امیر آقایی، مدرس و حافظ بینالمللی قرآن در گفتوگو با
خبرگزاری بینالمللی قرآن(ایکنا) ضمن تشریح وضعیت فعالیتهای قرآنی پس از انقلاب و دغدغههای جامعه جوان قرآنی بیان کرد: بعد از انقلاب فضای قرآنی کشور به خاطر جنگ تحمیلی تا مدتها آن فعالیتی که باید داشته باشد، نداشت و شاید تمام مردم درگیر جنگ بودند و آن طور که شایسته بود، مسائل قرآنی نمود پیدا نمیکرد. البته مسابقات برگزار میشد اما تبلیغات یا مسائل آموزشی در کار نبود.
وی افزود: بعد از جنگ شاهد بودیم که پیشکسوتهای قرآنی که پرچمدار کارهای قرآنی در کشور هستند خیلی در زمینه برپایی مسابقات از لحاظ کیفی و نوع مسابقات و برگزاری جلسات مختلف اعم از صوت و لحن و تجوید و ... کمک میکردند. سازمانهای مختلفی به ویژه سازمان اوقاف و امور خیریه و سازمان تبلیغات اسلامی از فعالیتهای قرآنی حمایت میکردند و برای این مسائل بودجه اختصاص میدادند.
استقبال از فعالیتهای قرآنی با دعوت از قاریان مصریآقایی در مورد افزایش کارهای مؤثر در خصوص فعالیتهای قرآنی تصریح کرد: تا سال 1368 یک کار تبلیغاتی وسیع در کشور با دعوت قاریان مصری صورت گرفت که استادان غلوش و بسیونی را دعوت کردند و همین دعوت از قاریان مصری موجب شد یک کار قرآنی خیلی وسیع در کشور راه بیفتد و خیلی از مردم به استقبال کارهای قرآنی بیایند و این مسأله برای مردم خیلی هم جذابیت داشت. استقبال مردم نشان میداد که این زمینه وجود دارد که اگر یک برنامهریزی صحیحی انجام شود و از این ظرفیتی که به وجود آمده درست بهره برداری شود شاهد این خواهیم بود که در زمینههای حفظ و قرائت قرآن پیشرفت چشمگیری خواهیم داشت.
پیشکسوتان پرجمداران فعالیتهای قرآنیمدرس حفظ قرآن در خصوص نقش پیشکسوتان افزود: البته در این سالها پیشرفتهایی صورت گرفته که پرچمداران این فعالیتها و پیشرفتها اساتید پیشکسوت از جمله اساتیدی چون مرحوم مولایی، صبحدل، علامی و ... بودهاند.
مؤسساتی مانند مهد قرآن؛ آغازگر فعالیتها در زمینه حفظآقایی بیان کرد: در ابتدا برای فعالیتهای قرآنی کشور بحث قرائت مطرح بود، استاد غلوش و بسیونی هم که به ایران دعوت شدند به عنوان قاری به اجرای برنامه پرداختند، اما از حدود سالهای 1370 با به وجود آمدن مؤسسه مهد قرآن که نوارهای چند بار تکرار استاد پرهیزکار را مبنای کار خودش قرار داده بود و کار حفظ را انجام میداد و بعد از آن با طلوع چهره قرآنی کشور، آقای علم الهدی(حجتالاسلام محمدحسین طباطبایی) موج عظیم قرآنی در موضوع حفط در کشور به وجود آمد که آن موج قرآنی باعث شد کار حفظ در کشور نسبت به کار قرائت پیشی بگیرد.
وی در ادامه افزود: هرچه قدر جلوتر میرویم از لحاظ کمیت، حداقل حفاظ ما بیشتر از قراء هستند، از لحاظ کیفیت هم در حال حاضر حفاظ شانه به شانه قراء پیش میروند و شاید خیلی زود شاهد این باشیم که حفظ از قرائت جلو بزند و این پیشبینی نمیتواند دور از ذهن باشد.
حفظ قرآن، لازمه قرائت حرفهایآقایی در خصوص اهمیت حفظ قرآن تصریح کرد: نکتهای که وجود دارد و قراء مصری روی آن تأکید داشتند این بود که لازمه تلاوت حرفهای قرآن، حفظ آن است و همه قراء که به ایران دعوت شدند اعتقاد داشتند که حفظ قرآن یکی از ملزومات قاری است و شاید به تعبیری بتوان گفت، قاری که حافظ نباشد به عنوان قاری محسوب نمیشود، یعنی حضور قاریان در اصل، زمینهساز حفظ هم بود و برخی قراء ما را به سمت حفظ کشاند و در همان سالها استاد کریم منصوری قرآن را حفظ کرد و خیلی از قاریان با این دیدگاه به سمت حفظ میروند.
وی بیان کرد: علاوه بر این قضیه که روی قراء هم تأثیرگذار بود با توجه به جو قرآنی که آقای طباطبایی ایجاد کرد و جذبهای که وجود داشت خیلی از خانوادهها مشتاق شدند که فرزندانشان مانند آقای طباطبایی شوند و با توجه به حمایتهای صورت گرفته ایشان هم استفاده لازم را به عمل آوردند و مؤسساتی در کشور ایجاد کردند که موجب رونق بیش از پیش کار حفظ در کشور شد.
وی گفت: این زیاد شدن حفاظ، ثمره این کارهاست که الان البته با آن شور و نشاط نیست اما پیشرفت وجود دارد و سال به سال حفاظ جدیدی وارد عرصه حفظ میشوند. به نظر میرسد وجود مؤسساتی مانند جامعة القرآن هم دین زیادی به حفاظ ادا کردهاند.
حافظ بینالمللی قرآن تصریح کرد: پیشکسوتان هر کاری میکنند برای تربیت قراء جوان است و ثمره علمی یک پیشکسوت قرآنی همین جوانان هستند که وقتی میدرخشند اساتید لذت میبرند. اساتید هم در حد توان خودشان از آنها حمایت میکنند.
آقایی در خصوص حمایت از جوانان قرآنی بیان کرد: ارگانهایی که کار قرآنی را برعهده دارند مانند سازمان اوقاف و امور خیریه و ... باید از پیشکسوتان و افراد جوانی که میدرخشند حمایت کنند. مثلاً استفاده از این قاریان یا حافظان جوان در مراسمهای مختلف از جمله اعزام به عنوان مبلغ به خارج از کشور، به کارگیری آنها در دستگاههای قرآنی، در اختیار قرار دادن بودجه برای ترویج فعالیتهای قرآنی توسط همین افراد جوان به واسطه این نهادها و ... اینها حداقل کارهایی است که میتوانند انجام بدهند البته حتی المقدور کارهایی در دست اقدام هست.
وی در ادامه افزود: در حال حاضر کارهایی انجام میشود، اما یک مقدار شرایط کلی کشور به خاطر مسائل تحریم و ... وضعیت بودجهای را تحت تأثیر قرار داده، به ویژه فعالیتهای قرآنی که قبلاً بودجه چندانی نداشت با این شرایط وضعیتش بدتر هم شد، به محض اینکه مشکلات حل شود و پولی دست مسئولان برسد جا دارد در این زمینهها خرج شود.
آقایی در خصوص زمینههای فعالیت قرآنیان جوان با وجود شرایط اقتصاد کنونی کشور گفت: این طور نیست که به خاطر کمبود بودجه قرآنی کار قرآنی به صورت کامل تعطیل شده باشد؛ در هر حال قاریان و جوانان قرآنی در حال تلاش هستند، اما ممکن است با نبود این بودجهها کارها کم رنگ تر شده باشد وگرنه پیشرفتها روند رو به رشد داشته و دارد. در هر حال در خیلی از فعالیتهای قرآنی اگر بودجه هم نباشد با توجه به نیت پاکی که در این کارها وجود دارد، مردم هم میتوانند کمک کنند و خیلی هم وابسته به بودجههای دولت نباشد، با کمک مردم که مسائل عاشورا و محرم انجام میشود و بودجهای از طرف دولت اختصاص پیدا نمیکند یا اگر اختصاص پیدا میکند بسیار محدود است فعالیتهای قرآنی هم میتواند به واسطه معنویتی که دارد توسط مردم میتواند انجام شود.
وی در ادامه افزود: یک مقدار فرهنگ سازی در زمینه پول خرج کردن برای قرآن در مردم ما هنوز به وجود نیامده، آن قدری که برای اهل بیت(ع) و مراسم عزاداری و شادی آنها پول خرج میشود برای کارهای قرآنی خرج نمیشود شاید آگاهی به مردم داده نشده که مثلاً در این زمینه هم میشود صدقه جاریه درست کرد و اینها باید به ویژه توسط سازمان اوقاف و امور خیریه پیگیری شود، اگر این اتفاق بیفتد، دولت هم اگر بودجهای اختصاص ندهد ما مشکلی در رابطه با بودجه نخواهیم داشت.
آقایی در خصوص مشکلات جامعه جوان قرآنی تصریح کرد: مواردی مانند عدم اعزام به تبلیغ و مسابقات و دیده نشدن خیلی مشکل محسوب نمیشود، اما با توجه به شرایطی که در کشور ما وجود دارد و جزء برنامه روتین شورای عالی قرآن است که غالباً اعزامهایی را برای خارج از کشور یا حج دارند غالباً در سفرها یک مقدار حضور حفاظ کمرنگتر است. این مسأله میتواند عللی داشته باشد و کسانی که اعزام میکنند باید پاسخ گو باشند. اما اینها برای جامعه قرآنی مشکل عمده نیست.
وی در ادامه افزود: یکی از دغدغهها برای جامعه قرآنی به کار نگرفتن این عزیزان با توجه به تخصصی که برای پیشبرد اهداف قرآنی دارند است. مثلاً معلمان قرآن آموزش و پرورش آن طور که باید و شاید مثل حفاظ قرآن ما نمیتوانند قرآن تدریس کنند و بعضا میشنویم که معلم قرآن خودش نمیتواند به درستی قرآن بخواند. این خلأ را افراد قرآنی میتوانند پر کنند. خیلی از دستگاههای دولتی یا خصوصی کار قرآنی کمتری انجام میدهند، همین قراء و حفاظ متخصص میتوانند این کارها را انجام دهند.
استخدام قرآنیان جوان در اولویت قرار گیردآقایی در خصوص استخدام قاریان و حافظان بیان کرد: بیشترین مشکل به نظرم این است که قرآنیانی ما مخصوصاً کسانی که درخشیدهاند رها هستند و از لحاظ استخدامی مشکل دارند و باید ابتدا رتبه دارها حمایت شوند و سپس به قرآنیان دیگر هم توجه شود، اگر مشکل معیشت حل شود خیلی از قراء و حفاظ با فراغ بال کار قرآنی میکنند و دینشان را ادا میکنند و شورای عالی قرآن با توجه به تفوقی که دارد شاید بتواند این کار را حل کند.
وی در ادامه گفت: چه اشکالی دارد نهادها برای برنامههای قرآنی مخصوصاً در ترتیل خوانیهای ماه رمضان برنامهای داشته باشند که از این جوانها استفاده شود، اینها پتانسیل و ذخیره قرآنی کشور هستند و اگر این کار صورت نگیرد این خسران مربوط به کشور خواهد بود نه مربوط به اشخاص.
حافظ بینالمللی قرآن در خصوص اعزام قاریان و حافظان به سفر تبلیغی بیان کرد: باید تحقیق بیشتری شود و ببینیم کاربرد کدام یک از گروهها در سفرهای تبلیغی بیشتر است، آیا قراء میتوانند بهتر تبلیغ کنند یا حفاظ یا گروههای تواشیح. یکی از عواملی که کمیتههای اعزام نقش حفاظ را کمرنگ کردهاند شاید این بعد قضیه باشد اما در هر صورت با یک برنامه ریزی صحیح از تمام افراد میشود استفاده کرد به شرط اینکه برنامهریزی شود. مثلاً یکی از حفاظ سالها پیش پیشنهاد میداد که حافظان قرآن را نیازی نیست فقط در ایام حج به تبلیغ بفرستید و زمان عمره هم در هر کاروان مانند روحانی، یک قاری و حافظ هم باشد و کارهای قرآنی هم انجام شود اگر این اتفاق بیفتد حتی حافظ کم هم میآید و باید تحقیق شود که چرا این کار را کمیته اعزام نسبت به آن کم توجهتر است و شاید برنامهریزی دیگری برای حفاظ لازم باشد و این مسأله مربوط به کمیته اعزام است.
آقایی تصریح کرد: حفاظ جایگاه ویژهای در متون دینی ما دارند، یعنی وقتی به روایات نگاه میکنیم، جایگاه ویژه آنها مشخص است. این که پیامبر(ص) در جنگ احد عنوان میکند که حفاظ را جلوتر دفن کنید یا حضرت علی(ع) میفرماید حفاظ از بیت المال سهم میبرند، این موارد جایگاه ویژه حفاظ را ترسیم میکند.
دولت، قراء و حفاظ را استخدام کندوی در ادامه افزود: البته در زمان صدر اسلام مبلغین اسلام همین حفاظ بودند قرآن را میخواندند، میفهمیدند و دین را ترویج میدادند و به همین خاطر است که حضرت میگوید باید از بیت المال 200 دینار سالیانه به حفاظ تعلق بگیرد چون اینها استخدام حکومت بودند، الآن هم باید از حفاظ چنین استفادههایی شود اما شرط دارد، شرطش هم این است که حفاظ سطحشان را به حد یک مبلغ برسانند. حافظ و قاری قرآن، ارزشش مطابق آن روایات است، مبلغ قرآن هم برای رسیدن به تبلیغ، تسلط به مفاهیم قرآن را لازم دارد و باید سمت و سوی مسابقات و فعالیتهای قرآن را به این سمت ببریم که علاوه بر حفظ و قرائت، مفاهیم هم آموزش داده شود همین حفاظ و قراء کار طلبهها را انجام بدهند که اگر انجام بشود اینها میتوانند در استخدام دولت باشند.
بی نیاز از تبادل اطلاعات با مصر نیستیمآقایی در خصوص قاریان مصری تصریح کرد: زمان الآن با 20 سال پیش فرق کرده است و قراء و حفاظ پیشرفتهایی کردهاند اما باز هم بی نیاز نیستیم از این که با قراء مصری و کشور مصر و کشورهای عربی تبادل اطلاعات داشته باشیم در این چندساله مطالبی در تبادلها مشخص شده که نشان میدهد جا دارد که این افراد را بیشتر دعوت کنیم و مراودات علمی داشته باشیم.
وی افزود: این تبادل اطلاعات و دعوت از قاریان مصری باید حساب شده باشد و نیازی نیست هر کسی را دعوت کنیم و بهتر است افرادی را بیاوریم که سطح علمی ما را بالا ببرند و چیزهایی بگویند که ما بلد نیستیم نه این که صرفاً یک قرائت قرآنی باشد اما آنها کسانی را دارند که میتوانند باعث رشد علمی باشند.
حافظ بینالمللی قرآن بیان کرد: سالهاست ما یک متولی واحدی را در کشور برای فعالیتهای قرآنی نداریم و این مسأله مشکلاتی را ایجاد کرده از یک طرف هم، هر کس خودش را متولی امور قرآنی میداند این مطلب موجب گستردگی کارها میشود ولی این که در هر صورت دغدغهها و مشکلات به کجا باید ختم شود و چه کسی این قضیه را باید پیگیری کند؟ اگر متولی واحدی نباشد نمیتوانیم بگوییم مشکلات را به کجا ارجاع دهیم، مهمترین کارها را سازمان اوقاف و امور خیریه انجام میدهد، آموزش را سازمان تبلیغات اسلامی، اعزام را شورای عالی قرآن و ... هر کدام یک بخش را گرفتهاند اما اینکه کجا باید مشکل را حل کنند در نهایت شورای عالی قرآن میتواند به عنوان یک متولی در رفع مشکلات نقش ایفا کند. با توجه به تبادل اطلاعات شورای عالی قرآن با سایر نهادها مانند سازمان تبلیغات اسلامی اگر شورای عالی قرآن این مسئولیت را قبول کند صدقه جاریهای برای مسئولانشان خواهد بود.