ظرفیت مغفول «کمیک‌استریپ» در بازنمایی مفاهیم دفاع مقدس برای کودک و نوجوان
گروه هنر: هنر کمیک‌استریپ یکی از ابزارهای مؤثر هنری برای پرهیز از توصیفات نوشتاری واقعه‌ای همچون دفاع مقدس برای کودک و نوجوان است که خارج از درک و حوصله آنها بوده و هیچ ذهنیتی از تداعی تصاویر آن وقایع ندارند و البته همچنان این حوزه مهجور باقی مانده است.
محمدعلی سپهرافغان، هنرمند طراح کمیک‌استریپ در گفت‌و‌گو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) گفت: در حوزه ادبیات و نشر مکتوب، هنر کمیک‌استریپ که نوعی تصویرسازی برای روایت داستان است، پل اصلی و مؤثر ارتباطی میان اثر به ویژه با موضوع خاص و مخاطب به ویژه کودکان و نوجوانان است.
وی گفت: نسل کودک و نوجوان از جمله اقشار اجتماع هستند که هیچ تصویری از دوران دفاع مقدس غیر از آنچه که می‌شنوند، می‌خوانند و یا تصاویر مستند آن را از رسانه‌ای همچون تلویزیون مشاهده می‌کنند ندارند که باید گفت اغلب این مفاهیم و تصاویر نیز در مواجهه با این گروه سنی، گنگ و نامفهوم است و متأسفانه ارتباط این قشر از جامعه هم به دلایلی با رسانه‌های مکتوب و نوشتاری بسیار ضعیف است.
توصیف وقایع با استفاده از زبان نوشتاری برای کودک و نوجوان توصیه نمی‌شود
این هنرمند تصویرگر تصریح کرد: از طرفی حتی اگر قائل به این نکته باشیم که گروه سنی کودک و نوجوان علاقه‌مند به مطالعه است، اما واقعیتی وجود دارد و آن اینکه در حوزه رسانه‌های نوشتاری برای قشر کودک و نوجوان دست نگارنده در تصویر کردن جزئیات وقایع بسته است، چرا که این رویکرد کاملاً غیرفنی است و توصیف نوشتاری از ریز به ریز وقایع دوران دفاع مقدس که البته هم از نظر کمی، حجیم و هم از نظر سطح ادراکی، خارج از ظرفیت فهم کودکان و نوجوانان است توصیه نمی‌شود.
تصویرگر کتاب کمیک‌استریپ «ماجراهای مبارزان» با موضوع عملیات‌های دفاع مقدس ادامه داد: در چنین شرایطی کمیک‌استریپ به خدمت روایت داستان می‌آید و با تصویر کردن فضاهای گوناگون دوران دفاع مقدس و از جمله مهمترین آنها فضاسازی نبرد و جنگ، به پیشرفت روان و ملموس داستان به ویژه در مواجهه با مخاطب کودک و نوجوان کمک شایان توجهی می‌کند.
کمیک‌استریپ توفیق بیشتری در تداعی تصویر دفاع مقدس دارد
وی در پاسخ به این پرسش ایکنا که آیا کمیک‌استریپ می‌تواند جایگزین مناسبی برای هنر و تولیدات انیمیشن باشد، گفت: صرف‌نظر از هزینه‌بر بودن تولید یک اثر انیمیشن و البته صرف زمان نسبتاً بالایی که برای ساخت آن وجود دارد باید گفت طیف تولیدکنندگان برنامه‌های انیمیشن از نسل‌های جوانی هستند که کمتر فضای جنگ و دوران دفاع مقدس را درک کرده‌اند و به نظر می‌رسد هنرمندانی که مشغول هنر کمیک‌استریپ هستند کمی پخته‌تر از تولیدکنندگان انیمیشن در حوزه دفاع مقدس فعالیت دارند، چرا که سن و سالی بیشتر از آنها دارند و دوران جنگ و حس و حال مربوط به آن را بهتر می‌توانند تداعی و تصویر کنند.
سپهرافغان با اشاره به اینکه کمیک‌استریپ هنری قابل دسترس‌تر برای مخاطبان است و می‌توانند در موقعیت‌های مختلف دوستداران این هنر آثاری از آن را همیشه همراه خود داشته باشند افزود: با این وجود باید به این نکته اشاره کنم که متأسفانه برخلاف سایر کشورها که در زمینه این هنر به پیشرفت‌های زیادی دست پیدا کرده‌اند و این هنر در آنها به عنوان یک هنر گروهی معرفی شده است، اما در ایران کمیک‌استریپ یک هنر فردی است که البته فعالان آن نیز که عاشقانه و متعهدانه با کمتر حمایتی از سوی مسئولان فرهنگی روبرو هستند، سعی در خلق آثاری به صورت جسته و گریخته می‌کنند.
وی تأکید کرد: کمیک‌استریپ یک قالب جذاب هنری است که می‌تواند در خدمت هر اندیشه‌ای قرار گیرد و در این مجال که صحبت بر سر دفاع مقدس و تبلیغ و ترویج این فرهنگ ارزشی است، باید گفت که این هنر ظرفیت مناسب و خوبی برای به تصویر کشیدن مجاهدت مردان و زنان این مرز و بوم در طول هشت سال دفاع مقدس برای کودکان و نوجوانان امروزی دارد.
بخشی از مهجوریت هنر کمیک‌استریپ به کاهش میزان تقاضای مخاطبان مربوط می‌شود
سپهرافغان اظهار کرد: بخشی از مهجوریت این هنر به سبب کاهش میزان تقاضا از سوی مخاطبان به ویژه کودکان و نوجوانان است که کمتر با این هنر آشنا هستند و آن هم به این سبب است که ترجمه و نشر کمیک استریپ در ایران ممنوع است و به غیر از مواردی همچون «ماجراهای تن تن» که البته آن هم با اعمال فشار برخی ناشران بانفوذ صورت می‌گیرد، خلأ فعالیت مؤثر در این عرصه هنری مشاهده می‌شود که امیدوارم مسئولان با رفع ممنوعیت ترجمه و نشر کتاب‌های کمیک‌استریپ خارجی، زمینه را برای آشنایی هر چه بیشتر مخاطبان کودک و نوجوان با این هنر فراهم آورند.
وی در پایان افزود: در زمینه پرداختن به فرهنگ و ادبیات دفاع مقدس با استفاده از ابزاری همچون کمیک‌استریپ بارها از ما پرسش می‌شود که مخاطبان کودک و نوجوان از چه سبک و طراحی استقبال می‌کنند که باید در جواب بگویم اتخاذ شیوه واقع‌گرایانه و پرهیز از طرح‌های فانتزی به ویژه در برخورد با مخاطب نوجوان بهترین نحوه خلق آثار کمیک‌استریپ است، هر چند که این نکته بیشتر به این مسئله باز می‌گردد که خواسته باشیم برای چه گروه سنی اثر خلق کنیم، اما تجربه نشان داده است که مخاطبان کودک و نوجوان خاورمیانه و اساساً هنردوستان آسیایی با تصاویری نزدیک به واقع ارتباط مؤثرتری به نسبت تصاویر فانتزی برقرار می‌کنند که البته در مورد خاصی همچون دفاع مقدس به جهت مستند بودن آن، بر این امر باید پافشاری کرد و روی آن صحه گذاشت.
