خانواده شهدای منا مورد تجلیل قرار گرفتند

سپس نوبت به برگزاری دو پنل تخصصی با موضوعات حقوقی و سیاسی رسید که در هر کدام چند مقاله بررسی شد و در نهایت نیز مراسم اختتامیه با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین محسن قمی، معاون ارتباطات بین الملل دفتر مقام معظم رهبری برگزار شد.
تقدیر از حانواده شهدای منا به ویژه آیت‌الله مویدی قمی، مفسر قرآن کریم و حجت‌الاسلام والمسلمین قلی‌پور و ناصر قربان نیا، حقوقدان و عضو هیئت علمی دانشگاه مفید از دیگر برنامه‌های این مراسم بود. همچنین در این مراسم از نرم افزاری با موضوع وهابیت و حادثه منا رونمایی شد.
حجت‌الاسلام والمسلمین نجف لک‌زایی در این مراسم گفت: فاجعه منا را باید فراتر از پیگیری و بررسی یک فاجعه قرار دهیم زیرا عظمت و عمق آن به حدی است که قادر است افکار عمومی جهان را برای سقوط آل سعود آماده کند و تنفر از این رژیم را در سطح جهانی رقم بزند.
در ادامه حجت‌الاسلام والمسلمین احمد واعظی، رئیس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم گفت: ظلم و اجحافی که بر خانواده شهدا رفت و فسادی که در بستر حاکمیت این حکومت مرتجع رخ داد باید مورد واکاوی قرار گیرد.
همچنین حجت‌الاسلام والمسلمین قاضی عسگر، نماینده ولی فقیه در حج و زیارت گفت: مسایل حج در سال قبل مسایل ساده‌ای نبود و نباید به این زودی فراموش شود و همه زوایای موضوع باید شناخته و راهکارهای پیگیری و پیشگیری برای سال‌های بعد هم فراهم شود.
نماینده ولی فقیه در حج و زیارت تصریح کرد: مقام معظم رهبری در مورد مدیریت حج مطالبی فرمودند که باید از لحاظ علمی روی این مطلب تحقیقات صورت بگیرد و کامل شود و مبانی قرآنی و روایی آن به خصوص در بحث عدم مالکیت گروهی بر کعبه و مکه استخراج و تبیین و همایشی نیز در این زمینه برگزار شود.
آینده منا به نفع آل‌سعود نیست
همچنین عیسی‌نیا، استاد و محقق دانشگاه گفت: چون مواضع و اندیشه امام درباره حج اندیشه‌ای است که با اندیشه روحانیون و حکام آل سعود یکی نبوده، ما به سمت واگرایی و تنش در روابط مواجهیم اگرچه در برهه‌ای از زمان با رفتار برخی مسئولان در دو نظام سیاسی در سطح شخصی به همگرایی رسیدیم، بنابراین این روابط معجونی از تضاد و وفاق بوده است.
عیسی‌نیا با اشاره به جایگاه حج در آیات و روایات تصریح کرد: حج در میان مسلمین جایگاه خاصی دارد و دستوری دیرینه از سوی خداست و حتی سابقه آن به قبل از خلقت آدم(ع) می‌رسد، ولی از زمان حضرت ابراهیم(ع) تاریخمند‌ شده است و از آن به بعد مسلمین مناسک حج را مبتنی بر حج ابراهیمی برگزار می‌کنند، لذا حج روح عظیم اجتماعی و جامعه توحیدی حنیف است که به سمت همسانی جهان اسلام و انسانیت پیش می‌رود.
این محقق تصریح کرد: امام به حج معنا و مفهومی داد که در این نگاه، طواف به دور خانه خدا عبادت بی روح نیست و عبادتی است که خود به خود با اهداف شیاطین و استکبار در تضاد قرار می‌گیرد و طاغوت و اذناب آن را با مشکل مواجه می‌کند.
 این محقق با اشاره به جایگاه عربستان و نحوه رفتار با حجاج بیان کرد: عربستان یک چهارم نفت جهان را داراست، لذا قدرت مانور زیادی از لحاظ اقتصادی دارد و از جهت مذهبی نیز تفکر وهابی حاکم است و شاهزادگان خانواده سلطنتی، تفکر سلفی و خواسته آمریکا و اسرائیل در یکجا جمع شده و هدف اصلی این همگرایی ایجاد ایران‌هراسی است.
وی افزود: آینده و فرجام فاجعه منا از لحاظ اقتصادی و هم سیاسی و فرهنگی و ... به نحو عربستان نخواهد بود. از سال 1309 ایران از طرف بصره و با حمایت مصر اعزام حجاج را انجام می‌داد تا اینکه بعد از جنگ جهانی نیز این گونه مسایل رخ داد و در سال 1322، میرزا ابوطالب یزدی توسط حکام عربستان گردن زده شد و از جمله چند تن از مراجع از جمله سیدابوالحسن اصفهانی موضع‌گیری کرد، ولی عربستان نه تنها عذرخواهی نکرد بلکه از گردن زدن میرزا ابوطالب حمایت نیز کرد و چهار سال روابط ایران و عربستان تیره شد.
بررسی سیاسی فاجعه منا
همچنین حجت‌الاسلام والمسلمین منصور میراحمدی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در سخنانی با اشاره به مطالب طرح شده در کمیسیون سیاسی گفت: چند مقاله با موضوعات مختلف سیاسی در این همایش در رابطه با عربستان و حج و فاجعه منا در این کمیسیون قرائت شد. همچنین تاثیر حادثه منا بر روابط ایران و عربستان و سایر کشورها مورد بررسی قرار گرفت.
میراحمدی بیان کرد: جایگاه حج در روابط ایران و عربستان بعد از انقلاب، چشم‌انداز آینده روابط ایران و عربستان و دورنمای این رابطه و سناریوهای محتمل هم بررسی و در این مقالات تاکید شد که عوامل حادثه منا عمدتاً ناشی از سوء مدیریت عربستان به لحاظ ساخت قدرت و مشکلات عربستان در عرصه منطقه و بین‌الملل است.
جدیت لازم در پیگیری حقوقی فاجعه منا وجود ندارد
همچنین محمدحسین ضیایی‌فر، دبیر کمیسیون حقوق بشر اسلامی و رئیس کمیسیون حقوقی این همایش گفت: در کمیسیون حقوقی مقالات از منظرهای مختلف از جمله بررسی موضوع از حیث قوانین ایران و بین‌الملل عمومی ارایه شد همچنین از منظر حقوق بشر نیز قواعد حاکم بررسی شد.
وی اظهار کرد: در پیگیری حقوقی باید سه مسئله جدا شود؛ اول مستندسازی از سوی نهادهای مسئول، مرحله دوم حکمی و مرحله سوم پیگیری حقوقی در سطح اجرایی که با توجه به قضایایی مانند ایرباس و ... انگیزه لازم برای این پیگیری را نداریم و عمدتاً با گفت و گوی سیاسی آنها را رفع می‌کنیم.
ضیایی‌فر بیان کرد: باید راهبرد خود را در پیگیری حقوقی معلوم کنیم و با تغییر و تحول سیاسی این مسئله را از دستور کار خارج نکنیم و مسئولان نیز دنبال راه حل سیاسی در این قضیه نروند که در فاجعه منا نیز به دلیل نداشتن انس با اقدام حقوقی مستندات چندانی فراهم نکرده‌ایم.
از یک سوراخ دو بار گزیده نشویم
سخنران پایانی این همایش نیز حجت‌الاسلام والمسلمین محسن قمی، معاون ارتباطات بین‌الملل دفتر رهبری بود که تاکید کرد: مومن براساس روایات نباید از یک سوراخ دو بار گزیده شود، زیرا اگر ما جنایت آل سعود در سال 66 را پیگیری کرده بودیم امروز شاهد این رفتارها نبودیم.
وی عنوان کرد: همان طور که رهبری فرمودند این حادثه به هیچ وجه نباید فراموش شود و با وجود تلاش‌هایی که مسئولان انجام داده‌اند باید ابعاد حقوقی آن در همه زمینه‌ها بررسی و دنبال شود.