محمد خواجوی، معلم و پیشکسوت قرآنی عنوان کرد:
رفتار معلم قرآن منطبق بر کلام وحی باشد نه ذائقه مخاطب/ هدایت؛ اولین رسالت معلم قرآن
کانون خبرنگاران نبأ: محمد خواجوی، استاد و پیشکسوت قرآنی دلیل ادامه فعالیت‌های خود در حیطه آموزش را نیاز جامعه عنوان کرد و گفت: رفتار یک معلم قرآن باید منطبق بر قرآن باشد، نه ذائقه مخاطبان در جامعه، چنین معلمی به رسالت اصلی خود که همانا رسالت پیامبران یعنی هدایت در جامعه است، عمل می‌کند.
به گزارش کانون خبرنگاران ایکنا، نبأ، محمد خواجوی، استاد پیشکسوت قرآن، با اینکه مدتی است بازنشسته شده است اما هنوز به فعالیت‌های قرآنی خود در حیطه معلمی قرآن مشغول است و در این راه با دلسوزی و تلاش بسیار، توانسته تا به وظایف خود عمل کرده و فعالانی با اخلاق، به جامعه تحویل دهد.
این استاد قرآن، در گفت‌وگو با کانون خبرنگاران ایکنا، نبأ، در رابطه با نیاز امروز جامعه به حضور استاد قرآن، بیان کرد: نیاز جامعه همیشه به آموزش و آموختن بوده است، در هیچ برهه‌ای از زمان آموزش و آموختن تعطیل نشده است و تا وقتی بشر وجود دارد این آموزش و آموختن نیز نیاز است، به قول علامه طباطبایی(ره)، آموزش برای آن است که عقل رشد کند و تربیت برای آنکه تمایلات و غرایز کنترل شود.
وی در ادامه در رابطه با این نیاز سیری‌ناپذیر و تشنگی آموختن در انسان تصریح کرد: هنوز رشد عقلی انسان‌ها به انتها نرسیده است، پس نیاز به آموزش، قطعاً در جامعه وجود دارد و وقتی جامعه نیازی دارد، یک عده باید انجام آن اقدام کنند که به اصطلاح فقها، واجب کفایی است و این باعث می‌شود تا نسبت به خود و جامعه احساس مسئولیت کنیم، ممکن است زمانی جامعه به چیزی نیاز داشته باشد و در تخصص ما نباشد به این ترتیب نسبت به جامعه احساس مسئولیتی نخواهیم داشت اما زمانی که جامعه به چیزی که در توان ما است نیاز پیدا کند، آن وقت باید احساس مسئولیت کنیم و البته با ناظر دانستن خداوند، اقدام کنیم.
خداوند؛ اولین معلم قرآن
وی با استناد به آیات اول و دوم سوره الرحمن، خداوند را اولین معلم قرآن دانست و افزود: بعد از خداوند، طبق آیه دوم سوره مبارکه جمعه، دومین معلم بزرگ قرآن، حضرت رسول اکرم(ص) هستند، پس این جایگاه، جایگاه بزرگی است و هرکس به حد توانش باید این وظیفه را انجام دهد؛ این آموزش نسبت به مردم باید در سطوح مختلف و با توجه به مخاطبان گوناگونی که هستند بر روی تمام بخش‌های مختلف متمرکز شود.
آموزش قرآن یک فرآیند جامع است
خواجوی اظهار کرد: آموزش قرآن یک فرآیند است، یعنی فعالیت‌های گوناگونی است که انسان را به هدف برساند و این هدف عمل به قرآن است؛ ممکن است مخاطبان در جایی و حوزهای کمتر و در جایی و حوزهای دیگر بیشتر باشند؛ این فعالیت‌ها باید به دور از افراط و تفریط، در تمام حوزه‌ها و تمام سطوح صورت بگیرد؛ به‌ویژه در بحث تدبر در آیات، مفاهیم و درک صحیح از قرآن، همه باید در کشور به‌نحوی با قرآن مأنوس باشند و تدبر کنند لذا باید در این بخش‌ها تلاش بیشتری کنیم.
خواجوی ادامه داد: در حال حاضر، تفسیر قرآن برای افراد خاص است و مردم عام جامعه نیاز و تمایل چندانی به تفسیر ندارند، البته ممکن است روزی جامعه آنقدر رشد کند که مردم به اعماق قرآن و تفاسیر نیاز پیدا کنند.
تأثیر فرهیختگان قرآن در پیشرفت جامعه
این استاد پیشکسوت قرآن تصریح کرد: با توجه به وضع موجود جهان، باید اعمالی مانند؛ انطباق آیات با اعمالی که می‌تواند جامعه را به سمت نیک‌بختی و سعادت راهنمایی کند، بحث، گفت‌وگو و استدلال که نشانگر زنده بودن قرآن است، گسترده‌تر شود، لذا در دانشگاه‌ها باید کرسی‌های آزاد‌اندیشی گذاشته شود؛ صدا و سیما، باید وقایع مخصوصاً وقایعی مانند برجام که موج ایجاد می‌کند را توسط فرهیختگان قرآنی مورد بحث قرار دهد تا مردم بدانند که قرآن برای تمام این اتفاقات برنامه و نظر دارد، اینکه در برابر موجی که در جامعه راه می‌افتد از کارشناسان همان حوزه استفاده کنیم و با فرهیختگان قرآنی صحبت نکنیم، همان کاری است که دیگر کشورهای دنیا انجام می‌دهند، پس فرق جامعه ما در چیست، ما انقلاب کردیم و قرآن را در میان گذاشتیم که چیزی غیر از آنچه دنیا ارائه می‌دهد را عرضه کنیم.
رکود در یک معلم قرآن جامعه را از پیشرفت باز می‌دارد
خواجوی، با توجه به این مسئله که امت حضرت پیامبر(ص) و امتی که اخلاق قرآنی دارد، در دنیا پیشرو خواهد بود، در رابطه با وظایفی که یک معلم قرآن باید انجام دهد تا این مسئله مهم محقق شود، گفت: معلم قرآن باید سعی کند با استفاده از قرآن، درک و فهم بیشتر و عمیق‌تری از این کتاب آسمانی داشته باشد و خودش راکد نماند چراکه جهان راکد نخواهد ماند، جهان حرکت می‌کند و خواسته‌های مردم متعدد می‌شود و اتفاقاً در جامعه، خصوصاً بین جوانان سؤالاتی پدید می‌آید که باید به آن‌ها پاسخ داده شود، معلمی می‌تواند پاسخگو باشد که متحرک باشد، مطالعه و تفکر عمیق داشته باشد و آنچه دریافت می‌کند، در قالب پسندیده، به فرموده خدا در مجادله احسن ارائه دهد، این قالب‌ها بسیار مهم هستند، شاید حرف ما حق باشد اما روش بیان آن خوب نباشد.
رفتار معلم قرآن باید منطبق بر قرآن باشد نه ذائقه مخاطب
وی افزود: همچنین باید سعی شود از آنچه قرآن کریم فرموده و فرهنگ اهل‌بیت(ع) که منطبق با آیات است، استفاده شود و نباید به سلیقه و ذائقه عده‌ای خاص عمل شود؛ قرآن می‌فرماید معلمان خوب کسانی هستند که از خداوند می‌ترسند، این ترس از خداوند خیلی مهم است که انسان هر حرفی را نگوید، باید حرف‌ها و اعمالی انجام شود که با قرآن منطبق هستند تا مردم احساس کنند که وظایفی دارند و این وظایف باید به درستی انجام شود.
خواجوی به یک نمونه اشاره کرد و گفت: برای مثال گفته می‌شود؛ چندین سال گناه با دو رکعت نماز بخشیده می‌شود، این امر باعث می‌شود جامعه به سمت بدی و زشت‌کاری حرکت کند، کسی که از قیامت نترسد و فکر کند خداوند آنقدر مهربان است که هر کاری کند خدا او را می‌بخشد، به گناه می‌پردازد و این امر با عدالت خداوند هم‌خوانی ندارد، برخی افراد چنین مذاقی دارند و عده‌ای هم به میل این افراد حرف می‌زنند، این کار درست نیست، باید مطالبی بیان شود که جامعه را به سوی سعادت و خوش‌بختی دنیا و آخرت سوق دهد.
تفکر یک معلم به خصوص معلم قرآنی مادی نباشد
این فعال جامعه قرآنی در رابطه با شغل معلمی بیان کرد: معلم قرآن بداند؛ در صفی ایستاده که نفر اول آن پیامبر(ص) است، هر شغلی اقتضا خود را دارد، وقتی یک نفر گفت من فرهنگی هستم، مانند یک کاسب نیست، کاسب در کنار اینکه می‌خواهد به جامعه خود خدمت کند، از طریق خرید و فروش کالا نیز قصد دارد تا درآمد داشته باشد، اما معلم قرآن و فرهنگی نمی‌تواند به این شکل فکر کند، فرهنگی باید تفکر فرهنگی داشته باشد و باید تأمین شود اما تأمین شدن با پولدار شدن فرق دارد، فکر معلم قرآن باید به این شکل باشد که زندگی او تأمین شود و به فکر مال‌اندوزی نباشد، پیامبر اسلام(ص) فرمودند، در مقابل رسالتم چیزی نمی‌خواهم و در مقابل رسالتم فقط هدایت شما را می‌خواهم و چون ائمه اطهار(ع) ادامه‌دهنده راه او هستند از ما می‌خواهد از آن‌ها پیروی کنیم، وقتی پیامبر(ص) چنین طرز فکری داشته‌اند معلم قرآن نیز باید در سطح پایین‌تر، چنین افکاری داشته باشد تا بتواند در آن صفی که نفر اول آن پیامبراکرم(ص) هستند، جا بگیرد و در جامعه تأثیرگذار باشد.
عمل به قرآن باعث ایجاد انگیزه می‌شود
وی در پایان با اشاره به نکته‌ای در رابطه با عمل به قرآن تشریح کرد: برای نهادینه شدن قرآن در جامعه، معلم قرآن باید به قرآن عمل کند، اینکه فقط بیان شود این سوره خواندنش ثواب دارد و ختم قرآن است صحیح، اما برای جذب و ایجاد انگیزه مردم به قرآن و نهادینه شدن رفتار قرآنی در جامعه باید به قرآن عمل شود و اگر مسائل سیاسی، اقتصادی و اجتماعی با قرآن عجین شد و مردم حس کردند قرآن در تمام این زمینه‌ها، می‌تواند در رشد و اصلاح آن‌ها نقش داشته باشد، برای آن‌ها انگیزه ایجاد می‌شود.
گزارش تصویری از همراهی با این معلم قرآن را اینجا مشاهده کنید!
*امیر صالحی
این استاد قرآن، در گفت‌وگو با کانون خبرنگاران ایکنا، نبأ، در رابطه با نیاز امروز جامعه به حضور استاد قرآن، بیان کرد: نیاز جامعه همیشه به آموزش و آموختن بوده است، در هیچ برهه‌ای از زمان آموزش و آموختن تعطیل نشده است و تا وقتی بشر وجود دارد این آموزش و آموختن نیز نیاز است، به قول علامه طباطبایی(ره)، آموزش برای آن است که عقل رشد کند و تربیت برای آنکه تمایلات و غرایز کنترل شود.
وی در ادامه در رابطه با این نیاز سیری‌ناپذیر و تشنگی آموختن در انسان تصریح کرد: هنوز رشد عقلی انسان‌ها به انتها نرسیده است، پس نیاز به آموزش، قطعاً در جامعه وجود دارد و وقتی جامعه نیازی دارد، یک عده باید انجام آن اقدام کنند که به اصطلاح فقها، واجب کفایی است و این باعث می‌شود تا نسبت به خود و جامعه احساس مسئولیت کنیم، ممکن است زمانی جامعه به چیزی نیاز داشته باشد و در تخصص ما نباشد به این ترتیب نسبت به جامعه احساس مسئولیتی نخواهیم داشت اما زمانی که جامعه به چیزی که در توان ما است نیاز پیدا کند، آن وقت باید احساس مسئولیت کنیم و البته با ناظر دانستن خداوند، اقدام کنیم.
خداوند؛ اولین معلم قرآن
وی با استناد به آیات اول و دوم سوره الرحمن، خداوند را اولین معلم قرآن دانست و افزود: بعد از خداوند، طبق آیه دوم سوره مبارکه جمعه، دومین معلم بزرگ قرآن، حضرت رسول اکرم(ص) هستند، پس این جایگاه، جایگاه بزرگی است و هرکس به حد توانش باید این وظیفه را انجام دهد؛ این آموزش نسبت به مردم باید در سطوح مختلف و با توجه به مخاطبان گوناگونی که هستند بر روی تمام بخش‌های مختلف متمرکز شود.
آموزش قرآن یک فرآیند جامع است
خواجوی اظهار کرد: آموزش قرآن یک فرآیند است، یعنی فعالیت‌های گوناگونی است که انسان را به هدف برساند و این هدف عمل به قرآن است؛ ممکن است مخاطبان در جایی و حوزهای کمتر و در جایی و حوزهای دیگر بیشتر باشند؛ این فعالیت‌ها باید به دور از افراط و تفریط، در تمام حوزه‌ها و تمام سطوح صورت بگیرد؛ به‌ویژه در بحث تدبر در آیات، مفاهیم و درک صحیح از قرآن، همه باید در کشور به‌نحوی با قرآن مأنوس باشند و تدبر کنند لذا باید در این بخش‌ها تلاش بیشتری کنیم.
خواجوی ادامه داد: در حال حاضر، تفسیر قرآن برای افراد خاص است و مردم عام جامعه نیاز و تمایل چندانی به تفسیر ندارند، البته ممکن است روزی جامعه آنقدر رشد کند که مردم به اعماق قرآن و تفاسیر نیاز پیدا کنند.
تأثیر فرهیختگان قرآن در پیشرفت جامعه
این استاد پیشکسوت قرآن تصریح کرد: با توجه به وضع موجود جهان، باید اعمالی مانند؛ انطباق آیات با اعمالی که می‌تواند جامعه را به سمت نیک‌بختی و سعادت راهنمایی کند، بحث، گفت‌وگو و استدلال که نشانگر زنده بودن قرآن است، گسترده‌تر شود، لذا در دانشگاه‌ها باید کرسی‌های آزاد‌اندیشی گذاشته شود؛ صدا و سیما، باید وقایع مخصوصاً وقایعی مانند برجام که موج ایجاد می‌کند را توسط فرهیختگان قرآنی مورد بحث قرار دهد تا مردم بدانند که قرآن برای تمام این اتفاقات برنامه و نظر دارد، اینکه در برابر موجی که در جامعه راه می‌افتد از کارشناسان همان حوزه استفاده کنیم و با فرهیختگان قرآنی صحبت نکنیم، همان کاری است که دیگر کشورهای دنیا انجام می‌دهند، پس فرق جامعه ما در چیست، ما انقلاب کردیم و قرآن را در میان گذاشتیم که چیزی غیر از آنچه دنیا ارائه می‌دهد را عرضه کنیم.
رکود در یک معلم قرآن جامعه را از پیشرفت باز می‌دارد
خواجوی، با توجه به این مسئله که امت حضرت پیامبر(ص) و امتی که اخلاق قرآنی دارد، در دنیا پیشرو خواهد بود، در رابطه با وظایفی که یک معلم قرآن باید انجام دهد تا این مسئله مهم محقق شود، گفت: معلم قرآن باید سعی کند با استفاده از قرآن، درک و فهم بیشتر و عمیق‌تری از این کتاب آسمانی داشته باشد و خودش راکد نماند چراکه جهان راکد نخواهد ماند، جهان حرکت می‌کند و خواسته‌های مردم متعدد می‌شود و اتفاقاً در جامعه، خصوصاً بین جوانان سؤالاتی پدید می‌آید که باید به آن‌ها پاسخ داده شود، معلمی می‌تواند پاسخگو باشد که متحرک باشد، مطالعه و تفکر عمیق داشته باشد و آنچه دریافت می‌کند، در قالب پسندیده، به فرموده خدا در مجادله احسن ارائه دهد، این قالب‌ها بسیار مهم هستند، شاید حرف ما حق باشد اما روش بیان آن خوب نباشد.
رفتار معلم قرآن باید منطبق بر قرآن باشد نه ذائقه مخاطب
وی افزود: همچنین باید سعی شود از آنچه قرآن کریم فرموده و فرهنگ اهل‌بیت(ع) که منطبق با آیات است، استفاده شود و نباید به سلیقه و ذائقه عده‌ای خاص عمل شود؛ قرآن می‌فرماید معلمان خوب کسانی هستند که از خداوند می‌ترسند، این ترس از خداوند خیلی مهم است که انسان هر حرفی را نگوید، باید حرف‌ها و اعمالی انجام شود که با قرآن منطبق هستند تا مردم احساس کنند که وظایفی دارند و این وظایف باید به درستی انجام شود.
خواجوی به یک نمونه اشاره کرد و گفت: برای مثال گفته می‌شود؛ چندین سال گناه با دو رکعت نماز بخشیده می‌شود، این امر باعث می‌شود جامعه به سمت بدی و زشت‌کاری حرکت کند، کسی که از قیامت نترسد و فکر کند خداوند آنقدر مهربان است که هر کاری کند خدا او را می‌بخشد، به گناه می‌پردازد و این امر با عدالت خداوند هم‌خوانی ندارد، برخی افراد چنین مذاقی دارند و عده‌ای هم به میل این افراد حرف می‌زنند، این کار درست نیست، باید مطالبی بیان شود که جامعه را به سوی سعادت و خوش‌بختی دنیا و آخرت سوق دهد.
تفکر یک معلم به خصوص معلم قرآنی مادی نباشد
این فعال جامعه قرآنی در رابطه با شغل معلمی بیان کرد: معلم قرآن بداند؛ در صفی ایستاده که نفر اول آن پیامبر(ص) است، هر شغلی اقتضا خود را دارد، وقتی یک نفر گفت من فرهنگی هستم، مانند یک کاسب نیست، کاسب در کنار اینکه می‌خواهد به جامعه خود خدمت کند، از طریق خرید و فروش کالا نیز قصد دارد تا درآمد داشته باشد، اما معلم قرآن و فرهنگی نمی‌تواند به این شکل فکر کند، فرهنگی باید تفکر فرهنگی داشته باشد و باید تأمین شود اما تأمین شدن با پولدار شدن فرق دارد، فکر معلم قرآن باید به این شکل باشد که زندگی او تأمین شود و به فکر مال‌اندوزی نباشد، پیامبر اسلام(ص) فرمودند، در مقابل رسالتم چیزی نمی‌خواهم و در مقابل رسالتم فقط هدایت شما را می‌خواهم و چون ائمه اطهار(ع) ادامه‌دهنده راه او هستند از ما می‌خواهد از آن‌ها پیروی کنیم، وقتی پیامبر(ص) چنین طرز فکری داشته‌اند معلم قرآن نیز باید در سطح پایین‌تر، چنین افکاری داشته باشد تا بتواند در آن صفی که نفر اول آن پیامبراکرم(ص) هستند، جا بگیرد و در جامعه تأثیرگذار باشد.
عمل به قرآن باعث ایجاد انگیزه می‌شود
وی در پایان با اشاره به نکته‌ای در رابطه با عمل به قرآن تشریح کرد: برای نهادینه شدن قرآن در جامعه، معلم قرآن باید به قرآن عمل کند، اینکه فقط بیان شود این سوره خواندنش ثواب دارد و ختم قرآن است صحیح، اما برای جذب و ایجاد انگیزه مردم به قرآن و نهادینه شدن رفتار قرآنی در جامعه باید به قرآن عمل شود و اگر مسائل سیاسی، اقتصادی و اجتماعی با قرآن عجین شد و مردم حس کردند قرآن در تمام این زمینه‌ها، می‌تواند در رشد و اصلاح آن‌ها نقش داشته باشد، برای آن‌ها انگیزه ایجاد می‌شود.
گزارش تصویری از همراهی با این معلم قرآن را اینجا مشاهده کنید!
*امیر صالحی
مطالب مرتبط
