بررسی سندیت روایات تفسیر مجمع‌البیان در پایان‌نامه‌های دانشکده اصول‌الدین

حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالرضا زاهدی، مدیر گروه قرآن و حدیث دانشگاه اصول‌الدین در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، درباره سیر در نظر گرفته شده برای پایان‌نامه‌ها در این دانشگاه اظهار کرد:‌ یکی از موضوعاتی که گروه برای دانشجویان تعیین کرده «بررسی سندی روایات تفسیر مجمع‌البیان» است.

وی افزود: اینکه مجمع‌البیان در نظر گرفته شد به این دلیل بود که یکی از مهم‌ترین تفاسیر ما تفسیر مجمع‌البیان است که هم میان شیعه و هم اهل سنت به‌عنوان یک تفسیر معتبر شناخته شده است. در جهان اهل سنت مصداق بقیه کتب تفسیری شیعه یک مقداری کم‌اهمیتی و بی‌توجهی به آن صورت می‌گیرد؛ ولی برای تفسیر مجمع‌البیان بسیاری از بزرگان اهل سنت مثل شیخ محمود شلتوت که رئیس الازهر مصر بودند برایش تقریظ نوشتند.

مدیر گروه قرآن و حدیث دانشکده اصول‌الدین عنوان کرد: ذهبی در کتاب «التفسیر و المفسرون» علی رغم اینکه دیدگاه منفی نسبت به بقیه تفاسیر شیعه دارد این تفسیر را تعریف و تمجید می‌کند. در کل همه آن را تعریف و تمجید می‌کنند.

زاهدی با اشاره به ساختار تفسیر مجمع‌البیان، گفت: ساختار این تفسیر به این شکل است که ابتدا یک آیه را ذکر می‌‌کند. کلمات و واژه‌های مشکل را مطرح می‌کند. شأن نزول‌ها را مطرح می‌کند. لغات را معنا می‌کند. اقوال و نظرات مختلف از شیعه و از اهل سنت می‌آورد. روایات صحابه و اهل بیت(ع) را هم می‌آورد.

اشکال تفسیر مجمع‌البیان

وی به اشکالی که این تفسیر دارد اشاره و عنوان کرد: فقط یک اشکال در تفسیر مجمع‌البیان است. در تفسیر مجمع‌البیان نزدیک به 5 هزار روایت از اهل بیت(ع) نقل شده است ولی برای هیچ‌کدام از این روایات سند مطرح نمی‌کند. ذکر می‌کند که مثلاً این روایت از امیرالمؤمنین(ع) وارد شده یا این روایت از اهل بیت(ع) وارد شده است.

مدیر گروه قرآن و حدیث دانشکده اصول‌الدین با بیان اینکه سند روایت برای ما خیلی مهم است، گفت: بهرحال باید بررسی کنیم این روایتی که وارد شده آیا معتبر است یا معتبر نیست. ما به‌دنبال پیدا کردن سند این روایات از کتاب‌های قبل از مجمع‌البیان در منابع شیعه یا منابع اهل سنت هستیم که اینها را مستندسازی کنیم؛ ولو اینکه شیخ طبرسی اینجا روایت را بدون سند می‌آورد ولی در واقع دارای سند بوده و از کتاب‌های معتبری نقل کرده است. ما می‌خواهیم ارزش کتاب مجمع‌البیان را یک مقداری روشن‌تر کنیم و بیشتر تثبیت کنیم. بخاطر این مسئله بوده است.

پاسخ به شبهات راجع به قرآن در رساله‌های دکتری دانشکده اصول‌الدین

وی در پاسخ به این سؤال که آیا موضوع دیگری برای پایان‌نامه‌ها به شکل حلقه‌ای در نظر گرفته شده است؟ عنوان کرد: در حال کار روی موضوع دیگری نیز هستیم. در حال حاضر مدت زیادی است که شبهات مختلفی راجع به قرآن مطرح می‌شود هم در فضای مجازی و هم در غیر فضای مجازی. بخشی از پایان‌نامه‌های ارشد و رساله‌های دکتریمان به طرف پاسخ دادن به شبهاتی است که راجع به آیات قرآن مطرح شده است.