افزایش مطلوب کتب‌ پژوهشی حوزه کتابت/ گمانه‌زنی درباره ایرانی بودن مبدأ خط کوفی

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) حمیدرضا قلیچ‌خانی، پژوهشگر و مدرس گرافیک و خوشنویسی در آیین رونمایی از کتاب «سوره واقعه به خط کوفی» خوشنویسی سیدمحمد وحید موسوی جزایری با بیان اینکه خوشبختانه در سال‌های اخیر با رشد مطلوب کتاب‌های پژوهشی حوزه کتابت مواجه شده‌ایم، تاکید کرد: در این راستا تحقیقات و کتاب‌های پژوهشی درباره خط کوفی نیز توسعه خوبی داشته و این روند ادامه دارد.
قلیچ‌خانی ادامه داد: می‌توان ادعا کرد که 30 یا 40 سال دیگر می‌توانیم چند صد منبع درباره خط کوفی داشته باشیم.
این پژوهشگر با بیان اینکه نقاط قوت کتاب «سوره واقعه به خط کوفی» بیشتر از کاستی‌ها و نقاط ضعف آن است، تصریح کرد: استاد جزایری از معدود کسانی است که خط کوفی را با قلم و مرکب مانند سده‌های گذشته به نگارش درآورده و در عرصه پژوهش نیز فعالیت می‌کند. در این راستا می‌توان به کتاب «دانشنامه خط کوفی» اشاره کرد. جنس کار جزایری عشق و علاقه مفرط است و نگارش کتاب برای وی سکوی پرش نیست تا آنجا که حتی اگر کتابش مشتری نداشته باشد، آن را می‌نویسد.
این مدرس دانشگاه ادامه داد: بسیاری از افرادی که نمی‌توانسته‌اند کلمات و ترکیبات خط کوفی را بخوانند با نیم ساعت مطالعه کتاب وی توانسته‌اند بسیاری از ترکیبات دشوار کوفی را بخوانند. وی در نقطه‌گذاری و تراش قلم نیز مهارت بی‌نظیری دارد و استقبال وی از برپایی کارگاه آموزشی در شهرستان‌ها نشان می‌دهد که دغدغه‌های هنرجو و جامعه برایش مهم‌تر است.
وی تاکید کرد: مخاطب کتاب‌های جزایری می‌تواند به این موضوع اعتماد کند که با هنرمندی مواجه است که مراحل رشد را به درستی طی کرده و وقتی کتابی می‌نویسد پرینت نسخه خطی را پیش چشم نگذاشته، بلکه چندین مقاله و کارگاه درباره تمام اجزای خط کوفی و کارکردهایش داشته و متخصص خط کوفی است.
قلیچ‌خانی با تاکید بر اینکه همگامی هنرمندی و پژوهشگری در آثار جزایری مشهود است، ادامه داد: آثار جزایری امروز در جهان شناخته شده است و امیدوارم آثار برجسته وی درباره خط کوفی ایرانی نیز منتشر شود.
همچنین در این مراسم بهرام کلهرنیا، استاد و محقق خوشنویسی در سخنانی با بیان اینکه در این سال‌ها شاهد شور و پختگی قلم جزایری بوده است، گفت: وی یکه‌سوار عرصه خط کوفی بوده که از مدار و وضع رایج فراتر رفته و به شکلی کارآمد به ابداع پرداخته است. از تک‌نگاری به پیوسته‌نگاری رفته و قلم‌های جدیدی را طراحی کرده است.
کلهرنیا با اشاره به اینکه نستعلیق، فاخرترین خط جهان است، افزود: این خط تجربه‌ای شگفت‌انگیز و باارزش است که جای پژوهش دارد. جزایری در بازگشت به سرچشمه‌های خط فارسی و خوشنویسی متوجه قلم کوفی به عنوان خط مادر شد و به بازسازی آن پرداخت. ظرف مدت کوتاهی متوجه شد نشانه‌های خط کوفی مانند خط کهن فارسی و دارای یک آناتومی خاص است.
این استاد خوشنویسی تاکید کرد: سرانجام جزایری با کتابت قرآن به خط کوفی حجت را تمام کرد. وی با الفبا به تصویر رسید و الفبای کوفی را به رمزگان نخستین تبدیل کرد.
کلهرنیا همچنین گفت: هر پدیده را می‌توان به گونه‌های مختلف بررسی کرد و درباره چیستی، معنا، ضرورت، پدیدآورنده و دلیل پیدایش آن بحث کرد. خط کوفی نیز یک پدیده است که لیاقت ناخوانایی دارد. این خصلت نشانه بدویت فرم این خط ناخواناست. برخی معتقد هستند کوفی ریشه فارسی دارد و تصادفی خلق شده است که جای تأمل و تحقیق دارد.
همچنین مهدی مکی‌نژاد، محقق و استاد خوشنویسی در سخنانی با بیان اینکه خوشنویسی هویت ایرانیان است، اظهار کرد: جزایری از اولین کسانی است که با قلم نی و بدون رسم‌الخط و استفاده از متن کهن ضوابط خط را به کار گرفته و اصالت خط قدیم را حفظ می‌کند.
مکی‌نژاد افزود: امیدوارم کتاب بعدی استاد جزایری درباره خط کوفی ایرانی باشد. چراکه باید به خط کوفی شرقی نیز توجه کرد.
این محقق گفت: در این کتاب علایم و ضوابط بر خود خط غلبه دارد که از نقاط ضعف اثر به شمار می‌رود. در گذشته چون ایرانیان قادر به خواندن خط عربی نبودند اعراب می‌گذاشتند. از سوی دیگر در این کتاب کلمات در یک صفحه تمام نشده‌اند که این نیز جای تأمل دارد. تذهیب کتاب نیز نسبت به صفحه‌آرایی درشت است و نقوش آن بیشتر شبیه دوران ساسانی است تا نقوش نخلی کوفی اولیه. ضمن اینکه ساختار صفحه‌آرایی قابل نقد است.
آیین رونمایی کتاب «سوره واقعه به خط کوفی» امروز یکشنبه، ششم دی در مرکز هنرپژوهی نقش جهان برگزار شد.