بهره‌مندی یک طلبه از آموزه‌های تربیتی شهید چمران در لبنان + عکس
کانون خبرنگاران نبأ: مهدکودک چمران با بهره‌مندی از آموزه‌های سبک زندگی دینی به دنبال، تزریق مبانی آموزشی تربیتی در کودکان است؛ «بسته تربیت معلم» و طرح «هیئت کودک» از جمله ابتکارات آموزشی مهدی است که مبنای تأسیس آن آموزه‌های تربیتی شهید چمران در لبنان بوده است.
به گزارش کانون خبرنگاران نبأ وابسته به خبرگزاری ایکنا، تربیت فرزندان خود عاملی در تربیت فضای جامعه محسوب میشود چرا که شاکله‌های تربیتی انسان از کودکی شکل می‌گیرد و خانواده به عنوان اولین جامعه‌ای که فرد در آن رشد می‌یابد، نقش مهم و مؤثری در روند این تربیت مناسب خواهد داشت؛ علاوه بر این، تربیت صحیح و به‌خصوص اسلامی در خانواده ایرانی، یکی از دغدغه‌های والدین محسوب میشود به گونه‌ای که بسیاری از آنها، برای تحقق این امر، فعالیت‌های مرتبطی انجام می‌دهند.
در همین راستا، وجود مراکز آموزشی برای کودکان، مانند مهدهای کودک، کلاس‌های آموزشی در مباحث مختلف و ... خود می‌تواند هم فرصت و هم تهدیدی برای روند تربیتی فرزندان باشد، چرا که هم‌اکنون شاهدیم برخی از فضاهای آموزشی به دور از اعتقادات ریشه‌ای یک خانواده ایرانی ـ اسلامی، به آموزش مباحثی دور از آموزه‌های تربیتی اسلامی می‌پردازد که همین امر تهدیدی در روند تربیت فرزندان محسوب میشود؛ در کنار چنین مهدهای کودکی، شاهدیم برخی از مراکز آموزشی، به‌صورت ویژه و کاربردی به تربیت اصولی پرداخته و تزریق آموزه‌های ناب اخلاقی بر اساس مباحث دینی از جمله پایه‌های آموزشی این مراکز است.
یکی از این مراکز آموزشی، مهدکودک شهید چمران تهران است که توسط حجت‌الاسلام احمد‌رضا علائی، کارشناس تئاتر عروسکی از دانشگاه تهران و کارشناس ارشد کارگردانی و طلبه حوزه مشکات با رویکرد دینی تأسیس و راه‌اندازی شد؛ نحوه راه‌اندازی این مهد کودک، خود نشان از توجه و اهمیت مؤسس آن، به روند تربیتی کودکان دارد؛ مؤسس این مهدکودک در سفری که به لبنان داشته است، در رابطه با نحوه شکل‌گیری فکر راه‌اندازی این مهدکودک می‌گوید: بعد از سفر به لبنان و بازدید از مجموعه شهید چمران و مشاهده مدرسه و آن فضای تربیتی متوجه ظرفیت موجود شدیم چرا که بسیاری از دانش‌آموزان سابق آن مدرسه در حال حاضر افراد صاحب نفوذی شده‌اند و در فضای مقاومت و حزب‌الله فعالیت می‌کنند؛ عملا هر کسی در لبنان در فضای شیعه نقشی داشته است مرتبط به آن مدرسه است و همه این افراد تحت تأثیر شخصیت شهید چمران و آموزه‌های ایشان بوده‌اند.
وی در ادامه به تأثیرپذیری روند آموزشی این مهد از مدرسه شهید چمران لبنان اشاره کرده و می‌افزاید: با تأثیری که از مدرسه شهید چمران گرفته شد، فعالیت‌هایی را در ایران برای مهد خود اجرا کردیم و در مدت 2 سال به مجموعه فعلی رسیدیم؛ هدف نهایی و چش‌انداز ما از برپایی این مجموعه رسیدن به یک نظام جامع تربیتی الگو بوده است که بتواند در ابعاد مختلفی کودکان، خانواده‌ها و سازمان‌ها را به خدمات مورد نیاز خود برساند، به طورمثال قبل از ورود به دبستان مطلوب است که از سن 3 یا 4 سالگی، کودکان، وارد فضای واسطی شوند.
حجت‌الاسلام علائی با اشاره به نحوه شکل‌گیری و حرکت به سمت هدف تعیین‌شده می‌گوید: ما سعی کردیم این شرایط را در حسینه چمران(مهد) فراهم کنیم یا در فضای مشاوره، مدل‌هایی را داشته باشیم که در آن بر مبانی دینی و مباحث روانشناسی تأکیده شده باشد که با بهره‌گیری از این موارد، مدلی را ابداع یا اسباب‌بازی‌ها و کتاب‌هایی را طراحی کردیم که قابل ارائه به خانواده‌ها و مجموعه‌های دیگر آموزشی باشد.
هدف از برپایی مهد چمران
وی در رابطه با نحوه شکل‌گیری مهد چمران و بسط تفکر آموزشی آن در سایر مراکز در سطح کشور تصریح می‌کند: هدف ما برپایی یک مجتمع آموزشی است که در این مجتمع آموزشی، کودکان در سن 5 سالگی وارد آموزشگاه می‌شوند و تا پایان دبیرستان تحت برنامههای ویژه خواهند بود، به طور مثال یکی از موارد هدف ما این است که یک مجتمع آموزشی کامل داشته باشیم که در حال حاضر بحث پیش‌دبستانی آن را راه‌اندازی کردهایم؛ ما در مهد چمران بر آنیم تا در آینده‌ای نزدیک، مجتمع‌های آموزشی مختلفی داشته باشیم که دغدغه و نگاه‌های آموزشی ما در آن تحقق یافته و به سایر مراکز آموزشی نیز منتقل شود؛ در همین راستا به مجموعه‌های دیگری در تهران و شهرستان‌ها در سطوح مختلف، برای آموزش، تهیه محتوای آموزشی و برنامه‌ریزی مشورت داده‌ایم و به دنبال آن منابع مورد نیاز را نیز به آنها معرفی کردهایم.
جریان آموزشی حاکم بر مهد چمران، مبتنی بر اصولی تربیتی اسلامی است
مؤسس مهد چمران در مورد نحوه آموزش مربیان در این مرکز می‌گوید: در مدل آموزشی خود به دنبال سطوح دانشگاهی و مدرک نیستیم چراکه خروجی سیستم‌های دانشگاهی، لزوماً خروجی‌های مناسبی نیستند که بتوانند موارد آموزش‌دیده را در عرصه عمل اجرایی کنند؛ در این مهد تحصیلات از اهمیت ویژهای برخودار نیست، چه بسا افرادی در این مجتمع فعالند که از تحصیلات بالایی برخوردار نیستند اما تجربه و علم بالایی دارند؛ در این مهد، نکته حائز اهمیت، هم‌سویی فکری و اعتقادی مربیان با اصول تربیتی و آموزشی مبتنی بر مباحث اسلامی است.
وی در ادامه با اشاره به اهمیت نقش مربی در یک فضای آموزشی بیان می‌کند: در انتخاب مربیان حساسیت ویژهای در زمینه پوشش، رفتار و مبانی اعتقادی داریم چرا که در این سن، مربیان نقش مادر را ایفا می‌کنند؛ در این سن به خاطر نوع ارتباط خیلی نزدیکی که میان مربی و کودک برقرار میشود؛ قطعا کسانی که تحصیلات دانشگاهی و آگاهی در امور آموزشی دارند اما عشق و علاقه و در واقع ارق به این کار را ندارند، نمی‌توانند مثمر ثمر واقع شوند.
برگزاری کارگاه‌های آموزشی برای ارتقای علمی مربیان
حجت‌الاسلام علائی در رابطه با لزوم برگزاری دوره‌های تکمیلی برای به‌روز رسانی اطلاعات آموزشی مربیان این مرکز می‌گوید: در کنار مسئله انتخاب مربیان و توجه به تطبیق فکری و اعتقادی آنان با چشم‌انداز و اهداف این مرکز، موارد دیگری نیز مدنظر است که از آن جمله می‌توان به برگزاری دوره‌های آموزشی تکمیلی اشاره کرد که این دوره‌ها هر ساله درفصل تابستان، به مدت سه ماه، در غالب دوره‌های کارگاهی برگزار میشود؛ در این کارگاه‌ها اساتید مجربی حضور می‌یابند؛ مربیان در این دوره‌ها با بهره‌مندی از فیلم‌های آموزشی مرتبط، مجموعه‌های مختلف را رصد می‌کنند؛ توجه کادر آموزشی به انتخاب مربیان به‌گونه‌ای است که علاوه بر سنجش میزان انعطاف‌پذیری و صبوری افراد در مواجه با کودکان، به بازه سنی داوطلبان مربی‌گری نیز توجه ویژهای داریم.
وی در ادامه با اشاره به مباحث مطرح‌شده در کارگاه‌های آموزشی مربیان، خاطر‌نشان می‌کند: در کارگاه‌های آموزشی مهد، بخشی به بحث فعالیت‌های یادگیری مانند سفالگری، شعر، نقاشی اختصاص دارد؛ بخشی دیگر به مباحث روانشناسی رشد، روانشناسی بازی، ارتباط با کودکان می‌پردازد؛ در بخش دیگری بحث مباحث مبانی در فضای تربیت دینی، اصول تربیت دینی، جدول برنامه‌ریزی درسی که طراحی آن با خود مهد براساس مدل تحول فرهنگ است، مورد توجه و آموزش است؛ پس از برگزاری یک دوره آموزشی کامل، مربیان کارگاه‌های خود را طراحی و اصلاح می‌کنند و خود را به مدل آموزشی مورد نظر این مهد، نزدیک می‌کنند چرا که طرح‌های درسی هر مربی در مهد به صورت جداگانه طراحی میشود و در طول سال نیز این مدل‌ها تغییر می‌کند که این تغییر متأثر از بازخورد‌های آموزشی است که مربیان از کودکان دریافت می‌کنند.
اصلاح مشکلات اخلاقی کودکان با بهره‌مندی از آموزه‌های سبک زندگی اسلامی
مدیر مهد چمران درباره فصل‌های آموزشی این مهد بیان می‌کند: در مجموعه تربیتی در مقاطع پیش‌دبستانی، دبستان و دانشگاه چندین سطح مورد پوشش قرار گرفته و بر اساس اهداف مؤسسه، برنامه‌ریزی آموزشی صورت می‌گیرد؛ مورد اول خصوصیات فردی مربی است که باید در نظر بگیریم و برای آن برنامه‌ریزی داشته باشیم، بدین معنی که اگر یکی از کودکان لجباز، بی‌نظم یا دارای وسواس است باید برای این خصوصیات در یک سیستم آموزشی برنامه‌ریزی شود و از آن کلان‌تر بحث فرهنگ است؛ در فضا‌سازی دینی با نحوه آموزش سبک زندگی اسلامی اگر در فضای فرهنگ برنامه‌ریزی مناسبی صورت گیرد، در سطح مدرسه نیز می‌توان مدعی شد که پس از گذر از دوره‌ای، برای کودکان و افراد، در بحث مناسک دینی و فرهنگ کار لازم انجام شده است و نتیجتا این افراد با آدب دینی آشنا شده‌اند؛ در سطوح بالاتر، مهارت لازم در دانش مورد نظر است که معمولا عمده تمرکز در دانش و پس از آن در مهارت متمرکز میشود؛ این مهد در مقطع پیش از دبستان، تمرکز آموزشی خود را به بحث فرهنگ اختصاص داده است؛ بر همین اساس، 10 مورد در حیطه فرهنگی بررسی و برای آن برنامه‌ریزی شده است، فرهنگ خانواده، پوشاک، تغذیه، مناسک دینی، تعامل با محیط زیست، تعاملات اجتماعی و غیره از جمله این موراد است که کودکان به طور عملی رفتارهای درست در این موارد را آموزش می‌بینند.
وی ادامه می‌دهد: در برنامه‌ریزی درسی مهد نیز یک چرخه مفصل و پیچیده را طی کردهایم و در برنامه‌ریزی فرهنگی نیز ابعاد مختلفی را پوشش می‌دهیم که بخش زیادی از آن به صورت غیرمستقیم است، یعنی به طور مثال تأکید برای مصرف درست آب به صورت مستقیم مطرح نمی‌شود؛ طرز کار ما به صورت غیر مستقیم است و کودکان متعاقبا در مواردی، یادگیری غیرمستقیم یا تقلیدی دارند که ما در مهد برای آن برنامه مفصلی را در بخش‌‌های مختلف طراحی کردهایم.
توجه به رشد مهارت حل مسأله در کودک
حجت‌الاسلام علائی در رابطه با فرهنگ علم‌آموزی و طریقه رشد کودکان در حوزه مسئولیت محوری اظهار می‌کند: در بخش فرهنگ علم‌آموزی برای این که کودکان مسئولیت‌محور رشد پیدا کنند و مهارت حل مسئله را در این سن پیدا کنند، باید خود به دنبال کشف پدیده‌ها بروند؛ اما کودکان متأسفانه می‌خواهند که مربی به آنها اطلاعات بدهد و خود دنبال کشف نروند؛ برای تحقق این هدف در توصیه به مربی ذکر میشود که هیچ وقت اطلاعات را از قبل به کودکان ارائه ندهید و در گام اول با سؤال ذهن کودک را به سوی کشف حقیقت سوق دهید، سؤال کودکان را اصلاح کنید، آن را به مسئله‌ای پژوهشی تبدیل کنید که به یافتن راه‌حل توسط کودک بیانجامد؛ در این راستا برنامه آموزشی ما مانند یک دایرةالمعارف است؛ مربیان از پیش بابت موضوع فکر می‌کنند؛ برای رسیدن به این هدف ما غرفه‌های متفاوتی را ایجاد کردهایم که مربی برای آن فکر دارد و گاهی خود کودک است که به برنامه ما جهت می‌دهد و به طور عملی ما در یک سال به تمام حوزه‌های مورد نظر دست می‌یابیم، اما برنامههای ما برای رسیدن به این اهداف، از پیش تعیین‌شده نیست، کودکان خود در انجام امور آموزشی و رسیدن به هدف‌های تعیین‌شده، ما را یاری می‌کنند.
لزوم توجه به انسجام فکری و برنامه‌ریزی درسی در بسته تربیت‌‌معلم
وی در ادامه در رابطه با طرح‌های آموزشی ویژه این مهد می‌گوید: طرح ویژه مهد چمران مدل برنامه‌ریزی درسی است، چنین مدلی در مجموعه‌های مذهبی و غیر‌مذهبی که به‌صورت آزاد کار می‌کنند، وجود ندارد؛ ما در طرح های خود انسجام فکری و برنامه‌ریزی درسی را دنبال می‌کنیم؛ برنامه‌ریزی درسی تحولی در فرهنگ به بار آورده است که در سایر مجموعه‌ها راهی به سوی موفقیت است؛ بحث دیگر، بسته تربیت معلم است، مدل‌های تربیت مربی معمولاََ در حوزه‌های یاددهی فعالیت می‌کنند؛ ما مفصلاََ یک دوره زندگی را در بسته تربیت مربی خود قرار داده‌ایم که مربی 10 جلسه در فضای مهد، کودکان را مورد بررسی و ارزیابی قرار می‌دهد و مشاهدات خود را یادداشت می‌کند و در مرحله بعد کار با کودک آغاز میشود.
حجت‌الاسلام علائی با اشاره به فعالیت‌های ادامه می‌دهد: فعالیت‌هایی که به صورت جهادی انجام میشود باعث میشود که افراد به دغدغه‌های ما نزدیک‌تر شوند، افرادی که دغدغه مالی و شغلی داشته باشند، در فضای ما استمرار نمی‌یابند؛ مدل‌های دیگر ما مدل گسترش مهد است، این که در سطوح مختلف برنامه داریم این خود یک ویژگی است.
آماده‌سازی مدل مهد چمران بر اساس برنامه هیئت کودک
وی ادامه می‌دهد: ما قبل از شروع فعالیت در این مکان به صورت کارگاهی و دوره‌ای کنار هیئت‌ها برنامه‌ای را تحت عنوان هیئت کودک داشتیم، که برای آماده شدن مدل کنونی مهد از آن بهره گرفتیم و در حال حاضر سالی یک بار در دانشگاه هنر هیئت کودک را کنار برنامه هیئت محبین به مدت 10 شب اجرا می‌کنیم اما عمده بحث ما در شروع هیئت کودک برای محرم این بوده است که یک فضای معنوی را برای کودکان احداث کنیم تا کودکان از بسترهای دینی بهترین بهره را ببرند و از طرفی مجبور نباشند مدت زمان زیادی را در فضای هیئت به سر ببرند؛ در همین راستا ما یک فضای مناسب را کنار هیئت با مبحث‌های مناسب این ایام به زبان کودکانه تنظیم کردیم و در آن فعالیت‌های آزاد کودکانه مانند سفالگری و نقاشی قرار دادیم که آن فعالیت‌ها نیز هم‌راستای هیئت قرار می‌گیرد و در ادامه هر شب، یک قصه را با عروسک یا پرده قصه تعریف می‌کنیم و در آخر یک سلام کودکانه به امام حسین(ع)، زیارت و سینه‌زنی مختصر و یک سفره‌نذری هم پهن می‌کنیم که گاهی خود بچه‌ها در راه‌اندازی آن سهیم هستند.
مدیر مهد چمران در رابطه با مشکلات کار تربیتی گفت: در کار تربیتی با کودکان به دلیل اینکه ما از کودکان در این سن هیچ پیش‌فرضی نداریم، با مشکلات بیشتری مواجه می‌شویم؛ در دیدگاه آموزشی مهد ما، همه چیز قابلیت اسباب‌بازی شدن را برای کودکان دارد، یکی دیگر از سختی‌ها، فاصله سنی و عدم شناخت مربی‌ها از فضای ذهنی کودکان است؛ والدین با جایگزینی وسایل ارتباط جمعی به جای مجموعه‌های تربیتی روش نامناسبی را برای تربیت انتخاب می‌کنند و ما در برخورد با کودکان در فضای مهدکودک باید سازه‌های خرابی را که والدین احداث کرده‌اند دوباره خراب کنیم و از نو بسازیم یک گروه از کودکان که وارد مهد می‌شوند به دلیل استفاده زیاد از وسایل الکترونیکی نمی‌توانند با سایر کودکان ارتباط صحیح برقرار کنند و ما در برنامههای غذایی با آنها به مشکل برمی‌خوریم، ما باید تلاش زیادی بکنیم تا کودکان را از این فضای نامناسب خارج کنیم.
وی در ادامه می‌افزاید: در خانواده‌ها متأسفانه بسترهای خوب آموزشی وجود ندارد و شعار«جمعیت بیشتر، زندگی بهتر» نیازمند زیرساخت‌های مناسبی برای تربیت خانواده‌ها و مباحث تربیتی است و کودکان باید بتوانند آزادی رفتار داشته باشند، در این سن متأسفانه خانواده‌ها به دلیل ترس‌هایی که در محیط اطراف و شرایط اجتماعی کودکانشان وجود دارد فرزندان خود را از ارتباط برقرار کردن منع می‌کنند و سیستم‌های آموزش غیرکارشناسی که صرفاً تمرکز در آموزش دارند، از جمله موانع فعالیتی ماست.
اشتراک لوازم بازی طراحی شده توسط مهد چمران در دیگر مراکز آموزشی
وی افزود: در حال حاضر مهد چمران زیر نظر سازمان فرهنگی ـ هنری شهرداری تهران است؛ دربازدید کلی از مهد، متراژ حیاط و وسایل رفاهی لازم را برای راحتی کودکان مورد بررسی قرار دادند اما ما از مسئولان درخواست بازدیدهای بیشتر را داریم؛ درخواست دیگر از مسئولان توجه به سیستم‌های تربیت‌مربی است؛ همچنین ذکر این نکته نیز ضروری است که علاوه براین‌که به طور ماهانه مبلغی را به عنوان مجوز از ما می‌گیرند اما این مجوز امکان زیادی را برای رشد به ما نمی‌دهد؛ مجموعه آموزشی پیش از دبستان اهمیت زیادی دارد، باید کارشناسی‌شده باشد و افراد فوق‌العاده علمی در آن فعالیت کنند، توقعی که از مسئولان می‌رود این است که دوره‌های تربیت مربی را بیش از پیش مورد توجه و نظارت قرار دهند؛ مجموعه آموزشی مهد چمران محصولاتی مانند «من و خیمه» تولید کرده است که شعار سبک زندگی اسلامی را دنبال می‌کند؛ ما محصولات را حساب‌شده طراحی کردهایم و از وزارت ارشاد تقاضا داریم محصولات ما را که جز اسباب‌بازی‌های برتر نیز شناخته شده است، برای مراکز آموزشی خود به اشتراک بگذارد.
مریم جعفرآبادی
ممنون از اینکه مهدهای اسلامی که در گوشه و کنار این شهر در حال فعالیت خالصانه و متعهدانه هستند را معرفی می کنید.