انتظار نور معنایش نشستن در تاریکی نیست

به گزارش کانون خبرنگاران نبأ وابسته به خبرگزاری ایکنا، برنامه درس‌هایی از قرآن، امروز پنج‌شنبه، دوم بهمن‌ماه با موضوع تمثیلات درباره امام زمان(عج) با عناوین جایگاه تمثیل در قرآن و روایات، لزوم دقت عمیق در آیات قرآنی، نقش امامان در تأمین نیازهای اجتماعی، امامان معصوم(ع) واسطه فیض خداوند به مخلوقات، نقش امام زمان(عج) در مبارزه با ظلم و اقامه عدل، حکومت امام زمان(عج) همانند حکومت حضرت علی(ع) و انتظار طلوع خورشید در شب تاریک با سخنرانی حجت‌الاسلام والمسلمین محسن قرائتی اجرا شد.

رئیس ستاد اقامه نماز کشور در این برنامه بیان کرد: از الطافی که خداوند به من عطا کرده؛ این است که قدرت تمثیلم بالاست و خیلی از موارد مشکل را با یک مَثَل حل می‌کنم. خود خداوند هم در قرآن زیاد مَثَل زده است.

جایگاه تمثیل در قرآن و روایات

وی گفت: در قرآن حدود 40 بار کلمه مَثَل به‌کار رفته شده است. در هر چیزی مَثَل، معقول را ملموس، دور را نزدیک و پیچیده را باز می‌کند. مثلاً اگر بگویی دانشمند بی‌عمل مَثَل الاغی است که بارش کتاب باشد. همه می‌فهمند چیزی نیست که پیچیده باشد. الاغ در همه دنیا هست. کتاب در همه دنیا هست. الاغی که کتاب بارش باشد مَثَل باسوادی است که به علمش عمل نکند.

مؤلف تفسیر نور با بیان اینکه ملاک‌های اسلام عموماً طبیعی است، افزود: معیارها هم همین‌طور است. مثلاً می‌گوید آب کر چند وَجب! هرکسی وجبش باشد، نمی‌گوید چند سانتی‌متر که حالا بگویی متر از کجا بیاورم. در هنگام وضو چقدر صورتم را بشویم، نمی‌گوید چند سانت در چند سانت! می‌گوید از اینجا که مو روئیده، هرکسی می‌داند کجاست. عرضش چقدر است؛ بین انگشت شصت و انگشت وسط. چه وقت روزه بگیریم؟ ماه را دیدی، ماه رمضان است روزه بگیر. ماه را دیدی، فردا عید است روزه نگیر.

قرائتی اظهار کرد: گاهی وقت‌ها آدم یک مَثَل می‌زند که اگر فیزیکدان نباشد، نمی‌فهمد. بعضی مَثَل‌ها اگر آخوند نباشد نمی‌فهمد، چراکه این مَثَل فقط در دنیای آخوندهاست. بعضی مَثَل‌ها در دانشگاه مَثَل است؛ غیر دانشجو نمی‌فهمد. مَثَل‌های قرآن طبیعی و فطری است و تاریخ مصرف هم ندارد. می‌گویند ما 30 سال گناه کردیم، 50 سال گناه کردیم، چرا قرآن می‌گوید «خالِدینَ فیها»(نساء/57) تا ابد بسوزید. یک مَثَل مشکل را حل می‌کند. شما یک لحظه با چاقو در چشمت بزن تا ابد کور هستی. گناه شما یک ثانیه است؛ یعنی می‌شود انسان با یک لحظه خلاف تا ابد پاگیر شود.

وی با اشاره به اینکه غیبت مَثَل خوردن گوشت مرده است، گفت: مثلاً حق و باطل را به آب و کف آب مَثَل می‌زند. کف بالانشین است ولی از بین می‌رود. باطل مَثَل کف و حق مَثَل آب است. از کف چیزی تولید نمی‌شود؛ از آب همه چیز تولید می‌شود. باطل موجی است و جلوه دارد. حق و باطل مَثَل کف است. کجای دنیا است که کف نیست و آب هم نیست؟ از بچه سه ساله تا پروفسور دانشگاه و آیت‌الله‌العظمی هم می‌فهمد.

لزوم دقت عمیق در آیات قرآنی

رئیس ستاد اقامه نماز کشور عنوان کرد: قرآن می‌گوید کل هستی تسبیح می‌گویند «سَبَّحَ لِلَّهِ ما فِی السَّماواتِ» (حشر/1)؛ «وَ ما فی الْأَرْضِ» نمی‌فهمم چیست. اسم 11 درخت در قرآن برده شده است؛ این 11 میوه امتیازش بر باقی میوه‌ها چیست؟ نمی‌دانم... چرا سفارش کردند رنگ روشن بپوشید؟ رنگ تار نپوشید. چادر سیاه برای خیابان خوب است. در خانه، سر کلاس، رنگ روشن باشد. رنگ تحریک‌کننده نباشد. این مهم است.

حجت‌الاسلام قرائتی ادامه داد: مثلاً چرا اسم انجیر یک بار در قرآن آمده است اسم زیتون شش بار؟ البته خارجی‌ها یک تحقیقی کردند که خوردن یک انجیر و شش زیتون برکاتی دارد که با چهار تا هشت تا ندارد. ما چیزی بلد نیستیم. قرآن می‌گوید همه باسوادها یک ذره باسواد هستند. تمام باسوادهای کره زمین یک ذره سواد دارند. آیه‌اش این است «وَ ما أُوتیتُمْ مِنَ الْعِلْمِ إِلاَّ قَلیلا» (اسراء/85)، همه دانشمندان کره زمین یک ذره سواد بیشتر ندارند.

وی بیان کرد: ما فارغ‌التحصیل نداریم. خداوند در قرآن می‌فرماید پیغمبر تو هم فارغ‌التحصیل نیستی. «وَ عَلَّمْناهُ مِنْ لَدُنَّا عِلْما» (کهف/65) یعنی علم تو بند به علم خداست، اما باز هم فارغ‌التحصیل نیستی. «وَ قُلْ رَبِّ زِدْنی‏ عِلْما» (طه/114) یعنی یا رسول‌الله تو هم فارغ‌التحصیل نیستی. حالا چطور شد ما اسم خودمان را فارغ‌التحصیل می‌گذاریم؟.

مفسر قرآن کریم با بیان اینکه مَثَل ساده‌ترین، فطری‌ترین، عمومی‌ترین، ارزان‌ترین و سابقه‌دار‌ترین روش فهماندن برای استاد و شاگرد است، گفت: حضرت موسی(ع) پیغمبر اولوالعزمی بود. خدا به او گفت برو آن عبد صالح را در بیابان‌ها پیدا کن و شاگردی کن. پیاده‌روی کرد و بعد معلوم شد راه را اشتباه رفته است اما در عین حال خضر را پیدا کرد و گفت «هَلْ أَتَّبِعُک‏» (کهف/66)، اجازه می‌دهی من دنبال تو راه بیافتم. «عَلى‏ أَنْ تُعَلِّمَنِ مِمَّا عُلِّمْتَ رُشْدا» اجازه می‌دهی عقب تو راه بیافتم یک چیزی یاد من بدهی؟ گوشه‌ای از چیزهایی که بلد هستی به من هم یاد بده.

نقش امامان در تأمین نیازهای اجتماعی

قرائتی عنوان کرد: یک بار حضرت امیر(ع) به اسب‌ها زکات بست؛ اسب‌دارها راهپیمایی راه انداختند که آقا زکات برای شتر، گوسفند، گاو، طلا، نقره، کشمش و خرما است و اسب زکات ندارد. حضرت فرمود «مگر من رئیس حکومت اسلامی نیستم. امسال سهم امام، خمس و زکات برای فقرا کافی نیست و هر کس اسب دارد یک درهم بدهد». حضرت امیر(ع) با توجه به نیاز جامعه به اسب‌ها مالیات بست و چیزی را که واجب نبود فرمود واجب است.

وی ادامه داد: یک سال امام کاظم(ع) فرمود «امسال مردم خمس ندهند»؛ چون امام کاظم(ع) زندان بود و هرکس می‌رفت خمس به آن حضرت بدهد، گیر می‌افتاد. حکومت بنی‌عباس هر کس را که دور و اطراف حکومت امام(ع) بود می‌گرفتند به همین دلیل در آن زمان امام کاظم(ع) فرمود «خمس را بخشیدم». امام کاظم(ع) که شهید شد، امام رضا(ع) امام شد. نامه نوشتند که پدر شما خمس را بخشید ما خواهش می‌کنیم شما هم خمس را ببخشید. حضرت فرمود «مگر خمس بخشیدنی است؟ پدرم بخشید که گیر نکنید». بخشیدن خمس در شرایط خاصی امکان‌پذیر است وگرنه خمس را نمی‌شود بخشید.

مؤلف تفسیر نور گفت: در اسکناس یک نخ است که آن نخ به اسکناس ارزش می‌دهد. در هستی هم یک نخی وجود دارد که رابط بین خلق و خالق است «این السبب المتصل بین الارض و السماء». در دعای ندبه می‌گوئیم مهدی جان! ای امام زمان تو رابط بین زمین و آسمان هستی در این بیان اگر نخ اخلاص در آن باشد ارزش دارد. کارها هم همین‌طور است. یعنی اگر اخلاص باشد یک ریال هم به فقیر بدهی ارزش دارد.

امامان معصوم(ع)، واسطه فیض خداوند به مخلوقات

رئیس ستاد اقامه نماز کشور بیان کرد: یک موتور برقی را وقتی می‌خواهند به یک لامپ کوچک وصل کنند این وسط یک رابط(ترانس) می‌خواهد. حدیث امام را مَثَل زده به «الامام الوالد الشفیق» امام پدر مهربان است. در دعای ندبه داریم «انا و علی ابوا هذه الامة» من و علی پدر این امت هستیم. این خودش به آدم شخصیت می‌دهد. من بفهمم فرزند ابراهیم هستم. قرآن می‌گوید قرائتی! تو گرچه پسر پدرت هستی ولی پسر ابراهیم هستی. «مِلَّةَ أَبیکُمْ إِبْراهیم‏» (حج/78) أب به معنی پدر است. پدر تو ابراهیم است.

وی اظهار کرد: بچه‌های ایران اگر بفهمند ما بوعلی سینا داشتیم. تمدن ایرانی سابقه‌اش چیست؟ اینقدر خودباخته نمی‌شوند که حالا هر عکسی را روی زیر پیراهنی بپوشند و در خیابان بیایند، فکر کنند مثلاً روشنفکر شده‌اند. مرحوم مطهری کتابی دارد خدمات متقابل ایران و اسلام. هم اسلام خدمت به ایران کرد و هم ایرانی‌ها خدمت به اسلام کردند. حتی رهبران درجه یک سنی‌ها هم خیلی‌ها ایرانی بودند.

قرائتی افزود: سنی‌ها شش کتاب درجه یک دارند. ابن ماجه برای قزوین است. زیر گوش تهران! ما تمدن داشتیم، هویت داشتیم. سیدمرتضی برای بالای هزار سال پیش بوده و 70 هزار جلد کتاب داشته است. کلمه حمام در روایات ما برای 1400 سال پیش است « اذا دخلت الحمام»، «اذا خرجت الحمام». اروپا 200 سال است که کلمه حمام پیدا شده است؛ یعنی قبل از 200 سال چیزی به نام حمام در اروپا نبود.

مؤلف تفسیر نور با بیان اینکه این افتخار است که بدانیم امام پدر ما است، فرزند اسلام هستیم، فرزند بوعلی سینا هستیم و همشهری چه کسی هستیم، ادامه داد: آرزوی من این است که بچه دبیرستانی‌های هر منطقه‌ای شخصیت‌های آن منطقه را بشناسند. مثلاً بچه‌های کاشان می‌دانند فیض کاشانی کیست؟ فیض کاشانی کسی است که امام(ره) فرمود «فیض کاشانی کسی است که به قدری کتاب علمی نوشته که ما از ورق زدن آن مچ درد می‌گیریم». آن‌وقت بچه‌های کاشان نمی‌دانند فیض کاشانی چه کسی است. آیا بچه‌های تبریز می‌دانند علامه امینی چه کسی است؟ هرکس باید لااقل مفاخر شهر و منطقه‌اش را بشناسد.

نقش امام زمان(عج) در مبارزه با ظلم و اقامه عدل

رئیس ستاد اقامه نماز کشور با اشاره به تعبیرات و تشبیهات راجع به امام زمان(عج)، گفت: می‌گویند امام زمان(عج) وقتی می‌آید که دنیا پر از ظلم و ستم شود. خوب اگر این‌طور است پس باید همه گناه کنیم. هر کسی یک گناه کند که دنیا پر از ظلم شود و آقا بیاید. حدیث نمی‌گوید وقتی امام زمان(عج) می‌آید که دنیا پر از ظالم شود، پر از ظلم شود. بین ظلم و ظالم فرق است.

وی افزود: می‌گویند امام زمان(عج) چطور حکومت تشکیل می‌دهد؟ می‌گوئیم همان‌طور که امام(ره) در جمهوری اسلامی حکومت تشکیل داد. آیا در جمهوری اسلامی امام حکومت تشکیل داد یا نه؟ طاغوتی‌ها فرار کردند یا نه؟ حزب‌اللهی‌ها روی کار آمدند یا نه؟ به همان دلیلی که این اتفاق افتاد، آنجا هم می‌شود. آقا در نظام ما که هنوز کم‌فروشی، گرانی و این همه گناه است. حکومت اسلامی به این معنا نیست که مردم عادل باشند. وقتی می‌گویند فلان پرواز شرکتش خوب است؛ فلان تعاونی ماشین‌هایش خوب است؛ معنایش این نیست که همه مسافرها خوب هستند، بلکه ماشین‌هایش سالم است. راننده‌هایش هم پایه یک هستند، اما معنایش این نیست که تمام مسافرها هم آدم حسابی هستند.

مفسر قرآن کریم اظهار کرد: شما یک ماشینی که می‌خواهی سوار شوی، چطور سوار می‌شوی؟ نگاه به قیافه ماشین می‌کنی که نو است یا قراضه، راننده‌اش با نشاط است یا خواب‌آلود. اگر از تیپ راننده خوشت آمد، راننده سر حال بود، ماشین هم نو بود سوار می‌شوی. بله ممکن است در ماشین یکی تخمه بشکنه، یکی پیاز خورده و ... بالاخره چه کنیم؟ از این ماشین پیاده شویم؟ ماشین‌های دیگر یا ماشینش گیر دارد یا راننده‌اش گیر دارد. جمهوری اسلامی ماشینش اسلام است و راننده‌اش امام است. بله! ممکن است در ماشین هرکدام از مسافرها یک دسته گلی آب بدهند. اما ماشین سالم است. راننده هم امام است. مقام معظم رهبری است. این مَثَل خوبی است.

حکومت امام زمان(عج) همانند حکومت حضرت علی(ع)

قرائتی بیان کرد: شما فکر می‌کنید زمان حضرت مهدی(عج) هرکس بخواهد غیبت کند لال می‌شود؟ یا زبانش را می‌برند؟ نه. زمان امام زمان(عج) انسان‌ها عصبانی نمی‌شوند که فحش بدهند؟ چرا. غریزه انسان است. آدم‌ها آدم هستند. هم شهوت دارند و هم غریزه. گاهی وقت‌ها توقع زیادی است؛ فکر می‌کنیم در حکومت امام زمان(عج) دیگر همه مردم غریزه غضبشان حذف می‌شود. یا غضب دارند هرکس می‌رود فحش بدهد لال می‌شود. منتهی نیست. نظام را می‌گوئیم.

وی گفت: مدرسه، مدرسه خوبی است. حالا ممکن است مدرسه‌ای هم که درس‌هایش خوب است خادمش سیگاری باشد. سرایدارش بداخلاق باشد. آب و برقش مشکل داشته باشد. ولی استاد و کتابش خوب است. درس‌هایش خوب است. می‌گویند امام زمان(عج) وقتی غایب است چطور نظام را اداره می‌کند؟ خود حدیث یک مَثَل زده است. گفته مَثَل خورشید پشت ابر است ولی هم نورش را می‌دهد، هم حرارتش را می‌دهد و هم آثارش را دارد. ولو خورشید را نبینند. مَثَل امام زمان(عج) به خورشید.

انتظار طلوع خورشید در شب تاریک

مؤلف تفسیر نور عنوان کرد: می‌گویند ما منتظر امام زمان(عج) هستیم خودش می‌آید درست می‌کند. مثلاً می‌گوئیم انتظار یعنی چه؟ مرحوم راشد می‌گفت معنای انتظار این نیست که کنار بنشینیم و خود آقا بیاید درست کند. مرحوم مطهری هم در سفری خدمتش در ماشین نشسته بودیم، گفت شب که می‌شود، شما منتظر خورشید هستی اما در تاریکی نمی‌نشینی. انتظار نور معنایش نشستن در تاریکی نیست. بلند شو چراغ را روشن کن. البته منتظر خورشید هم باش. حالا که شما این فتنه و فساد را دیدی بلند شو حل کن. منتظر باش امام زمان(عج) هم بیاید و درست کند.

وی با بیان اینکه انتظار طلوع خورشید معنایش نشستن در تاریکی نیست، گفت: در زمستان منتظر گرما هستیم اما معنایش این نیست که بنشینیم و بلرزیم. در زمستان تلاش می‌کنیم برای گرما. البته منتظر تابستان هم هستیم. در شب برای روشنایی تلاش می‌کنیم اما منتظر خورشید هم هستیم. معنای انتظار احتضار نیست. انتظار است. معنای انتظار بیکاری نیست.

حجت‌الاسلام قرائتی اظهار کرد: می‌گویند چرا امام زمان(عج) غایب است؟ اگر 11 چراغ را بچه‌ها یا مردم در خیابان شکستند، سازمان برق لامپ دوازدهم را می‌زند؟ علی بن ابیطالب(ع) را شکستند. امام حسن(ع) را شکستند. 11 امام معصوم(ع) را شکستند. لامپ دوازدهم را دیگر خدا وصل نمی‌کند. چطور امام زمان(عج) عمرش طولانی است؟ پیر نمی‌شود؟ چطور ابروی ما مو است. روی صورتمان هم مو است. یک پوست و گوشت و یک نان و آب و یک کربن و اکسیژن است؟. خدا خواسته موی ابرو ثابت، موی مژه ثابت، موی سر و صورت متغیر باشد. همان خدایی که می‌تواند در هر صورتی یک مو را ثابت نگه دارد، یک مو را متغیر، می‌تواند امام زمان(عج) را ثابت نگه دارد و باقی آدم‌ها را متغیر.

وی با بیان اینکه از بیرون حماسی و انقلابی و از درون معتقد باشیم، گفت: برخی عاشق امام حسین(ع) هستند، عاشق امام زمان(عج) ولی در عمل کوتاهی می‌کنند. حجابش، خریدش، سیاستش، اخلاقش اسلامی نیست. برخی هم عمل و ظاهرشان خوب است ولی از درون پخته نیستند. ما هم داغ می‌خواهیم و هم پخته. شما اگر پوست تخمه را بکارید سبز نمی‌شود. مغز تخمه را بکارید سبز نمی‌شود. باید پوست و مغز با هم باشد. برخی می‌گویند آقا من ریاکار نیستم، مسجد هم نمی‌روم، ریش هم نمی‌گذارم. چادرم هم سیاه نیست ولی باطن من از این خانم بهتر است. خانم ممکن است تو درست بگویی، ما نمی‌گوییم تو دروغ می‌گویی، ممکن است باطن تو بهتر باشد، تو که باطنت خوب است، ظاهرت را هم خوب کن. چرا می‌گویی چون باطنم خوب است دیگر نیازی به ظاهر ندارم.

رئیس ستاد اقامه نماز بیان کرد: برخی عشق به اهل‌ بیت(ع) دارند ولی اسم یک بچه‌اش را حسن، فاطمه و یا زهرا نمی‌گذارند. ایمان که داری. در دلت اعتقاد به امیرالمؤمنین(ع) داری. اسم بچه‌هایت را علی بگذار.  چند اسم فاطمه و چند اسم علی است. نگو خواهرم فاطمه دارد، برادرم مهدی دارد. خوب خواهرت هم یخچال دارد. برادرت هم موبایل دارد. چرا آنجا نمی‌گویی برادرم دارد من نمی‌خواهم.