شخصیت‌محور بودن نمایش‌های دفاع مقدس مستلزم ورود اشخاص خاکستری به آنهاست

علی شادکام، کارگردان تئاتر دفاع مقدس در گفت‌و‌گو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) گفت: اغلب تولیدات نمایشی با موضوع دفاع مقدس و تئاتر مقاومت رویدادمحور بوده‌اند و کمتر دیده شده است که این‌گونه تولیدات شخصیت‌محور باشند که البته شخصیت‌محوری این نمایش‌ها نیز وابسته به روایتی است که نویسنده نمایش به آن پرداخته است.

در آثار نمایشی مدرن نگاه به اشخاص نمایشی، نگاه قهرمان‌پرورانه به شیوه کلاسیک نیست

وی ادامه داد: اساساً نگاه شخصیت‌محوری به روایت‌های نمایشی، نگاهی مدرن است که از دهه 50 میلادی در اغلب درام‌های جهان اتفاق افتاده؛ البته مدرن از این نظر که به شخصیت اصلی نمایش به دید قهرمان کلاسیک نگاه نمی‌شود؛ چرا که این گونه نگاه در آثار متقدم نمایشی نیز وجود داشته است و منظور از نگاه به شخصیت نمایش به شیوه مدرن، یعنی اینکه به این شخصیت نه به شکلی مطلقاً سیاه(ضدقهرمان) و نه به شکلی کاملاً سفید(قهرمان) پرداخته شود.
کارگردان نمایش دفاع مقدسی «آشنای غریب» که به شرح زندگی شهید عبدالحسین برونسی پرداخته است، تصریح کرد: منظور از شخصیت‌محور بودن روایات نمایشی به شیوه مدرن دقیقاً به این معنی است که ما شخصیت نمایشی را فردی حد وسط و خاکستری فرض کنیم. این رویکرد شیوه‌ای متداول در تمام نمایش‌های شخصیت‌محور دنیاست که قطعاً به گونه و ژانر خاصی نیز مربوط نمی‌شود و پرداختن به شخصیت خاکستری نمایش را حتی می‌توان در نمایش‌های دفاع مقدسی نیز اعمال کرد.
شادکام در ادامه گفت: دقیقاً از همین جا یعنی روایت شخصیت‌های خاکستری در زمینه‌های ارزشی همچون تئاتر دفاع مقدس است که حساسیت‌ها نسبت به این نوع پرداخت‌های دراماتیک به این موضوع بالا می‌گیرد. معمولاً از آنجا که نگاه‌مان به رویداد دفاع مقدس کاملاً ارزشی است، بنابراین نمی‌توانیم ورود یک انسان و شخصیت خاکستری را به آن هضم کنیم، حداقل تا به اینجا که این گونه بوده است. هر چند که استثنائاتی هم در حوزه نمایش و هم در عرصه سینما وجود دارد.

شخصیت‌پردازی قهرمان‌پرورانه در نمایش دفاع مقدس آن را کلیشه‌ای کرده است

این کارگردان تئاتر دفاع مقدس افزود: قائل شدن به چنین رویکردی در حوزه تئاتر دفاع مقدس منجر به این می‌شود که نگاه به این گونه نمایش تک‌بعدی باشد و به مرور زمان شاهد بروز تکرار و کلیشه‌ای بودن سوژه‌های موجود در تئاتر دفاع مقدس شویم؛ این در حالی است که ابتدا و پیش از هر چیز باید این موضوع مورد تحلیل و ارزیابی قرار گیرد که ما اساساً از روایت نمایش رویدادها و شخصیت‌های تأثیرگذار در جریان هشت سال دفاع مقدس چه می‌خواهیم؟
وی در پایان گفت: با این نظریه که عنوان می‌کند تئاتر به دلیل محدودیت‌هایی که به نسبت سینما و تلویزیون دارد، قادر به بازنمایی تمام و کمال رویدادها و شخصیت‌های دفاع مقدس نیست نیز موافق نیستم. اگر دست فعالان تئاتر دفاع مقدس و مقاومت در پرداختن به سوژه‌هایی که تاکنون بنا به ملاحظاتی قادر به تولید آنها نبوده‌اند باز گذاشته شود، خواهید دید که بستر موجود در حوزه وقایع دفاع مقدس و جنگ هشت ساله، زمینه مناسبی را برای تحول شخصیت‌های نمایشی، ولو منفی نیز فراهم آورده است.