مفاد منشور توسعه فرهنگ قرآنی با واقعیات جامعه تطابق یابد/ روزمرگی آفت طرح‌های قرآنی
گروه فعالیت‌های قرآنی: عضو شورای توسعه فرهنگ قرآنی با بیان اینکه تطبیق مفاد منشور با واقعیات جامعه نیاز به بررسی دارد، گفت: طرح‌های قرآنی، دچار روزمرگی شده‌اند.
محمدرضا ستوده‌نیا، یکی از اعضای شورای توسعه فرهنگ قرآنی، در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، در مورد منشور توسعه فرهنگ قرآنی و دستاوردهای آن در طول سال‌های گذشته، گفت: این منشور در راستای منویات مقام معظم رهبری در زمینه فعالیت‌های قرآنی است، منویاتی همچون داشتن 10 میلیون حافظ قرآن، پیشرفت قرآن از سطح جامعه به عمق آن و نیز اینکه فرهنگ قرآنی یکی از محورهای اصلی کارهای فرهنگی باشد، تدوین شد.
صرف زمان زیاد برای ابلاغ منشور
وی با بیان اینکه زحمات و تلاش‌های بسیار زیادی برای تدوین و تنظیم این منشور صورت گرفته است، افزود: زمان زیادی از سال‌های گذشته به بحث ابلاغ منشور اختصاص یافت، تا در دستگاه‌های اجرایی شناخته شود، بنابر این عملاً از زمانی که این منشور می‌توانست داشته باشد کاسته شد و از این پنج سالی که از ابلاغ منشور گذشته است، زمان زیادی برای معرفی آن صرف شد.
لزوم معرفی کامل منشور به دستگاه‌ها
عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان تصریح کرد: با اینکه شورای توسعه فرهنگ قرآنی جلسات متعددی را برای دستیابی به اهداف منشور برگزار می‌کند، اما باز هم آنچنان که باید و شاید، توجه لازم نسبت به منشور در دستگاه‌ها وجود ندارد،. در ابتدا باید منشور توسط دستگاه‌ها به طور کامل شناخته شود و مسئولان نسبت به مضمون و محتوای آن تسلط داشته باشند و در ادامه نیز از طریق هیئت دولت و شورای عالی انقلاب فرهنگی به نحوی ملزم به اجرای مفاد منشور شوند.
توجه ویژه به اجرای متن منشور
مدیر گروه قرآن و حدیث دانشگاه اصفهان در ادامه در پاسخ به این سؤال که منشور توسعه فرهنگ قرآنی، الزامی برای اجرای مفاد آن در دستگاه‌ها ارئه داده است یا خیر؟ اظهار کرد: منشور به عنوان یک سند است که باید اجرا شود، منشور توسعه فرهنگ قرآنی مانند هر آیین‌نامه دیگری نیاز به اجرا دارد، آنچه که در زمینه منشور مهم است توجه به اجرایی شدن متن آن است، این نیاز به یک عزم ملی دارد و اینکه تنها یک دستگاه یا ارگانی توجه به این امر داشته باشد، کافی نیست.
ستوده‌نیا گفت: این عزم ملی، واقعاً مورد نیاز است که در سطح آموزش و پرورش و وزارت علوم با توجه به اینکه مخاطبان نوجوان و جوان بسیار زیادی دارند این منشور به اجرا در بیاید، اجرایی شدن منشور در سطح تمامی دستگاه‌ها، امری است که ضروری به نظر می‌رسد تا در حوزه‌های تلاوت هنرمندانه، آشنایی مردم با الفاظ و تدبر در آن به یک رشد قابل توجه برسیم و محصول منشور را در پنج سال آینده لمس کنیم.
کمبود وقت و زمان برای تشکیل جلسات منشور
وی در ادامه در مورد عملکرد شورای توسعه فرهنگ قرآنی به عنوان بازوی اجرایی منشور نیز خاطرنشان کرد: شورای توسعه فرهنگ قرآنی یک مجمع مشورتی دارد که طرح‌ها در آنجا تهیه می‌شود، شورای اصلی نیز هر چند ماه یکبار تشکیل می‌شود و در زمان مشخصی پیشنهادات تهیه شده را تصویب یا رد می‌کند، آنچه مسلم است این است که با این مقدار وقت و زمانی که اختصاص داده می‌شود، به این نتیجه می‌رسیم که شورا به صورت ستادی عمل می‌کند.
توقعی در ورود به اجرائیات از شورا نمی‌رود
این مدرس قرآن کریم اظهار کرد: شورای توسعه فرهنگ قرآنی در حد تصویب و بررسی یک مسئله قرآنی فعالیت‌های خود را انجام داده است، شاید بیش از این توقعی از شورا نباشد اما اگر افرادی که مسئولیت دارند روندی را تدوین کنند که تصمیمات شورا با سرعت، عملیاتی شود بسیار مطلوب خواهد بود، هیچ کس از شورا توقع ندارد که خودش وارد عمل و بحث‌های اجرایی شود، اما اگر الزام شود که آنچه شورا تصویب کند زودتر اجرایی شود و گروهی بر اجرائیات ناظر باشند، کارها تا حدودی موفق‌تر به پیش خواهد رفت.
عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان در ادامه گفت‌وگوی خود اجرایی شدن مصوبات شورا را وابسته به جایگاه حقوقی آن عنوان و خاطرنشان می‌کند: شورا نباید خود را درگیر کارهای اجرایی کند، اعضای شورا که حدود 30 نفر و از جمله مسئولان کشور هستند، اگر قانون درست تعبیه شود، مصوبه شورا باید به مسئولان اجرایی ابلاغ شود، آنها نیز باید همت کرده و آن را اجرا کنند. خود شورا قاعدتاً نباید هیچ ورودی بر امر اجرا داشته باشد، کاری که می‌تواند در این زمینه انجام دهد این است که گروهی ناظر برای رصد کردن مصوبات شورا تشکیل دهد که آن هم سازوکار خاص خود را می‌طلبد.
کاهش فاصله زمانی جلسات شورا
ستوده‌نیا در بخش دیگری از این گفت‌وگو به بحث در مورد انتقادات وارده به منشور و شورای توسعه فرهنگ قرآنی گفت: مقداری جلسات شورا فاصله زمانی کوتاه‌تری داشته باشد، گزارش‌ها خواسته شود و بخش نظارت فعال شود تا اگر مصوبه‌ای ابلاغ شده است، مشخص شود چه فعالیت‌هایی برای انجام آن مصوبه از سوی دستگاه‌ها صورت گرفته است. در حال حاضر مهم‌ترین بحث در شورای توسعه فرهنگ قرآنی بحث پیگیری اجرای مصوبات شورا در دستگاه‌ها و نه خود مصوبات است.
نداشتن چشم‌انداز
این استاد و مدرس قرآن همچنین به کمیسیون‌های شورای توسعه فرهنگ قرآنی اشاره کرد و افزود: اشکالی کلی که در کشور وجود دارد این است که بعضاً طرح‌های قرآنی به روزمرگی دچار شده‌اند، این اشکالی است که در کشور وجود دارد، فعالیت‌های قرآنی چشم‌انداز بلندمدتی ندارد و چنین چشم‌اندازی برای آن ترسیم نشده است، وقتی این اشکال وجود داشته باشد، طرح‌هایی که به کمیسیون‌ها می‌آید، موردی هستند و کمیسیون‌ها هم مصوبات موردی خواهند داشت. بنابر این اشکال کار در ورودی طرح‌ها است، هنوز ورودی‌ها خوب نیستند؛ چرا که چشم‌انداز یا ترسیم نشده است یا اگر هم ترسیم شده به آن درست عمل نمی‌شود.
وی تصریح کرد: اگر سیاست‌گذاری کنیم و بگوییم در 10 سال آینده باید از نقطه «الف» به نقطه «ب» برسیم و براساس آن طرح‌ها را تشویق کنیم تا چشم‌انداز تأمین شود، آن وقت نتیجه نهایی کار به شکل مطلوبی خود را نشان خواهد داد.
دشواری در عملیاتی کردن منویات منشور
مدیر گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه اصفهان در ادامه اظهار کرد: عموم مطالبی که در منشور آمده است جامع و کامل است، اشکال کار در تطابق مفاد منشور با واقعیات جامعه و نیازهای آن است، در حقیقت مشکل در عملیاتی کردن منویات منشور است، در حال حاضر جامعه چه نیازی دارد و آن نیاز عملیاتی شود، این نیاز به صورت طرح در شورا مطرح، تصویب و توسط دستگاه‌ها عملیاتی شود، اشکال کار در اینجا است که باید برطرف شود. طرح‌ها یا ارائه نمی‌شوند و یا اگر هم می‌شوند موردی هستند.
ستوده‌نیا با بیان اینکه طرح‌های خیلی کلان هم عملاً اجرا نمی‌شوند چرا که عملیاتی شدنشان نیاز به هزینه‌های زیاد دارد، یادآور شد: یکی از این موارد آموزش عمومی قرآن کریم است که واقعاً به صورت درستی اجرایی نشد، برخی سازمان‌ها به صورت مقطعی کارهایی را انجام دادند اما متأسفانه هنوز بخش عمده‌ای از کشور با قرائت قرآن آشنا نیستند.
تحول در فعالیت‌های قرآنی نیازمند عزم ملی
عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان در ادامه در پاسخ به این سؤال که رسیدن به یک تحول در زمینه فعالیت‌های قرآنی چگونه ممکن خواهد شد؟ گفت: برای این کار نیاز به یک عزم ملی و جدی نسبت به اجرایی کردن مفاد منشور داریم، برای اجرایی شدن این اتفاق هم هیئت دولت باید کمک کند و هم ارگان‌هایی که باید این موارد را اجرا کنند، باید به صورت هماهنگ این عزم ملی را داشته باشند، مشکل نیز در اینجا است که هنوز این وفاق اتفاق نیفتاده است و فعالیت‌های قرآنی در کشور به صورت جزیره‌ای انجام می‌شود.
حلقه مفقوده رسیدن به وفاق بین منویات و اجرائیات است
این مدرس برجسته قرآن در پاسخ به این سؤال که چگونه می‌توان این فعالیت‌ها را به حالت واحد در آورد تا یک وفاق کلی اتفاق بیفتد و نقش شورا در این زمینه به چه صورت است؟ افزود: در منشور به همه این موارد اشاره شده است اما از منویات تا اجرائیات فاصله بسیار زیادی است. در واقع حلقه مفقوده همین مورد است.
فعالیت‌های قرآنی، مردمی شوند
مدیرگروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه اصفهان در مورد انسجام‌بخش بودن منشور توسعه فرهنگ قرآنی نیز اظهار کرد: در حال حاضر انسجام عملی دیده نمی‌شود چرا که هر سازمانی فعالیت‌های خودش را انجام می‌دهد، این امر البته خوب است اما کافی نیست، مقام معظم رهبری تأکید بر مردمی کردن فعالیت‌ها و آموزش‌های قرآنی دارند و به ذهن بنده نیز جز این نباید کرد، مردمی شدن باعث می‌شود فعالیت‌ها پیشرفت کنند؛ چرا که مردم بهترین متولیان و علاقه‌مندان به قرآن هستند و اینها بهتر می‌توانند کارها را عملیاتی کنند، بنابراین بهترین کار این است که دولت و نهادهای اجرایی امکاناتی را با یک سازوکار مشخص و قابل ارزیابی در اختیار قرار دهند تا کارها به صورت مردمی صورت بگیرد.
وی در پایان در مورد عملکرد کمیسیون‌های شورای توسعه فرهنگ قرآنی نیز بیان کرد: همه کمیسیون‌ها تلاش خود را انجام داده‌اند منتها خروجی‌ها وقتی وارد شورا می‌شود، چکش‌کاری می‌شود و با توجه به حضور مسئولان برجسته نظام در شورا، خروجی‌های شورا، خروجی‌های خوبی است و حاصل یک تدبر است.
