بهره‌گیری از زیبایی‌شناسی هنری قرآن در آثار منظوم قرن سوم تا هشتم
گروه ادب: یک استاد و پژوهشگر ادبیات فارسی گفت: ادبای ایرانی خصوصاً شاعران قرون سوم تا هشتم هجری در آثار نظم و نثر خود از مبانی زیبایی‌شناسی هنری قرآن بیش از دیگر شاعران استفاده کرده‌اند.
احمد خیالی خطیبی، پژوهشگر و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) با بیان اینکه شاعران ایرانی از معانی، بیان و مبانی زیبایی‌شناسی کلام‌الله مجید در اشعار نغز خود استفاده زیادی کرده‌اند، گفت: تمام شاعران بزرگ ایران از جمله رودکی، فردوسی، سعدی، حافظ و ... نیز به صورت صریح و غیرمستقیم از زیبایی‌های کلام خدا بهره برده‌اند. به عنوان نمونه شاهنامه فردوسی با اینکه اثری حماسی است به قرآن کریم نظر داشته و در جای‌جای ابیاتش از مجازها، کنایه‌ها، علم معانی و ایجاز و اطناب‌های قرآن استفاده شده است.
خیالی خطیبی افزود: به عنوان نمونه فردوسی در شاهنامه اشاره دارد که «به بینندگان آفریننده را/ نبینی مرنجان دو بیننده را» که در این یک بیت با استفاده از ایجاز بحث اعتقادی مربوط به عدم رؤیت پروردگار را که قابل بحث در چند جلد کتاب است جای داده است و یا در بیت «یابد بدو نیز اندیشه راه/که او برتر از نام و از جایگاه» به زیبایی به حدیث «تَفَكَّرُوا فِی آلاءِ اللَّه وَ لا تَتَفَكَّرُوا فِی ذاتِ اللَّه» اشاره می‌کند.
وی همچنین گفت: امثال سعدی، حافظ، ناصرخسرو و صائب تبریزی نیز در نمونه‌های بسیار از بدیع، معانی و بیان قرآن کریم بهره برده‌اند. به عنوان نمونه سعدی از آیه 124 سوره طه «من أعرَضَ عَن ذِكرِي فإنّ لَهُ مَعِيشَهً ضَنكاً» استفاده زیبایی کرده و آورده «عزیزی که هر،کز درش سر بتافت/ به هر در که شد هیچ عزت نیافت».
خیالی خطیبی افزود: از جمله حافظ در بیت «آن شب قدری که گویند اهل خلوت امشب است/ یا رب این تاثیر دولت در کدامین کوکب است» از سجع، استعارات و کنایات سوره قدر و آیات «إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ / وَ مَا أَدْرَاكَ مَا لَيْلَةُ الْقَدْرِ» به زیبایی استفاده کرده است.
وی همچنین گفت: ادبای ایرانی خصوصاً شاعران قرون سوم تا هشتم هجری بیش از دیگر شاعران در آثار نظم و نثر خود از مبانی زیبایی‌شناسی هنری قرآن استفاده کرده‌اند. از جمله تاریخ جهانگشا که کتابی تاریخی و غم‌انگیز به شمار می‌رود نیز مملو از معانی، بیان و بدیع قرآنی است.
خیالی خطیبی افزود: از سوی دیگر ایرانیان اولین کسانی بودند که به تفسیر قرآن پرداختند و تلاش کردند در کتاب‌های خود زیبایی‌های هنری کلام‌الله را نشان دهند. پرداختن به مسئله هنر کلام عمری طولانی دارد و به افلاطون می‌رسد. ایرانیان مسلمان 200 سال پس از ظهور اسلام اولین کسانی بودند که با خلق کتاب‌های متعدد از جمله «دلایل الاعجاز»، «اسرارالبلاغه» و «مطول» نشان دادند که هنر کلامی قرآن در اوج است و پس از قرآن کریم زیباترین کلام به احادیث نبوی اختصاص دارد.
