آیات تحریم قرآن معطوف به تنظیم روابط خانوادگی است/ پاسخ به شبهه ماریه قبطیه

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) حجت‌الاسلام والمسلمین محمدعلی رضایی اصفهانی، دیشب ۱۸ مهر در جلسه پاسخ به شبهات جدید قرآنی در ابتدای جلسه ضمن تسلیت فرارسیدن ایام حزن اباعبدالله الحسین (ع) به کتاب «قرآن و امام حسین (ع)» اشاره کرد و گفت: در این اثر تلاش شده تا ابعاد و مبانی قرآنی نهضت عاشورا، استنادات قرآنی سخنان امام حسین (ع) در خطبه‌هایی که داشتند همچنین آیات منتسب شده به مقام شامخ امام حسین (ع) و ۱۱۰ آیه‌ای که منسوب به آن حضرت است بحث شود.

وی در ادامه به بحث شبهه ماریه قبطیه که برخی نواندیشان از جمله صاحب کتاب نقد قرآن براساس متون کهن تفسیری به آن پرداخته و آن را دلیلی بر تحریف قرآن دانسته پرداخت و تصریح کرد: داستان سوره تحریم و آیات اول تا سوم آن که مربوط به این شبهه است در صفحه ۴۲۷ نقد قرآن مورد بررسی قرار گرفته و نویسنده براساس سخنی شاذ از تفسیر طبری که غیرمعتبر بودن آن قبلا به بحث گذاشته شد آن را به قرآن نسبت داده و دلیلی بر بشری بودن قرآن می‌داند.

ماریه قبطیه کیست؟

وی اظهار کرد: ماریه قبطیه یکی از کنیزان اهدایی پیامبر بود که پادشاه مصر آن را به ایشان هدیه داد. وقتی پیامبر برای پادشاهان مختلف نامه نوشت و برخی مانند خسروپرویز با رفتار زشتی با این نامه برخورد کردند برخی مانند پادشاه مصر و نجاشی رفتار خوبی با نامه پیامبر داشتند و از آن جمله که پادشاه مصر جواب نامه پیامبر را به صورت محترمانه داد و همراه آن نیز یک کنیز به نام ماریه قبطیه فرستاد و پیامبر نیز برای آنکه احترام برای برخورد پادشاه مصر قایل شود این کنیز را که فاقد جایگاه اجتماعی در آن دوره بود به همسری برگزید.

این قرآن‎پژوه ادامه داد: آنچه برخی نواندیشان معاصر مطرح کرده‌اند این است که پیامبر در میان زنان متعددی که داشت ماریه را به دلیل زیبایی به آنان ترجیح می‌داد و روزی که حفصه در منزل نبود با ماریه در بستر حفصه جمع شد و این نشانه ظلم و بی عدالتی ایشان است و کسی که نمی‌تواند عدالت را در میان زنانش رعایت کند نمی‌تواند نبی و پیامبر باشد.

رئیس مرکز تحقیقات قرآن کریم المهدی (عج) افزود: افراد این گونه‎اندیش معتقدند پیامبر بعدا از کارش پشیمان شد و قول داد که ماریه را تحریم کند و آیات یک تا سه سوره تحریم را هم به خدا نسبت داد تا خود را از این ظلم برهاند و به خدا نسبت داد که ای پیامبر چرا برای رضایت برخی زنانت، حلال بودن (زنی دیگر) را بر خود تحریم می‌کنی.

تحلیل شبهه

رضایی اصفهانی در تحلیل این شبهه گفت: نویسنده این عبارات نادرست مصر است که ماجرای ماریه در قرآن و در آیت اول تا سوم سوره تحریم آمده است و دال بر شهوت رانی پیامبر (ص) (العیاذ بالله) است و کسی که این گونه صفاتی را دارد پیامبر نیست این در حالی است که آیات مربوطه هیچ اشاره‌ای به ماجرای ماریه قبطیه ندارد و اساسا هم این آیات مربوط به چنین چیزی نیست.

رئیس دانشگاه عالی قرآن و حدیث المصطفی (ص) ادامه داد: استناد نویسنده بر دیدگاهی مطرح شده در تفسیر طبری است حال آن که تفسیر طبری در این قضیه دو دیدگاه را مطرح کرده است یکی اینکه این آیات و تحریم حلال الهی از سوی پیامبر بر خودش مربوط به ماریه است و دیدگاه دیگر مربوط به عسلی است که پیامبر آن را می‌خورد و به زعم عایشه و حفصه این عسل دهان را بدبو می‌کرد.

عضو هیئت علمی جامعه المصطفی (ص) تصریح کرد: طبری در ترجیح این دو نظر چیزی بیان نکرده است و نویسنده کتاب نقد قرآن نیز همین نظر شاذ طبری را که خود طبری هم ترجیح نمی‌دهد را مبنای استدلالش می‌گیرد و حتی از مبانی اولیه خود در استفاده از دو منبع صحیح مسلم و بخاری نیز عدول می‌کند، زیرا این دو نفر هم ماجرای آیات تحریم را به عسل نسبت داده اند و نه به ماریه قبطیه.

رضایی اصفهانی تاکید کرد: اگر همه منابع روایی معتبر اهل سنت از جمله صحیحین و مسانید و ... را ببینید روایتی دال بر اینکه ماجرای آیات تحریم مربوط به ماریه است را نخواهید یافت بلکه در این کتب آمده است که حفصه و عایشه می‌خواستند پیامبر را به دلیل حسادتی که به ماریه داشتند اذیت کنند به همین دلیل پیامبر وقتی به خانه ماریه می‌رفت و از عسلی می‌خورد که در آن مغافیر وجود داشت او را متهم به بدبو بودن دهان مبارکشان می‌کردند و پیامبر هم به این دلیل این عسل را بر خود تحریم کرد و آیه نازل شد که چرا چیزی را که خدا بر تو حلال کرده بر خود حرام می‌کنی.

وجوه و نظائر تحریم

وی اظهار کرد: واژه تحریم دارای وجوه و نظائر است و در آیات قرآن بعضا به معنای حرام کردن و بعضا نیز به معنای ممنوع کردن است و در آیات تحریم نیز در وجه دوم به کار رفته است.

رضایی اصفهانی بیان کرد: در آیه اول سوره تحریم تعبیر احل الله به کار رفته است یعنی چیزی که حلیت ذاتی دارد بنابراین ظاهر آیه نیز موید دیدگاه نویسنده کتاب نقد قرآن نیست، زیرا عسل دارای حلیت ذاتی است، ولی بی عدالتی میان همسران با توجه به آیات مربوط به چندهمسری حلیت ذاتی ندارد و ظلم محسوب می‌شود که با ذات پاک نبوی سازگاری ندارد.

این قرآن پژوه اظهار کرد: مؤیدات تاریخی هم می‌تواند مسئله شهوت‌رانی که برخی از نواندیشان بر آن تاکید دارند زیر سؤال ببرد از جمله آن که پیامبر تا سن ۵۳ سالگی که در مکه بود یک زن بیشتر نداشت و آن حضرت خدیجه بود و بعد از ۵۳ سالگی نیز چند زن اتخاذ کردند که عمدتا تحمیلی و یا از روی مصلحت بود که از آن جمله حفصه، ام سلمه و صفیه و ماریه قبطیه و حتی عایشه است که بیشتر آنان زن شهدایی بودند که در جنگ‌ها شهید شده بودند و، چون در آن دوره مشکل فقر بسیار جدی بود پیامبر تکفل این زنان را بر عهده گرفت و چنین تهمت‌هایی سزاوار فردی مانند پیامبر(ص) نیست.

اهداف آیات تحریم

وی با اشاره به اهداف آیات تحریم گفت: مهمترین هدف این آیات تنظیم روابط درون خانواده پیامبر به عنوان رهبر جامعه اسلامی و مبلغ دینی است و قرآن کریم در منظومه آیات مرتبط با زنان و همسران پیامبر در سوره‌های مبارکه احزاب و تحریم و ... به دنبال ارایه الگو برای روابط خانوادگی است که نویسندگان نواندیش از جمله سها این مطلب را درک نکرده‌اند.

رهبر دینی باید برخی تضییقات را بر خود هموار کند

رضایی اصفهانی تاکید کرد: رهبر دینی و مبلغان دین باید خود پایبند به مسایل حکمت‌آمیز باشند و آن را به خانواده خود نیز آموزش دهند و تضییقاتی را هم به عنوان جایگاهی که دارند بپذیرند چیزی که ما در سیره بزرگان امروز مانند رهبر معظم انقلاب اسلامی در منع ورد اعضای خانواده‌شان به فعالیت‌های اقتصادی می‌بینیم و خاطراتی که بعضا از لسان برخی بزرگان مبنی بر برپایی جلسات هفتگی خانوادگی با اعضای خانواده‌شان شنیده می‌شود.

لحن دلسوزانه آیات

وی تاکید کرد: لحن آیات تحریم اصلا سرزنش پیامبر نیست بلکه از روی دلسوزی است و ماجرا نیز همان طور که بیان شده مربوط به عسلی است پیامبر می‌خوردند و نه میل بیشتر به ماریه به علت زیبارویی. ضمن آنکه وقتی پیامبر می‌خواهد زنانش را که مرتکب این آزار و اذیت نسبت به او شدند تنبه بدهد با اخلقی زیبا این کار را می‌کند و ابروی کلی آنان را نمی‌برد و با اشارتی عیب آنان را گوشزد می‌کند که این مسئله نیز برای همه ما درس است.

این محقق در جمع‌بندی بحث گفت: داستان نزول این آیات با نقل سها متفاوت است و وی همچنین به دیدگاهی شاذ در تفسیر طبری رجوع کرده و از مبنای خود در استفاده از صحیحین که مطالبشان خلاف طبری است بهره نبرده است ضمن اینکه منبع طبری نیز از دید ما معتبر نیست.

علم غیب ائمه(ع) «اذا شاءوا علموا» است

وی در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به علم نبی و امام تأکید کرد: برخی معتقدند که علم انبیاء و اولیاء «اذا شاء علموا» است و در زندگی معمولی، ایشان بنا نیست بر علم غیب فعالیت کنند، زیرا برای مردم الگو هستند.