دیپلماسی فرهنگی؛ شرط توسعه اقتصادی و سیاسی/ همکاری فرهنگی با سه کشور

در این مراسم که معاونان فرهنگی، هنری، سینمایی و مشاور عالی وزارتخانه نیز وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی را همراهی می‌کردند، سیدرضا صالحی امیری ضمن ابراز امیدواری اینکه این امضای تفاهمنامه مقدمه‌ای باشد بر تبادلات سیاسی و فرهنگی میان دو کشور، گفت: با حضور مقامات بلندپایه فرهنگی جمهوری اسلواکی توافقاتی برای همکاری مشترک فرهنگی و هنری به عمل آمد و همچنین مسائلی پیرامون رایزنی فرهنگی میان معاونت بین‌الملل وزارتخانه و سازمان فرهنگ و ارتباطات با طرف اسلواکی صورت گرفت.

وی با اشاره به اینکه براساس این توافقات مجموعه‌ای از عملیات‌های فرهنگی در محدوده سال‌های 2017 و 2018 میلادی میان دو کشور به وقوع خواهد پیوست گفت: از جمله مسائلی که در رأس این سلسله اقدامات به آن خواهیم پرداخت برگزاری هفته‌های فرهنگی که در قالب تبادل کتاب، فیلم و محصولات فرهنگی میان دو کشور به انجام خواهد رسید که تصور می‌کنم چشم‌انداز روشنی را در عرصه دیپلماسی فرهنگی میان دو کشور به وجود خواهد آورد.

بیان مظاهر تاریخی و تمدنی فرهنگ دیر پای ایرانی

صالحی امیری تصریح کرد: شخصاً در طی مذاکرات صورت گرفته با مسئولان فرهنگی کشور اسلواکی با بیان تاریخ و تمدن و فرهنگ دیرپای ایرانی و اشاره به میراث پرشور و اساطیر ایرانی که آوازه داخلی و جهانی دارند، این موضوع به هیئت اسلواک تفهیم شد که ایران دارای چنان صلابت و پایه فرهنگی است که هم در میان اقوام ایرانی و هم در میان تمامی اقوام صاحب تمدن جهان دارای مرتبه و جایگاه رفیعی است و متقابلاً از سوی هیئت فرهنگی کشور اسلواکی نیز موارد ذکر شد که برخی مشترکات از نقطه نظر تاریخی و تمدن و فرهنگی از این میان استخراج شده و براساس آنها زمینه‌های مساعد به منظور تبادل دستاوردهای فرهنگی مورد بحث و بررسی قرار گرفت.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در ادامه گفت: یکی از موارد مورد تأکید در راستای مذاکرات فرهنگی میان دو کشور برای به اشتراک گذاشتن تجارب و دستاوردها، مقوله سینما بود که باید گفت ایران به‌ویژه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی دارای جایگاهی مترقی و قابل اعتنا در حوزه فیلم و محصولات سینمایی است که می‌تواند هم در عرصه ساختار و هم محتوای موجود در روایات سینمایی دستاوردهای خود را در اختیار کشور اسلواکی قرار دهد.

وی با اشاره به اینکه سینمای ایران اکنون حرف نخست را در منطقه و میان کشورهای آسیایی می‌زند ادامه داد: ایران علاوه بر پیشینه فرهنگی و تمدنی غنی در پرتوی اندیشه‌های مترقی و متعالی اسلام در میان کشورهای اسلامی و عربی منطقه نیز در عرصه سینما و با استفاده از این ابزار نافذ توانسته است پیام‌های معرفتی و اخلاقی فراوانی را به مخاطبان خود انتقال دهد که باید از این ظرفیت در زمینه پرداختن به مسائل و مباحث اخلاقی و خانوادگی و موضوع تحکیم نظام خانواده مسائلی طرح و در دستور کار به منظور تولید آثار سینمایی مشترک قرار گیرد.

صالحی امیری افزود: یکی از ظرفیت‌های مؤثر در عرصه سینما که می‌توان روی آن سرمایه‌گذاری کرد، جشنواره «فیلم فجر» است که علاوه بر حضور فیلم‌های کشور اسلواکی، زمینه‌ای را می‌شود پیرامون آموزش فیلم و شناخت متقابل آثار سینمایی به وجود آورد.

تأکید بر تولید و اشتغال در حوزه میراث فرهنگی و صنایع دستی

وی در پاسخ به این پرسش که در قالب این تفاهمنامه تا چه اندازه به صنایع دستی و آثار هنری سنتی اقوام ایرانی و معرفی آنها به منظور ایجاد بازارهای جهانی فکر شده است گفت: سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در این زمینه دستورالعمل جامعی را تدارک دیده است تا علاوه بر گسترش دامنه به منظور تولید هرچه بیشتر آثار در این حوزه و احیای برخی صنایع دستی ایرانی، با افزایش تقاضا به‌ویژه در عرصه بین‌المللی، زمینه را برای اشتغال بیشتر فراهم نماید.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در پاسخ به پرسش ایکنا که یکی از مفاد این تفاهمنامه میان ایران و اسلواکی توجه و تمرکز به حوزه هنرهای معاصر و نوآوری هنری است و در این راستا چه قرابتی میان دو کشور در زمینه ساختاری و محتوایی وجود دارد گفت: ایران در طی سال‌های اخیر پیشرفت‌های جامعی در زمینه پرداختن به هنرهای معاصر و مدرن داشته است و توانسته است حتی محتوایی سنتی موجود در بسیاری از هنرهای قدیمی را در ساختار و فرمی نوآورانه بازنمایی و عرضه کند؛ ضمن اینکه ما در زمینه پرداختن به هنرهای معاصر صاحب گنجینه گرانسنگی از نظر آثار آرشیوی هستیم و مثلاً در موزه هنرهای معاصر یکی از بزرگترین گنجینه‌های آثار هنری را در اختیار داریم که به پشتوانه این گنجینه و فعالیت مؤثر و مستمر هنرمندان توانسته‌ایم رتبه نهم را در جهان کسب نماییم که این خود ظرفیتی را برای تبادل فرهنگی در این بخش میان ما و اسلواکی و یا هر کشور اروپایی دیگر فراهم می‌آورد.

تولید یک اثر فاخر سینمایی با کشور اسلواکی

وی همچنین در ادامه گفت: در حوزه فیلم طی تفاهمنامه به امضا رسیده تولید یک فیلم فاخر از سوی سازمان سینمایی با مذاکراتی که با هیئت فرهنگی اسلواکی به عمل آمد در دستور کار قرار گرفت، فیلمی که با استفاده از موضوعات و مضامین دینی و اخلاقی همان‌گونه که اشاره شد توجه به تحکیم ارکان خانواده و نظام اخلاقی میان اعضای آن داشته باشد که در نهایت خروجی آن اکران این فیلم در سطح وسیعی در ایران و اسلواکی خواهد بود.

صالحی امیری تأکید کرد: از جمله موضوعات دیگری که در قالب تفاهمنامه نسبت به آن توافق شد مربوط به حوزه کتاب است؛ کتاب ریشه در هویت فرهنگی هر کشور دارد و از این نظر ایران صاحب نسخ خطی  زیادی است که علاوه بر این بسیاری از آنها در موزه‌های معتبر دنیا در معرض دید علاقه‌مندان قرار گرفته است و در مجموع و بنا به اظهار نظر کارشناسان بالغ بر 2 میلیون منبع خطی به قلم نگارندگان و خوشنویسان ایرانی در سراسر دنیا وجود دارد؛ علاوه بر این در ایران سالانه شاهد چاپ و انتشار 80 هزار عنوان کتاب هستیم و ظرفیت عظیمی نیز هر ساله از رهگذر برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران به وجود می‌آید که این خود  می‌تواند محل اعتنا بوده و زمینه را برای گسترش مناسبات فرهنگی میان دو کشور فراهم آورد.

وی ادامه داد: در سراسر ایران بیش از 3 هزار و دویست کتابخانه با بیش از 6 هزار نیروی فعال در عرضه کتاب و کتابخوانی در اختیار داریم که البته این ظرفیت جدای از ظرفیت موجود در عرصه کتاب و کتابخوانی است که در اختیار 15 دستگاه فرهنگی خارج از بدنه ارشاد همچون آموزش و پرورش است و لذا دستاورد و تجاربی در این زمینه تاکنون به‌دست آمده است که می‌تواند محل تبادل افکار و نظر در قالب این تفاهمنامه باشد.

صالحی امیری در پایان سخنان خود گفت: ما توسعه فرهنگی را زیرساخت روابط اقتصادی و سیاسی می‌دانیم و به هر میزان که به توسعه فرهنگی متمرکز شویم به همان میزان قادر خواهیم بود در عرصه‌های خطیر اجتماعی، سیاسی و اقتصادی به یک انسجام واقعی برسیم؛ پس یکی از دورخیزهای اصلی دولت تدبیر و امید محوریت قرار دادن دیپلماسی فرهنگی و بسط و گسترش روابط فرهنگی و هنری با سایر کشورها بوده است که در ماه نخست سال جدید این همکاری با سه کشور تونس، الجزایر و اسلواکی در حال انجام است.

این گزارش حاکی است در ادامه این نشست مارک مدریک؛ وزیر فرهنگ کشور اسلواکی به ایراد سخن پرداخت و گفت:  سیاست خارجی کشور اسلواکی در زمینه فرهنگ و هنر ایجاد روابط خوب و حسنه با کشورهای غربی و شرقی است و معتقدیم که هر چند ممکن است فاصله جغرافیایی یک کشور با کشوری دیگر زیاد باشد اما فرهنگ می‌تواند عامل مهمی تلقی شود که به کاهش این فاصله کمک فراوانی کند.

وی با اشاره به اینکه طی مذاکرات با هیئت فرهنگی و هنری جمهوری اسلامی ایران، پیشنهادات و نظرات سازنده‌ای از سوی هر یک از معاونان و مدیران وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دریافت کرده است گفت: صرف امضای این تفاهمنامه می‌تواند زمینه مساعدی را برای گسترش روابط فرهنگی و هنری که پیش زمینه سایر مناسبات و روابط است فراهم نماید.

سینمای ایران در اسلواکی زبانزد است

مدریک تصریح کرد: در کشور اسلواکی چند حوزه فرهنگی وجود دارد که ایران در آنها بسیار معروف و زبانزد است که یکی از آنها سینماست و ما وقتی به تماشای سینمای ایران می‌نشینیم این تصور را داریم که چیزهای زیادی به عنوان مؤلفه و شاخصه‌های فرهنگی در ایران وجود دارد که ما بسیار علاقه‌مند به آشنایی با آنها هستیم.

وی ادامه داد: هفته‌های فرهنگی ایران بسیاری در اسلواکی برگزار می‌شود و امیدواریم در قالب این تفاهمنامه بتوانیم در اقدامی متقابل هفته فرهنگی اسلواکی را نیز در تهران برگزار کنیم.

وزیر فرهنگ کشور اسلواکی افزود: امضای این تفاهمنامه یک چارچوب کلی را روایت می‌کند که همکاری مشترک و بسط آن بستگی به تعاملات و اقدامات متقابل دارد و اینکه بتوانیم در ادامه چه بودجه‌ای به آن اختصاص دهیم؛ به هر حال ما تاکنون در اسلواکی دوبار جشنواره فیلم و سینمای ایران را برگزار کرده‌ایم که آخرین آن ماه ژانویه گذشته بود؛ اسلواکی نیز آثار سینمایی دارد که علاقه‌مند هستیم آنها را در اختیار مسئولان فرهنگی ایران قرار دهیم تا به اکران عمومی درآیند.

موفقیت ایران در جشنواره تصویرگری براتیسلاوا

وی در پایان گفت: براتیسلاوا پایتخت کشور اسلواکی میزبان جشنواره بین‌المللی تصویرگری کتاب کودک و نوجوان است که نزدیک به 50 سال قدمت دارد و از جمله نکات مهم در زمینه پیشینه همکاری فرهنگی ایران و اسلواکی می توان به موفقیت علیرضا گلدوزیان، یکی از هنرمندان تصویرگر ایرانی اشاره کنم که در آن سال توانست مقام نخست این جشنواره را در زمینه تصویرگری کتاب کودک از آن خود کند.

امیر سجاد دبیریان