعاتی هستند که در بطن آرمان‌های انقلاب اسلامی ظهور و تبلور پیدا کردند و اینگونه نیست که ما تنها باید برای پرداختن به مظاهر انقلاب اسلامی قائل به متون نمایشی ایرانی حاصل تفکر و نگارش نمایشنامه‌نویسان ایرانی باشیم بلکه در جستجوی این مفاهیم می‌توان در آثار هنرمندان خارجی نیز موارد بیشماری را یافت، با این وجود در این سال‌هایی که از عمر جشنواره «تئاتر فجر» می‌گذرد پرداخت بایسته و شایسته‌ای با استفاده از این آثار را نیز شاهد نبوده‌ایم.
امرایی افزود: با همه این تفاصیل باید اذعان کرد که جشنواره «تئاتر فجر» رویدادی در جهت احیا و بازشناساندن هنر ایرانی و اسلامی است؛ هنری که قدمتی به اندازه طول ادوار تاریخ بشری دارد و علاوه بر دعوت از هنرمندان خارجی برای ارائه آثارشان در این جشنواره، باید تلاش هنرمندان ایرانی حاضر در این جشنواره در راستای معرفی هر چه مؤثر سنت‌های نمایشی و آئین‌های اقوام مختلف ایرانی باشد که باز در عمل تاکنون اینگونه نبوده است؛ با وجود ادبیات غنی که در اختیار داریم، روایت‌های داستانی که در کتب کهن ایرانی وجود دارد اما هیچگاه عزمی وجود نداشته است که به شکلی درخور برگردان نمایشی از این روایات که همگی آنها منشأ انسانی و ارزشی دارند را در جشنواره شاهد و ناظر باشیم.

هنرمندان «تئاتر فجر» آخرین دستاوردهای فناورانه را در سبک اجرایی خود به کار نمی‌گیرند
حوزه مدیر اسبق کانون تئاتر خیابانی ادامه داد: اما یکی از دو دیدگاه بررسی کیفی سی و دو دوره برگزاری جشنواره «تئاتر فجر»، منظر فرمی و ساختاری آن بوده است که معمولاً مبتنی بر محتوایی دینی و ارزشی و یا برگرفته از اهداف و آرمان‌های بلندپایه انقلاب اسلامی باید هر ساله شاهد ابداعات گوناگونی در زمینه سبک اجرایی آثار نمایشی باشیم که این مسئله منجر به پدید آمدن جشنواره‌ای پویا و خلاق می‌شود؛ استفاده از آخرین دستاوردهای فناورانه در حوزه امکانات به‌روز صحنه‌ای و تعاریف نو و بدیع از فضاسازی تئاتری با استفاده از بافت، رنگ و نور همگی تعاریفی است که به پیشرو بودن یک جریان تئاتری کمک خواهد کرد اما آیا به غیر از چند اثر خارجی که تعداد آنها این اواخر انگشت‌شمار بوده است و موجب شده اعتبار بین‌المللی بودن جشنواره خدشه‌دار شود، در آثار نمایشی ایرانی، اراده‌ای از سوی هنرمندان و کارگردانان برای خلاقیت و استفاده از این ابزار جدید و مدرن وجود دارد؟!
وی تأکید کرد: همه این مسائل و معضلاتی که گریبانگیر تئاتر کشور شده است و بروز آنها را در جشنواره «تئاتر فجر» به عنوان ویترین تئاتر کشور می‌بینیم نشان از  یک مسئله مهم دارد و آن اینکه مسئولان فرهنگی و هنری کشور هنوز پس از گذشت بیش از سه دهه از جشنواره «تئاتر فجر» و سایر جشنواره‌های فرهنگی و هنری، در مرحله آزمون و خطا قرار دارند و هیچ برنامه متقن و روشنی در زمینه پیشرفت هنر تئاتر با تکیه بر رویه علمی و پژوهشی تئاتر روز دنیا نداشته و ندارند.
امرایی در پایان گفت: در این سالها چند ماه پیش از جشنواره، دبیرخانه‌ای به تکاپو می‌افتد که این اواخر انتصاب دبیر آن نیز به روزهای آخر موکول می‌شود؛ جشنواره «تئاتر فجر» هر سال برگزار می‌شود تنها برای اینکه در محدوده زمانی مشخصی همگی انتظار برگزاری آن را دارند و فارغ از هر برنامه‌ریزی و چشم‌انداز ترسیم شده‌ای در تاریخ معینی به انتها می‌رسد و دفتر آن بسته می‌شود تا سال آینده که همه‌چیز با آمدن دبیر جدید و ساختار اداری نو به هم‌ریخته و از نو براساس سلایق شخصی بنا می‌شود؛ با این فرض «تئاتر فجر» با همه ظرفیت‌هایی که برای بیان اهداف ارزشی و انسانی انقلاب اسلامی دارد، قادر نخواهد بود اثر مطلوبی در ارتقای فرهنگ کشور داشته باشد.
یادآور می‌شود، سی و سومین جشنواره بین‌المللی «تئاتر فجر» به دبیری اردشیر صالح‌پور، اول تا 12 بهمن برگزار خواهد شد.