کتب دینی دچار فقر علمی هستند/ خط قرمزهایی که فرصت نقد را می‌گیرند
گروه ادب: پژوهشگر حوزه دین گفت: گاه برخی از افراد آن قدر برای کتاب‌ها و اندیشه‌ها خط قرمز قائل می‌شوند که نمی‌گذارند اندیشه و فکری مورد نقد قرار گیرد.
محمدجواد صاحبی، پژوهشگر حوزه دین در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)
درباره فقر علمی کتاب‌های دینی گفت: کتاب‌های دینی به چند دسته تقسیم
می‌شوند و نمی‌توان به طور مطلق گفت که این کتاب‌ها دچار فقر علمی هستند،
اما آنچه که در حال حاضر به عنوان کتاب دینی و یا در کشورهای اسلامی منتشر
می‌شود، هم از جهت روشی و هم از جهت محتوا نیاز به ارتقاء دارند؛ از این رو
ارتقاء صورت نمی‌گیرد، جز در شرایطی که نقد و تضارب آرا در بستر مناسب
انجام شود.وی افزود: فضای نقد و انتقاد در کشور وجود دارد و چندان بد نیست، نشست‌های نقد که در گوشه و کنار کشور از جمله حوزه‌های علمیه، دانشگاه‌های کشور و ... برگزار می‌شود، اما این فضا نیاز به سالم‌سازی دارد؛ چرا که به طور کامل فضای مناسبی نیست.
صاحبی ادامه داد: نقد باید در فضای آزاد صورت گیرد و افراد و گروه‌ها بدون واهمه در آن احساس امنیت کرده و بتوانند نقد و انتقاد کنند، صرف نظر از اینکه این کتاب متعلق به چه کسی، چه جناحی و چه فکری است، آن را مورد نقد و انتقاد قرار دهند؛ گرچه تا اندازه زیادی این فضا در حال حاضر وجود دارد، اما خالی از کاستی و نقد هم نیست.
وی در پاسخ به اینکه آیا اخلاق نقد در کشور وجود ندارد، بیان کرد: نه اینکه نباشد، بلکه در برخی از زمینه‌ها دچار ضعف است و ما ضعف در اخلاق نقد داریم، کسی که نقد می‌کند گاهی اهداف و شائبه‌های دیگری دارد و نقدش علمی نیست و انگیزه‌های دیگری دارد و نقد را از خصلت بی‌طرفی و حسن ظن خارج می‌کند.
این پژوهشگر درباره پرهیز از رویکرد سیاسی در نقد عنوان کرد: نه تنها باید از رویکرد سیاسی پرهیز شود، بلکه ممکن است یک اثر سیاسی باشد، اما لزوما همه آثار سیاسی نیستند و کتاب‌هایی علمی وجود دارند که باید به دور از شائبه‌های سیاسی، غرض‌ورزانه، حسادت و ... انتقاد کنند و مجال دهند.
صاحبی تصریح کرد: گاهی این مجال دادن‌ها فراهم نمی‌شود و آن قدر برای کتاب‌ها و اندیشه‌ها خط قرمزهایی قائل می‌شوند که نمی‌گذارند اندیشه و فکری مورد نقد قرار گیرد که این نیز ضعف دیگری است؛ از این رو ما در دو ناحیه دچار ضعف هستیم، یکی کسانی که نقد می‌کنند، باید انگیزه‌های خود را خالص کنند و هم فضایی که اجازه دهد همه اندیشه‌ها و آثار و کتاب‌ها نقد شوند، فارغ از اینکه این اثر برای چه کسی و چه جناحی است.
وی درباره نقد نقدها نیز گفت: اگر همین نقدها، نقد شود، نقد فضای بهتری پیدا می‌کند، این گونه نیست که کسی از نقد مبرا باشد و باید فضایی ایجاد شود که همه بتوانند حرف و سخنی را که دارای اشکال می‌بینند، نقد خود را ارائه کنند و باید به دنبال فضایی باشیم که هر کسی اندیشه‌ای را درست می‌بیند، بتواند انتقاد کند و بدون واهمه و هراس نقدش را مطرح کند، این موضوع مطلوب است.
صاحبی یادآور شد: این به آن معنی نیست که هر نقدی درست باشد و نیاز به نقد نداشته باشد؛ نقدها هم باید نقد شوند و تضارب آرا یعنی همین. برخورد اندیشه‌ها باید به اندازه‌ای وجود داشته باشد که به رأی قاطع و صواب دسترسی پیدا کنند.
