انهار چهارگانه بهشت/ تأکید بر جسمانی بودن لذات بهشتیان

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) آیت‌الله العظمی جوادی آملی امروز، 22 ادریبهشت ماه در درس تفسیر خود گفت: انسان صرفا با عمل خوب به مقصد نمی‌رسد و عامل هم باید معتقد باشد و حسن فاعلی داشته باشد.

وی در بخش دیگری از سخنانش افزود: در جریان بهشت، قرآن آیات فراوانی دارد لذا فرمود جنت متعدد است و از تعبیر «جنتان» استفاده فرمود و ادامه داد برای هر مومنی چند بهشت است و برای اوحدی از آنان جنت لقاء وجود دارد که با تعبیر« فادخلی جنتی» بیان شده است.

این مفسر قرآن با اشاره به اسرار این تعدد تصریح کرد: سر متعدد بودن درجات جنت برای این است که درجات ایمان مومنان متفاوت است بنابراین تعداد محدودی «عند ملیک مقتدر» هستند.

این مفسر گفت: قرآن، جنت را وصف کرده و فرموده است این بهشت به متقین اختصاص دارد که وقتی کنار آیات دیگر گذاشته شود نشان می‌دهد که عمل صالح و ایمان را شامل است؛ فرمود نهرهایی زیر درختان و قصرهای بهشتیان جاری است که چهار نوع است، نهر آب، عسل، شیر و خمر که از یک سنخ نیستند.

آیت‌الله جوادی آملی عنوان کرد: چشمه‌هایی است که در قرآن از آن تعبیر شده «عَيْنًا يَشْرَبُ بِهَا الْمُقَرَّبُونَ»(چشمه‏‌اى كه مقربان [خدا] از آن نوشند)(28/مطففین) یعنی وقتی مقربون با چشم اشاره کردند آن خواهد جوشید و مانند دنیا نیست که دنبال آن بروند و این مختص مقربان است و با ابرار فرق دارد.

فرق درجات ابرار و مقربان

وی افزود: در سوره مطففین نیز ابرار را از مقربان جدا کرده است؛ خود ابرار هم تحت پوشش مقربان هستند زیرا فرموده است که مقربون به کتاب ابرار دسترسی دارند و آن را مشاهده می‌کنند بنابراین ابرار درجه‌ای همتای مقربان ندارند و چشمه‌های آنان با هم فرق دارد.

آیت‌الله جوادی آملی بیان کرد: عیون بهشت را هم خود بهشتی‌ها می‌جوشانند و این جوشش ناشی از اعمال صالح آنان است؛ البته در میان انهار چهارگانه ذکر شده، آب برای رفع عطش است و چیزی نیست که انسان از آن لذت ببرد همچنین عسل و شیر که لذتبخش است اما به پای خمر نمی‌رسند.

این مرجع تقلید با بیان اینکه آنطور که قرآن بهشت را وصف کرده لذات آن جسمانی است اظهار کرد: اینکه این اوصاف تمثلاتی از مراحل بالاتر باشد مسئله دیگری است مانند کسی که در خواب ببیند آب زلال نوشیده و در دریا شنا کرده و در عالم واقع، علم نصیبش شود؛ این تمثلات عیب ندارد اما در خارج در بهشت نهر و درخت و ... وجود دارد.

این مفسر اظهار کرد: وقتی میلیون‌ها نفر وارد محشر شدند چاه و چشمه و لوله کشی برای جمعیت کافی نیست بنابراین باید نهر باشد آن هم نهرهایی که در آنجا مگس و غبار و ... بر آن نمی‌نشیند تا آلوده شود؛ نهر عسلی که از روزه و نماز فرد است و بر روی چنین عسلی، مگس نمی‌نشیند.

انواع خمر

این مفسر قرآن با اشاره به تعبیر«آسن» به معنای بدبو و چیزی که طعم آن تغییر می‌یابد گفت: در میان این اوصاف این انهار البته بدبونشدن خیلی مهم نیست و عسل هم که مصفاست و موم ندارد و مخلوط نمی‌شود و مگس روی آن نمی‌نشیند هم چندان مهم نیست اما مسئله مهم این است که نهرهایی از خمر وجود دارد که هرکس آن را بنوشد از آن لذت می‌برد و انسان را مست می‌کند؛ مستی که دو قسم است؛ یک وقت خمری است که رجس من عمل الشیطان و پلید است زیرا نور عقل را می‌گیرد ولی خمری هست که عقل را مبهوت می‌کند و جلوی عقل را نمی‌گیرد.

جنس خمر بهشتیان

استاد برجسته تفسیر عنوان کرد: عقل در دو وقت، فتوا ندارد یکی اینکه با شرب خمر زایل شود که جنون است اما گاهی در مشهد عرفان قرار می‌گیرد و در این مشهد، فرد شاهد جمال و جلال بی ازلی حق است و عقل غرق نور شهود قرار گرفته است و عقل فقط لذت می‌برد که خمر بهشت از این سنخ است.

صاحب تفسیر تسنیم گفت: به همین دلیل در میان انهار چهارگانه بر خمر تاکید کرده است زیرا خمر نشاط و شادابی و مقام رضوان می‌آورد به همین دلیل سیدمرتضی خمریه می‌سازد. در صمدیه بیان لطیفی است فرموده عقل وقتی در کنار هوس قرار گرفت آن را ظل قرار می‌دهد و هویت او را می‌زداید و جنس خمر بهشتیان از این نوع است.

وی با بیان اینکه میان مفهوم و شهود فرق است، گفت: ما در دعا از خدا می‌خواهیم که «هبنی کمال الانقطاع» اما با این گفتار جانمان شیرین نمی‌شود زیرا با مفهوم جان را شیرین نمی‌کند و باید بنوشیم تا لذت ببریم.

وی افزود: فرمود چیزهایی هست که از ما نمی‌خواهید زیرا نمی‌دانید و از آن سر در نمی‌آورید، زیرا دعاها حدی دارد و هر کس به اندازه درکش درخواست می‌کند ولی بالاتر از آن چیزهایی هست که خدا به بهشتیان عنایت می‌کند.

وی تاکید کرد: حوزه علمیه می‌تواند این بار را بر دوش بکشد و امثال مرحوم قاضی تربیت کند، این آیات و روایات می‌تواند این کار را بکند و ما هم اگر امروز بهره نبریم ضرر کرده‌ایم.

این مفسر قرآن با اشاره به تعبیر غفران در بهشت برای بهشتیان که باعث زحمت برخی مفسران شده گفت: این زحمت از آنجاست که اینها بخشیده شده و وارد بهشت شده‌اند؛ فخر رازی تعبیر لطیفی به کار برده و گفته است که در بهشت نسیل اصلا وجود ندارد یعنی بهشتیان هر چه می‌خورند خروجی زشتی مانند دنیا ندارد.