نغمه حزین؛ ویژگی تلاوت مرحوم «محمدتقی مروت» + تصاویری از جلسات قرآن تورنتو
گروه فعالیت‌های قرآنی: جلسات استاد مروت جلساتی به دور از هیاهو و خواندن ایشان بسیار حزین بود. همیشه می‌گفتند که این روایت را داریم که با صوت حزین بخوانید، مبادا خواندن خود را به صورت آوازه‌خوانی دربیاورید و حال و هوای قرآن از ذهنتان برود.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، مرحوم استاد محمدتقی مروت، نخستین قاری بین‌المللی کشورمان که وی را پایه‌گذار تلاوت نوین در ایران نیز می‌دانند در سه دهه آخر عمرش در تورنتو کانادا سکونت داشت و در این شهر به برپایی جلسات آموزش تجوید و صوت و لحن برای شاگردانی از ملل مختلف به زبان‌های فارسی، عربی و انگلیسی اقدام می‌کرد. وی 21 مهرماه سال جاری، مصادف با شب عاشورای حسینی در سن 72 سالگی دار فانی را وداع گفت. در ادامه متن یادداشت وحید غفاریان، از شاگردان استاد مروت درباره فعالیت استاد و شیوه آموزشش در تورنتو را می‌خوانید؛
سفره آموزش قرآنش همیشه پهن بود. شیعه و سنی همه با شوق به جلسه‌اش می‌آمدند. یادم می‌آید ایشان می‌گفت حدود سی سال قبل در مسجد Bayview تلاوت می‌کرد که آن مسجد برای خوجه‌های پاکستان بود و چنان محیط را تحت تأثیر قرار داده بود که مردم زیادی صرفا برای شنیدن قرائت استاد می‌آمدند. خلاصه این استقبال برای مسئولان مسجد کمی گران بود، لذا روزی امام جماعت که هندی بود، نزد ایشان می‌آید و می‌گوید شما همه مردم را بخود جذب کردید، بهتر است که به مسجد ایرانی‌ها بروید، البته آن وقت ایرانیان، مسجدی نداشتند.
مرحوم مروت، بسیار شخصیت بسیطی داشتند از این جهت که هیچ چیزی را نمی‌توانستیم از وی مخفی نگاه داریم، یعنی اگر کسی در تلفظ، یک لحظه اشتباهی را انجام می‌داد، ایشان خیلی زود آن را گوشزد می‌کرد. حتی گاهی آموزش قرآن را از طریق تلفنی از استاد دریافت می‌کردیم، صدا نیز خیلی خوب به گوش نمی‌رسید با این حال نیز حتی یک لحظه اگر یک تلفظی مقداری اشتباه بود و یا به هر صورتی یک قاعده، کامل رعایت نمی‌شد، ایشان با فراست این را می‌گرفت و تذکر می‌داد و این بسیار برایم قابل تحسین بود و یا به طور نمونه فرض کنید شما در ماه مهر هستید، ایشان می‌گفت که شما در چند ماه پیش در آن جلسه، این اشتباه را داشتید و الآن نیز مجددا انجام دادید و من هم به شما گفته بودم؛ یعنی از این جهت حافظه‌شان بسیار عالی بود، البته عالی که چه عرض کنم، یک مقدار به شگفتی می‌رفت که چگونه این مورد خاطرشان مانده در حالی که از یاد ما رفته بود.
نکته‌یابی ایشان خیلی عجیب بود. تکیه عمده‌ای که روی مفاهیم و تجوید داشت، بسیار تأمل برانگیز بود. مثلا یک نقطه‌ای از قرائت را رها می‌کرد و در مقوله مفهوم وارد می‌شد و راجع به آن پنج تا 10 دقیقه صحبت می‌کرد، شاید رشته کلام قاری از دست می‌رفت، اما ایشان خیلی دربند صوت نبود و همواره تأکید داشت که مبادا مفاهیم و تجوید را فدای صوت کنید.
ایشان بستگی به
رتبه‌ای که شاگرد داشت، یعنی براساس هر شاگرد یک فایل در ذهنشان داشتند، یعنی فرض
کنید برای یک شاگرد حتی روی ترتیب حروف صحبت می‌کردند. در جای دیگر زمانی برای فردی
قواعد پیچیده‌تر در نظر داشتند و این امر بستگی به شاگرد مورد نظر خیلی متفاوت بود، اما
عمده مسئله‌ای را که من شاهد بودم، این بود که ایشان تأکید فراوانی داشتند که شما باید
از ابتدا شروع کنید یعنی مثلاً به افرادی که تنها با اطلاعات صوت و نغمات نزد ایشان
می‌آمدند، تأکید می‌کردند که شما بروید و قرائت مرحوم خلیلی الحصری را گوش دهید تا
در تجوید سررشته پیدا کنید.
استاد مروت از همان ابتدای آموزش، خیلی حوصله به خرج می‌دادند و اشاره داشتند که این امر هیچ اشکالی ندارد که ابتدا صوت را گوش دهید و تجوید را قوی کنید و این تجوید، می‌توانست یا با توجه به وقوف و یا ادای حروف باشد، فرقی نمی‌کرد؛ چرا که هر کدام از این مباحث را از ابتدا خیلی از پایه مطرح می‌کرد که آن سنگ ابتدا را خوب بچیند و بالا برود.
اگر فردی که پایه آموزش قرآنش خوب نبود و با همان ضعف بالا می‌آمد، می‌گفت که شما این مباحث را کار نکردید و باید دوباره از پایه آغاز کنید. ایشان خیلی تأکید داشت که تنها فردی که تجوید خوبی دارد، روی نغمات کار کند.
جلسات مرحوم مروت، جلسات خاص و به دور از هیاهو بود. استاد مروت تلاوت حزینی داشتند. همیشه می‌گفتند که این روایت را داریم که با صوت حزین بخوانید. مبادا اسیر موسیقی شوید و آن حال و هوای قرآن از ذهنتان برود.
استاد سعی می‌کردند، کنترل کامل روی جلسات داشته باشند، یعنی فضا فضای قرآن بود. عمده بحث ایشان این بود که مبادا از آن خواندن کلاسیک قرآن عقب بنشینید. اگر احساس می‌کردند، فردی اسیر مقامات شده است وی را به عقب برمی‌گرداند و از همان جلسات نمی‌گذاشتند آن فرد جلوتر برود، ولی اگر فردی را می‌دیدند، خیلی خوب کار می‌کند، وی را تشویق می‌کردند که ادامه دهد و جلو رود. افرادی که واقعا به دنبال قرآن بودند و در جلسات استاد شرکت می‌کردند، سر از پا نمی‌شناختند تا روزهای یکشنبه پای درس استاد بنشینند.
جلسه‌ای را به خاطر دارم که در منزل ایشان، خدمت استاد رسیده بودیم و من مشاهده کردم که ایشان در حال بحث با یکی از شبکه‌های رادیو یا تلویزیون عربی بودند. در ادامه، بحث از مباحث قرآنی خارج شد و به مباحث مذهبی کشید. استاد به قدری ماهرانه از آیات قرآن در جهت اثبات تشیع استفاده می‌کردند که برایم بسیار جای خشنودی داشت که ایشان چگونه با تسلط کامل به زبان عربی می‌توانست در برابر فردی که غیر شیعه بود این مبحث را جلو ببرد. آن روز یکی از بهترین و زیباترین روزهایی بود که من در خدمت استاد بودم و به داشتن چنین استادی افتخار کردم.
نکته‌ای که
درباره استاد به ذهنم می‌رسد که مرحوم مروت را از بقیه اساتید، ممتاز می‌کند، این
است که متوجه شدم که ایشان در طول زندگی، بسیار مجاهدت کرده و خیلی سختی کشیده‌اند.
استاد آلام خود را در خود می‌ریخت و نمی‌گذاشت تا بروز کند. زندگی‌اش چه در ایران
و چه در کانادا، خیلی سخت گذشته بود، اما این سختی را به جان می‌خرید و سعی می‌کرد
تا به خود تکیه کند.
ایشان شاید وضعیت معیشتی خوبی نداشت، اما هیچگاه به خود اجازه نداد که برای آموزش قرآن که ساعت‌ها برایش وقت می‌گذاشت، مطالبه مالی داشته باشد. به خاطر دارم که در یک برهه زمانی در یکی از مساجد تورنتو، تلاوت می‌کرد، فردی از ملیتی دیگر، تلاوت ایشان را ضبط می‌کرد و سپس، این صوت‌ها را در جای دیگر می‌فروخت، استاد با وجود اطلاع از این مسئله، چشم‌پوشی می‌کرد.
در رابطه با
قرائات مختلف نیز استاد از همان ابتدای کار هر شاگرد، تأکید داشت که «حفص» را
دنبال کند. من در این مدت برنامه قرآنی خود را با ایشان ادامه دادم تا این چند ماه
اخیر که مدتی حال ایشان اجازه نمی‌داد تا حضوری خدمتشان برسم و از طریق تلفن در
خدمت ایشان بودم تا اینکه پس از مدتی حال عمومیشان اجازه نداد تا بیشتر از محضر
استاد بهره ببریم.
بنده فیزیوتراپ هستم و مدت 12 سال است که در کانادا زندگی می‌کنم. از کودکی در ایران توفیق آن را داشتم که در مکتب قرآن باشم. لطف خداوند متعال بود که آنجا اساتید مختلفی مانند مرحوم «سیدحسین حسینی» را به‌ویژه در زمینه تجوید درک کردم. سپس، با مرحوم مولایی آشنا شدم و توفیق داشتم که خدمت ایشان باشم. پس از ورود به کانادا نیز با مرحوم مروت آشنا شدم و واقعا استاد مروت را با هیچ استاد قرآنی قابل قیاس نمی‌دانم، یعنی دیدگاهی که ایشان نه تنها به من بلکه به بقیه شاگردانش دادند به‌ویژه در رابطه با نحوه برخورد با مفاهیم قرآنی بسیار تحسین‌بر‌انگیزو متفاوت بود.
فقدان مرحوم استاد مروت واقعا برایم دردناک و سخت است. مقام علمی استاد واقعا بی‌نظیر و بی‌بدیل بود، البته بعید می‌دانم که از لحاظ احاطه علمی در مباحث قرآنی شخصی در حد ایشان باشد، ولی امیدوارم راه مرحوم استاد مروت که از اساتید بی‌نظیر در عرصه تلاوت قرآن کریم و کلام الهی بود، ادامه پیدا کند.
