چاپ مخطوطات قرآنی با هزینه شخصی

گروه ادب: عضو شورای علمی بنیاد شکوهی گفت: نسخه‌های خطی قرآنی را با هزینه شخصی به چاپ رسانده‌ایم، در حالی که توان مالی محدودی داریم.

یوسف بیگ‌باباپور، عضو شورای علمی بنیاد شکوهی در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) با اشاره به مشکلات حوزه چاپ نسخ خطی قرآنی گفت: اخیراً فهرست مخطوطات تفاسیر قرآن کریم را منتشر کردیم که شامل 15 جلد بود و در این مجموعه بیش از 1500 عنوان تفسیر قرآن فهرست‌نویسی شده است، در حالی که بیشتر از یک دهم آن به چاپ نرسیده است و این نشان می‌دهد که در ایران کمتر به نسخ خطی پرداخته شده است و کشورهای دیگر کارهای بیشتر در این حوزه انجام داده‌اند.

وی افزود: در سال گذشته هم فهرست دست‌نویس‌های قرآنی را چاپ کردیم که شامل نسخه‌های خطی تجوید، قرائت، نسخ قرآن و ... بود و 36 هزار نسخه خطی قرآنی را شامل می‌شد؛ از سوی دیگر 6 هزار قرآن خطی در دنیا وجود دارد که بسیاری از آنها دارای خط‌های بی‌نظیر از کاتبان سرشناس هستند و نسخه‌های چاپ شده این قرآن‌ها در ایران به 100 عنوان نیز نمی‌رسد؛ از این‌رو کار چندانی در این زمینه صورت نگرفته است.

وی با اشاره به دلایل بی‌توجهی به نسخ خطی علوم قرآنی بیان کرد: به نظر می‌رسد نسبت به این موضوع کم‌لطفی شده و محققان و پژوهشگران نسخ خطی انگیزه و علاقه خود را از دست داده‌اند، در حالی که در این زمینه باید نهادها و سازمان‌هایی که در امر آموزش و ترویج قرآن فعالیت دارند به این موضوع نیز بها دهند و پرداختن به میراث مکتوب و مخطوطات قرآنی را وظیفه خود بدانند.

بیگ‌باباپور در ادامه میراث مکتوب را مظلوم دانست و بیان کرد: اخیراً در کشور ترکیه قرآن‌های نفیسی چاپ کرده‌اند که بی‌نظیر است، اما ما در کشور اسلامی زندگی می‌کنیم و هنوز نتوانسته‌ایم آثار تفاسیر شیعه را به چاپ برسانیم.

وی ادامه داد: در این حوزه متخصصان زیادی وجود دارد اما انگیزه کار وجود ندارد و حمایت مالی از چنین پروژه‌هایی نمی‌شود؛ به عنوان مثال در بنیاد شکوهی، فهرست دست‌نویس‌های علوم قرآن را در 15 جلد چاپ کردیم که مرکز طبع نشر آن را حمایت کرد و کل بودجه‌ای که نزدیک 100 میلیون تومان مورد نیاز بود، 10 میلیون تومان کمک مالی شدیم؛ وقتی حاضر شدیم 10 درصد از کارمان را به مرکز طبع و نشر واگذار کنیم، به این امید که کتاب چاپ شد در پروژه‌های بعدی دیگر انگیزه‌ای نخواهیم داشت.

این محقق نسخ خطی در ادامه عنوان کرد: فهرست مخطوطات تفاسیر قرآنی که در 7 جلد چاپ شده، با بودجه شخصی به چاپ رسیده است. 15 سال است که در این حوزه فعالیت می‌کنم و نزدیک به 300 کتاب چاپی دارم و 10 سال هم در حوزه فهرست‌نویسی کار می‌کنم و به عنوان محقق عنوان می‌کنم که هیچ کمکی از سوی دولت در رابطه با چاپ نسخ خطی نمی‌شود؛ توان مالی بنیاد شکوهی محدود است و ما بسیاری از آثار از جمله فهرست مخطوطات نهج‌البلاغه را با هزینه شخصی به چاپ رساندیم و 10 قرآن نفیس را می‌خواهیم فاکسی‌میله کنیم که این قرآن‌ها از قرن هفتم تا دهم را شامل می‌شوند و چون باید به صورت رنگی چاپ شوند، هزینه چاپ آنها را نداریم.

وی در ادامه اهمیت این نسخ خظی علوم قرآنی را یادآور شد و بیان کرد: اتفاقاتی که در عراق، سوریه، یمن و ... افتاد، برای همگان درس عبرت است، متأسفانه از بهترین کتابخانه‌های دنیا در موصل به آتش کشیده شده و بیش از 3 هزار نسخه خطی از بین رفت و یا در سوریه و یمن و ... نیز همین اتفاقات ناگوار برای نسخ خطی از سوی گروه‌های تکفیری رخ داده است.

بیگ‌باباپور تصریح کرد: وظیفه ما این است که این میراث را به نسل آینده انتقال دهیم؛ چرا که امانتدار هستیم و اگر این نسخ فهرست‌نویسی، چاپ و معرفی نشود، از بین خواهند رفت. اهمیت نسخ خطی و میراث مکتوب همانند شناسنامه و هویت یک کشور است. نسل فعلی و آینده نیازمند این شناسنامه است و باید حفظ و به جهانیان معرفی شود، این کارها با تحقیق میسر است وگرنه آثار بسیار نفیسی در کتابخانه‌های معروف کشور وجود دارد که نسخه‌ای را هم بیرون نمی‌دهند، وقتی با محققان همکاری صورت نمی‌گیرد چه انتظاری می‌توان داشت.

وی یادآور شد: شش ماه است که یکی از کتابخانه‌های مشهور کشور اسکن(فایل دیجیتالی) یک نسخه را درخواست کرده‌ایم که به بهانه نفیس بودن آن، پاسخ مثبتی داده نشده است، از این‌رو درخواست دیجیتال یک نسخه نیازمند پروسه طولانی بوده و جزء محالات است، در حالی که کتابخانه‌های آمریکا و انگلیس و ... به صورت آنلاین بهترین نسخه‌های خود را در اختیار محققان قرار می‌دهند و با بهترین کیفیت می‌توان آن را دانلود کرد.

گفتنی است، یوسف بیگ‌باباپور، دكترای تاريخ علم (تاريخ پزشكی)، كارشناس ارشد زبان و ادبيات فارسی و عضو هيئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی دارد، همچنین مصحح متون، نسخه‌شناس، فهرست‌نويس نسخه‌های خطی و پژوهشگر تاريخ علم در دوره اسلامی است.

گزارش خطا