نمود ولنگاری فرهنگی؛ از تصویرگری نامناسب تا عکاسی بدون تعهد

امیرعلی جوادیان در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) با بیان این‌که خود را عکاس انقلاب می‌داند، اظهار کرد: من کار خود را در عرصه هنر با عکاسی از هشت سال دفاع مقدس آغاز کردم. در ضمن سال‌هاست در دانشگاه‌های مختلف از جمله دانشگاه هنر و دانشگاه الزهرا(س) تدریس عکاسی را انجام می‌دهم. در کنار تدریس در شوراها و انجمن‌های مختلف نیز حضور دارم. نکته دیگر اینکه در بیش از 70 کشور دنیا هم نمایشگاه برگزار و از 10 کشور نیز تندیس هنری دریافت کرده‌ام. این معرفی گوشه‌ای از سابقه هنری من را در عکاسی شکل می‌دهد.

وی در پاسخ به این سوال که آیا عکس جنگی همان عکس دفاع مقدسی است، گفت: بحث را با سوال خوبی آغاز کردید، چون این پرسش باعث شبهات بسیار شده است. منظورم این‌ است که ما برخی مواقع عکس‌هایی را می‌بینیم که در آنها تنها صحنه نبرد ترسیم شده و ادوات نظامی در آن دیده می‌شود. این عکس اصطلاحاً، عکس جنگی است، اما عکس دفاع مقدسی با این موضوع کاملاً متفاوت با این رویکرد است، چون ما در این عکاسی شاهد ارزش‌هایی هستیم که ریشه در اعتقادات و باورهای دینی رزمندگان دارد.

این عکاس ادامه داد: برای مثال وقتی رزمنده‌ای را می‌بینیم که مشغول خواندن نماز در سنگر است، یا در عکسی دیگر، وضو گرفتنش ثبت تصویری شده، در حقیقت عکاسی دفاع مقدسی را شاهد هستیم؛ البته واقع‌نگری اتفاقی است که حتماً باید در عکس‌های دفاع مقدسی دیده شود، در غیر این صورت صحنه‌سازی هیچ ربطی به عکس دفاع مقدس ندارد.

جوادیان در تکمیل توضیح فوق تصریح کرد: بهترین تعریفی که برای عکس عاشورایی می‌توان بیان کرد این است که تصاویر مورد نظر باید در برگیرنده فرهنگ عاشورا باشند، چون آنچه باعث شد ایران در هشت سال دفاع مقدس در مقابل کشورهای مختلف بایستد و به پیروزی دست یابد، تمسک به فرهنگ عاشورا بود.

وی در بخش دیگری از سخنان خود گفت: عکس دفاع مقدس تنها به هشت سال جنگ تحمیلی خلاصه نمی‌شود، بلکه معتقدم عکاسی از مدافعان حرم نیز در حقیقت نوعی جلوه‌گری از فرهنگ عاشوراست، زیرا آنچه که باعث شده مدافعان و رزمندگان ما در خارج از خانه دست به ایثارگری بزنند، استعانت از فرهنگ عاشورا و عشق به اباعبدالله الحسین(ع) است.

این عکاس ادامه داد: در کنار عکاسی جنگ و دفاع مقدس، شکلی دیگر از عکاسی وجود دارد که به آن عکاسی دینی می‌گویند. در این شکل از عکاسی معمولاً رسوم و آیین‌هایی مد نظر قرار می‌گیرد که ارتباط بسیار نزدیکی با اعتقادت دینی و اسلامی ما دارد. نکته جالب اینجاست که ما در این حوزه به شدت غنی هستیم، چون تعداد آیین‌های ما دو برابر تعداد روزهای سال است، برای همین عکاسی در این حوزه به ندرت رو به تکرار می‌رود.

جوادیان در پاسخ به سوال پایانی مبنی بر این که ولنگاری فرهنگی در عرصه عکاسی چگونه معنا پیدا می‌کند، گفت: همان گونه که مقام معظم رهبری بیان فرمودند، ولنگاری فرهنگی ممکن است در تمامی عرصه‌ها وجود داشته باشد. برای همین نمی‌توان بخشی از هنر خود را از آن مصون دانست. در عکاسی نیز ممکن است چنین آسیبی وجود داشته باشد که به عقیده من از تصویرگری از تصاویر نامناسب شروع شده و به عکاسی بدون تعهد تعمیم پیدا می‌کند.