غلبه جاذبه‌های مفهومی بر ترکیبات بلاغی قرآن در اشعار شاعران
گروه ادب: یک پژوهشگر و محقق حوزه ادبیات گفت: شاعران و نثرنویسان فارسی بیشتر تحت تاثیر جاذبه‌های مفهومی و نه ترکیبات بلاغی کلام‌الله بوده‌اند؛ چراکه قرآن به زبان عربی و دارای کلامی معجزه‌گونه و آسمانی است که استفاده کامل و مستقیم از آن دشوار است.
امیر اسماعیل آذر، نویسنده و محقق زبان و ادبیات فارسی در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) با بیان اینکه شاعران و نثرنویسان بزرگ ایرانی ضمن بهره‌گیری از مضامین و الگوبرداری‌های مفهومی از قرآن کریم به طور غیر مستقیم و به ویژه در نثر متکلف و اشعار عرفانی تحت تاثیر بلاغت کلام‌الله مجید بوده‌اند، عنوان کرد: شاعران بزرگ عرب و فارسی‌زبان به طور قطع و یقین از فصاحت و بلاغت قرآن کریم بهره فراوان برده‌اند. به عنوان نمونه ابن فارض و متنبی همچنین امثال خاقانی، سعدی، مولوی، عطار، شمس مغربی و جامی در اشعار و نثرهای شاعرانه خود نه تنها به الگوبرداری از مفاهیم و مضامین کلام‌الله پرداخته‌اند، بلکه به طور غیر مستقیم تحت تاثیر بلاغت قرآن قرار گرفته‌اند.
آذر افزود: شاعران و نثرنویسان اغلب در استفاده از آیات کلام‌الله مجید یا بخشی از آیه را می‌آوردند و یا در بهره‌گیری از آیات وحی، کلام خود را با تغییراتی شاعرانه همراه می‌کردند.
نویسنده کتاب «قرآن در شعر فارسی» گفت: در اشعار و نثرهای به یادگار مانده از شاعرانی چون مولانا و عطار که با قرآن مانوس بوده‌اند جاذبه‌های بلاغی کلام‌الله مجید مشهود است. البته ترکیبات بلاغی قرآن خاص این کتاب مقدس است و یک شاعر فقط در صورت توانمندی بسیار، می‌تواند تاثیرپذیری شاعرانه و لطیفی از آیات وحی داشته باشد.
وی تاکید کرد: می‌توان گفت شاعران و نثرنویسان فارسی بیشتر تحت تاثیر جاذبه‌های مفهومی و نه ترکیبات بلاغی کلام‌الله بوده‌اند؛ چراکه قرآن به زبان عربی و دارای کلامی معجزه‌گونه و آسمانی است که استفاده کامل و مستقیم از آن دشوار است.
آذر افزود: به عنوان نمونه تمام متن نخستین داستان مثنوی مولوی(شاه و کنیزک) بر اساس آیه «وَعَسَى أَن تَكْرَهُواْ شَيْئًا وَهُوَ خَيْرٌ لَّكُمْ وَعَسَى أَن تُحِبُّواْ شَيْئًا وَهُوَ شَرٌّ لَّكُمْ وَاللّهُ يَعْلَمُ وَأَنتُمْ لاَ تَعْلَمُونَ» خلق شده است. مولوی نمونه شاعران و نثرنویسانی است که از مفاهیم قرآنی استفاده زیادی کرده و عین آیات و احادیث را در کلامش آورده است.
وی در پایان گفت: جای پای استفاده از بلاغت قرآن در حوزه نثر فارسی را بیشتر در نثر متکلف می‌بینیم.
