پاسخ رهبر معظم انقلاب به استفتائاتی درباره تعیین سال مالی
گروه اقتصاد: بخشی از فتاوای رهبر معظم انقلاب در مورد تعیین سال مالی از سوی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای، منتشر شده است.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، به نقل از دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای، متن این استفتائات و پاسخ رهبر معظم انقلاب به شرح زیر است:
سؤال: کسی که اطمینان دارد به اینکه چیزی از درآمد سالانهاش تا پایان سال باقی نمیماند، بلکه تمامی درآمد و منفعت او در خلال سال خرج هزینههای زندگی او می‌شود، آیا واجب است برای خود سال خمسی تعیین کند؟ کسی که بر اثر اطمینان به اینکه چیزی از درآمدش زیاد نمیآید، سال خمسی تعیین نکرده، چه حکمی دارد؟
جواب: ابتداى سال خمسى با تعيين از جانب مکلّف مشخص نمىشود، بلکه يک امر واقعى است که براى کسى که شغل او کاسبى است با شروع کاسبى و براى کشاورز با رسيدن وقت برداشتِ محصول و براى کارگر و کارمند با دستيابى به اولين درآمد، آغاز مىشود. حساب سر سال خمسى و محاسبه درآمد سالانه واجب مستقلى نيست، بلکه راهى براى شناخت مقدار خمس است و وقتى محاسبه واجب مىشود که بداند خمسى به او تعلّق گرفته، ولى مقدار آن را نمىداند و اگر از منفعت کسب چيزى نزد او نماند و همه آن در مؤونه زندگى مصرف شود، خمس هيچ‌کدام از آنها بر او واجب نيست.
سؤال: آیا ابتدای سال مالی همان ماه اول کار است یا اولین ماهی که حقوق دریافت می‌کند؟
جواب: شروع سال خمسى حقوق بگيران اعم از کارگران و کارمندان و غيره همان روز اولى است که مزد يا حقوق خود را دريافت مىکنند و يا مىتوانند دريافت نمايند.
سؤال: تعیین ابتدای سال برای پرداخت خمس چگونه است؟
جواب: شروع سال خمسى نياز به تعيين از سوى خود مکلف ندارد، بلکه خود بخود بر اساس چگونگى حصول درآمد سالانه متعيّن مىشود. بنا بر اين ابتداى سال خمسى امثال کارگران و کارمندان از اولين روز امکان دريافت اولين درآمد از درآمدهاى کار و کارمندى است، و سال خمسى تجّار و مغازه‌داران از تاريخ شروع به خريد و فروش و سال خمسى امثال کشاورزان از تاريخ برداشت اولين محصول کشاورزى سال شروع مىشود.
سؤال: آیا تعیین سال خمسی بر جوانان مجردی که با پدر و مادر خود زندگی میکنند، واجب است؟ ابتدای سال خمسی آنان از چه زمانی است و چگونه باید آن را حساب کنند؟
جواب: اگر جوان مجرد درآمد شخصى هرچند به مقدار کم داشته باشد، واجب است که سال خمسى تعيين نموده و درآمد سالانه خود را محاسبه کند تا در صورتى که چيزى از درآمد تا پايان سال باقى ماند، خمس آن را بپردازد و ابتداى سال خمسى او هنگام حصول اولين درآمد است.
سؤال: آیا زن و شوهری که حقوق خود را به‌طور مشترک در امور منزل مصرف میکنند، میتوانند سال خمسی مشترک داشته باشند؟
جواب: هر يک از آنان سال خمسى مستقلى به حساب درآمد خودش دارد، و واجب است، هر کدام خمس باقى‌مانده حقوق و درآمد سالانه خود را در پايان سال خمسى بپردازد.
سؤال: من زنی خانهدار و مقلد حضرت امام(قدّس سرّه) هستم و همسرم سال خمسی دارد که در آن هنگام خمس اموال خود را میپردازد و من نیز گاهی درآمدی دارم، آیا میتوانم برای خودسال خمسی جهت پرداخت خمس قرار دهم و ابتدای آن را زمان دستیابی به اولین سودی که خمس آن را ندادهام، قرار دهم و در پایان سال خمس باقی‌مانده را بعد از کم کردن مؤونه بپردازم؟ آیا به آنچه در طول سال خرج زیارت، هدیه و مانند آن کردهام، خمس تعلّق میگیرد؟
جواب: بر شما واجب است که زمان دستيابى به اولين درآمد سال را ابتداى سال خمسى خود قرار دهيد، و هر چه را در طول سال از منفعت کسب خرج مصارف شخصى خود از قبيل آنچه ذکر کردهايد، مىکنيد خمس ندارد و هر چه از منفعت کسب سال، از مؤونه و مخارج سالانهتان تا سر سال زياد بيايد، واجب است که خمس آن را بپردازيد.
سؤال: آیا سال خمسی باید شمسی باشد یا قمری؟
جواب: مکلّف در اين مورد مخيّر است.
سؤال: شخصی میگوید که سر سال خمسیاش ماه یازدهم سال بوده است، ولی بر اثر فراموش کردن آن، قبل از پرداخت خمس در ماه دوازدهم برای خانهاش فرش و ساعت و موکت خریده است و در حال حاضر تصمیم گرفته که سال خمسی اش را به ماه رمضان تغییر دهد، اشاره به این نکته لازم است که این شخص مبلغ هشتاد و سه هزار تومان سهمین مربوط به سال گذشته و امسال بدهکار است که آن را به‌صورت قسطی میپردازد، نظر شریف حضرتعالی راجع به سهم امام و سادات کالاهای مذکور چیست؟
جواب: تقديم و تأخير سال خمسى جايز نيست مگر با اجازه ولى امر خمس و بعد از حساب مدت گذشته و مشروط است به اينکه موجب وارد شدن ضرر به صاحبان خمس نشود، و در مورد اجناسى که پول پرداختى بابت خريد آن از درآمد سال قبل بوده است، بايد خمس آن پولها پرداخت شود.
سؤال: آیا انسان میتواند خودش خمس مالش را حساب نموده و سپس آنچه را بر او واجب است به وکلای جنابعالی بپردازد؟
جواب: اشکال ندارد.
سؤال: کسی که اطمینان دارد به اینکه چیزی از درآمد سالانهاش تا پایان سال باقی نمیماند، بلکه تمامی درآمد و منفعت او در خلال سال خرج هزینههای زندگی او می‌شود، آیا واجب است برای خود سال خمسی تعیین کند؟ کسی که بر اثر اطمینان به اینکه چیزی از درآمدش زیاد نمیآید، سال خمسی تعیین نکرده، چه حکمی دارد؟
جواب: ابتداى سال خمسى با تعيين از جانب مکلّف مشخص نمىشود، بلکه يک امر واقعى است که براى کسى که شغل او کاسبى است با شروع کاسبى و براى کشاورز با رسيدن وقت برداشتِ محصول و براى کارگر و کارمند با دستيابى به اولين درآمد، آغاز مىشود. حساب سر سال خمسى و محاسبه درآمد سالانه واجب مستقلى نيست، بلکه راهى براى شناخت مقدار خمس است و وقتى محاسبه واجب مىشود که بداند خمسى به او تعلّق گرفته، ولى مقدار آن را نمىداند و اگر از منفعت کسب چيزى نزد او نماند و همه آن در مؤونه زندگى مصرف شود، خمس هيچ‌کدام از آنها بر او واجب نيست.
سؤال: آیا ابتدای سال مالی همان ماه اول کار است یا اولین ماهی که حقوق دریافت می‌کند؟
جواب: شروع سال خمسى حقوق بگيران اعم از کارگران و کارمندان و غيره همان روز اولى است که مزد يا حقوق خود را دريافت مىکنند و يا مىتوانند دريافت نمايند.
سؤال: تعیین ابتدای سال برای پرداخت خمس چگونه است؟
جواب: شروع سال خمسى نياز به تعيين از سوى خود مکلف ندارد، بلکه خود بخود بر اساس چگونگى حصول درآمد سالانه متعيّن مىشود. بنا بر اين ابتداى سال خمسى امثال کارگران و کارمندان از اولين روز امکان دريافت اولين درآمد از درآمدهاى کار و کارمندى است، و سال خمسى تجّار و مغازه‌داران از تاريخ شروع به خريد و فروش و سال خمسى امثال کشاورزان از تاريخ برداشت اولين محصول کشاورزى سال شروع مىشود.
سؤال: آیا تعیین سال خمسی بر جوانان مجردی که با پدر و مادر خود زندگی میکنند، واجب است؟ ابتدای سال خمسی آنان از چه زمانی است و چگونه باید آن را حساب کنند؟
جواب: اگر جوان مجرد درآمد شخصى هرچند به مقدار کم داشته باشد، واجب است که سال خمسى تعيين نموده و درآمد سالانه خود را محاسبه کند تا در صورتى که چيزى از درآمد تا پايان سال باقى ماند، خمس آن را بپردازد و ابتداى سال خمسى او هنگام حصول اولين درآمد است.
سؤال: آیا زن و شوهری که حقوق خود را به‌طور مشترک در امور منزل مصرف میکنند، میتوانند سال خمسی مشترک داشته باشند؟
جواب: هر يک از آنان سال خمسى مستقلى به حساب درآمد خودش دارد، و واجب است، هر کدام خمس باقى‌مانده حقوق و درآمد سالانه خود را در پايان سال خمسى بپردازد.
سؤال: من زنی خانهدار و مقلد حضرت امام(قدّس سرّه) هستم و همسرم سال خمسی دارد که در آن هنگام خمس اموال خود را میپردازد و من نیز گاهی درآمدی دارم، آیا میتوانم برای خودسال خمسی جهت پرداخت خمس قرار دهم و ابتدای آن را زمان دستیابی به اولین سودی که خمس آن را ندادهام، قرار دهم و در پایان سال خمس باقی‌مانده را بعد از کم کردن مؤونه بپردازم؟ آیا به آنچه در طول سال خرج زیارت، هدیه و مانند آن کردهام، خمس تعلّق میگیرد؟
جواب: بر شما واجب است که زمان دستيابى به اولين درآمد سال را ابتداى سال خمسى خود قرار دهيد، و هر چه را در طول سال از منفعت کسب خرج مصارف شخصى خود از قبيل آنچه ذکر کردهايد، مىکنيد خمس ندارد و هر چه از منفعت کسب سال، از مؤونه و مخارج سالانهتان تا سر سال زياد بيايد، واجب است که خمس آن را بپردازيد.
سؤال: آیا سال خمسی باید شمسی باشد یا قمری؟
جواب: مکلّف در اين مورد مخيّر است.
سؤال: شخصی میگوید که سر سال خمسیاش ماه یازدهم سال بوده است، ولی بر اثر فراموش کردن آن، قبل از پرداخت خمس در ماه دوازدهم برای خانهاش فرش و ساعت و موکت خریده است و در حال حاضر تصمیم گرفته که سال خمسی اش را به ماه رمضان تغییر دهد، اشاره به این نکته لازم است که این شخص مبلغ هشتاد و سه هزار تومان سهمین مربوط به سال گذشته و امسال بدهکار است که آن را به‌صورت قسطی میپردازد، نظر شریف حضرتعالی راجع به سهم امام و سادات کالاهای مذکور چیست؟
جواب: تقديم و تأخير سال خمسى جايز نيست مگر با اجازه ولى امر خمس و بعد از حساب مدت گذشته و مشروط است به اينکه موجب وارد شدن ضرر به صاحبان خمس نشود، و در مورد اجناسى که پول پرداختى بابت خريد آن از درآمد سال قبل بوده است، بايد خمس آن پولها پرداخت شود.
سؤال: آیا انسان میتواند خودش خمس مالش را حساب نموده و سپس آنچه را بر او واجب است به وکلای جنابعالی بپردازد؟
جواب: اشکال ندارد.
