فراز و نشیب‌های اجرای طرح ملی تلاوت در استان‌ها/ طرحی که کاملاً ملی نیست
گروه فعالیت‌های قرآنی: به گفته مدیر امور استان‌های طرح ملی تلاوت، این طرح در برخی استان‌ها علی‌رغم محدودیت‌هایی که وجود دارد در حال اجراست و به نظر می‌رسد در سال‌های آینده باید منتظر فراگیر شدن آن باشیم.
ایده این طرح هرچند از سال 1390 از مشهد مقدس شکل گرفت اما پس از گذشت یک سال بررسی و رایزنی با مسئولان قرآنی کشور، در سال 1391 و در حاشیه برپایی بیست‌ونهمین نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم در تهران این ایده به‌عنوان یک طرح ملی رونمایی و معرفی شد.
این طرح ملی از 7 استان آغاز شد و به نظر می‌رسد مسئولان اجرایی آن برای فراگیر کردن این طرح راهی طولانی در پیش داشته باشند.
حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمهدی ذاکری موسوی، مدیر امور استان‌های طرح ملی تلاوت در گفت‌وگو با ایکنا به جزئیاتی از این طرح و نحوه فعالیت آن در استان‌ها پرداخته که در ادامه منتشر می‌شود:
ـ طرح ملی تلاوت چگونه شکل گرفت؟
ایده طرح ملی تلاوت از سال 1390 مطرح شد و یک سال نگارش و برنامه‌ریزی طرح و رایزنی‌های مربوطه آن ادامه داشت. در سال 91 حجت‌الاسلام حمید محمدی، معاون وقت قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی پس از بررسی این طرح، آن را پسندید و پیشنهاد ملی‌شدن آن را مطرح کرد. با مساعدت‌های وی و با رایزنی با اساتید مطرح کشور، این طرح ملی رسماً اعلام و در بیست و نهمین نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم رونمایی شد.
ـ این طرح در کدام استان‌ها اجرا می‌شود؟
تا الان طرح ملی تلاوت در 7 استان خراسان رضوی(مشهد)، اصفهان(کاشان)، آذربایجان شرقی(تبریز)، قزوین(قزوین)، مرکزی(اراک) و مازندران(ساری) در حال اجراست. در ماه‌های پایانی سال 94 چهارمین دوره ثبت نام طرح ملی تلاوت نیز آغاز شده که این ثبت نام در 5 استان دیگر صورت گرفته، به طوری که پیش‌نیازهای این طرح با عنوان «ملکوت» و «ابرار» در حال اجراست.
ـ چرا به جای طرح اصلی، طرح‌های پیش‌نیاز را اجرا می‌کنید؟
وقتی آزمون‌های ورودی افراد به ستاد ارجاع شد و تلاوت‌های ابتدایی را بررسی کردیم، با توجه به کیفیت و تعداد متقاضیان، کلاس‌ها برای طرح ملی تلاوت به حدنصاب نمی‌رسید، برای همین برای این افراد کلاس‌های پیش‌نیاز را اجرا کردیم.
ـ با چه تعداد متقاضی طرح ملی تلاوت اجرایی می‌شد؟
باید حداقل 15 تا 20 نفر در هر سطح باشند.
ـ برای رسیدن به حدنصاب کلاس‌ها چه برنامه‌ریزی داشته‌اید؟
ما آمدیم جریان ثبت نام طرح را تا فصل مدارس به تعویق انداختیم. همزمان برای افرادی که ثبت نام کرده و پذیرش شده‌اند طرح ملکوت و ابرار به‌عنوان کلاس‌های پیش‌نیاز طرح ملی تلاوت اجرا می‌شود.
ـ ثبت نام‌ها به چه صورت است؟
ثبت نام‌ها در 21 شهر از 18 استان کشور صورت گرفت که پیش‌بینی می‌شود نتایج ورودی‌ها فروردین‌ماه سال جاری به استان‌ها اعلام و این طرح از اردیبهشت‌ماه آغاز شود.
ـ با توجه به گستردگی این طرح و امکانات نامتوازنی که هر استان در اختیار دارد، آیا فعالیت مراکز مجری این طرح رصد می‌شود؟
طرحی که در چند شعبه و چند مرکز متعد با فاصله جغرافیایی انجام می‌شود لازمه‌اش رصدهای چند جانبه است؛ برای همین رصد فعالیت مراکز مجری در استان‌ها از چند کانال صورت می‌گیرد.
یکی از کانال‌های رصد استفاده از مکاتبات و تماس‌های تلفنی و فضای مجازی است که خیلی نمی‌تواند آمار واقعی و عینی را در اختیار مسئولان قرار دهد. بنابراین ناگریز به سفرهای استانی هستیم. برای برخی استان‌ها پیش‌بینی هر دو ماه یک سفر را داریم. برای برخی استان‌ها را نیز هر سه ماه یک بازدید حضوری مقرر کرده‌ایم.
در این مدت به 5 استان سفر کرده‌ایم و از مؤسسات مجری بازدید داشته‌ایم که نتایج خوبی به همراه داشته است. این سفرها طوری برنامه‌ریزی شده که مصادف با برگزاری کلاس‌های آموزشی باشد و ترجیحاً روزی باشد که جلسات قرآنی برگزار می‌شود. مؤسسات موظف هستند این جلسات را از ترم دوم برای قرآن‌آموزها ترتیب بدهند.
در سفر اخیری که داشتیم متوجه زاویه‌گرفتن برخی مؤسسات از طرح اصلی شدیم که با حضور و راهنمایی‌های ما این مسائل برطرف شد. برخی ایرادهایی چه در حوزه اجرا و چه در حوزه آموزش بود که تذکر داده شد.
حتی ما پا را در فراتر گذاشتیم و به هر شهری که می‌رویم به خانه یکی دو نفر از قرآن‌آموزان برتر سری می‌زنیم و از نزدیک با خانواده آنها دیدار می‌کنیم در حالی که مدیران مؤسسات هم فرصت چنین کاری را نداشتند. این اتفاق جالب باعث شده که هم ما روحیه گرفتیم و هم قرآن‌آموزان بیشتر تشویق شدند. از سوی دیگر توانستیم عملکرد مؤسسات را از بُعد دیگری رصد کنیم.
ـ ارزیابی و سطح‌بندی استان‌ها به چه صورت انجام می‌شود؟
ما ملاک‌های ارزیابی مشخص کرده‌ایم. یکی از ملاک‌های ارزیابی، نتایجی است که آزمون‌ها به ما می‌دهند. آزمون‌هایی که هر نیم‌سال برگزار می‌شود.
از حیطه اجرایی نیز نگاه کلی داریم که چند نفر در چند سطح و در چند ورودی در حال آموزش هستند. توسعه و دامنه ثبت نام‌ها و نوع تعاملات با ادارات، نهادها و سازمان‌های مرتبط نیز از دیگر ملاک‌هایی است که در سطح‌بندی‌ها مورد توجه قرار می‌گیرد. با جمع‌بندی این نکات مؤسسات مجری طرح ارزیابی می‌شوند.
ـ می‌توانید بگویید کدام استان‌ها وضعیت بهتری دارند و یا کدام استان‌ها عقب‌تر هستند؟
پاسخ به این سؤال در حال حاضر کار سختی است اما در مجموع در استان‌های جدیدالورود کرمانشاه فعالیت‌های خوبی داشته است. شهرستان شادگان در استان خوزستان نیز تقریباً خوب کار می‌کند.
در استان‌های قدیمی هم، همه قوی هستند. قزوین خیلی خوب کار می‌کند. آذربایجان شرقی و اصفهان جلسات خوبی دارند. هرچند جواب این سؤال را باید در پایان اردیبهشت ماه پاسخ داد.
ـ حمایت‌های مالی و نرم‌افرازی از مؤسسات مجری چگونه صورت می‌گیرد؟
این کار طبیعتاً یک کار مردمی است. خود ستاد هم هرچند وابسته به معاونت قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است اما متأسفانه مشکلاتی وجود دارد. عموم نهادهای دولتی در بحث حمایت از چنین طرح‌هایی با محدودیت‌هایی دست به گریبان هستند به طوری که معوقات فراوانی هنوز پرداخت نشده است.
مؤسساتی هم که انتخاب می‌شوند مؤسسات کلیدی و مطرح هر استان هستند؛ یعنی مؤسساتی انتخاب می‌شوند که کمتر نیاز به کمک و حمایت داشته باشند تا اگر حمایت‌های ستاد کمی دیر و زود شد یا حتی اگر قطع شد، کارها زمین نماند.
ما در این زمینه خیلی روی حمایت‌ها حساب باز نکردیم. برای این طرح نیز 50 درصد هزینه‌ها از خانواده‌ها دریافت می‌شود و مابقی را معاونت قرآن و عترت وزارت ارشاد تعهد کرده تا پرداخت کند.
ـ این مؤسسات چگونه انتخاب می‌شوند؟
معاونت قرآن و عترت وزارت ارشاد مؤسسه محوری و شاخص استان را معرفی می‌کند تا مورد ارزیابی ستاد قرار گیرد. ابتدا فرم‌هایی برای آنها ارسال می‌شود تا با پر کردن آنها از وضعیت آنها مطلع شویم. سپس با سفر به آن استان، مؤسسه را از نظر نیروی انسانی، مدیریتی و امکانات و توانی که در اختیار دارند، مورد ارزیابی می‌کنیم و اگر شرایط لازم را داشتند، مجوز اجرای طرح ملی تلاوت به آنها داده می‌شود.
ـ چه زمانی می‌توانیم شاهد فراگیر شدن این طرح باشیم؟ به طوری که حداقل یک مؤسسه در هر استان مجری طرح ملی تلاوت باشند.
تا الان وزارت ارشاد از 18 استان مؤسسات شاخص را معرفی کرده‌اند و ما آمادگی داریم که از سایر استان‌ها نیز پذیرش داشته باشیم اما فکر می‌کنم با توجه به اینکه رصد و شناسایی و سرکشی به استان‌ها برای حسن اجرای طرح نیروی مضاعف و هزینه‌های بیشتری را می‌طلبد، پیش‌بینی می‌شود فراگیر شدن این طرح در سال‌های 97 یا 98 امکان‌پذیر باشد.
