چگونه تقوای کسب‌شده در ماه رمضان را تداوم بخشیم
گروه معارف: پژوهشگر پژوهشکده جهاد دانشگاهی خراسان رضوی در زمینه تداوم اثر تقوای کسب شده در ماه مبارک رمضان در تمام طول سال، گفت: زمانی که ما به عبادات از بعد تکلیفی نگاه کنیم، انجام آن برایمان سخت می‌شود اما اگر اعمال عبادی ما آگاهانه و در جهت کسب تقوا و قرب الهی باشد، تداوم می‌یابد.
محمدرضا برات‌نژاد، پژوهشگر پژوهشکده جهاددانشگاهی خراسان رضوی در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از خراسان رضوی، با اشاره به اینکه عید فطر، پایان یک ماه تمرین تقوا و بندگی است، گفت: مسلمانان در روز عید فطر به خاطر پیروزی بر شیطان و نفس خود جشن می‌گیرند اما شادی آنان توأم با حزن و اندوه است.
وی در مورد علت حزن مسلمانان در عید فطر، گفت: اگر ما را به یک سفر تفریحی بفرستند که در آن سفر به ما خیلی خوش بگذرد، هنگام بازگشت از سفر، حالت اندوهی به ما دست می‌دهد که دلیل آن جدایی از وضعیت مطلوب سفر است، ماه رمضان نیز وضعیت خاصی از تقرب الهی است و نفحات خاص خداوند بر انسان جاری می‌شود، با پایان این ماه، انسان از این خوان گسترده الهی جدا شده و اندوه سراغش می‌آید.
این پژوهشگر با اشاره به اینکه خداوند در ایام خاصی از سال عنایت ویژه‌ای به بندگانش دارد، گفت: زمان‌های ویژه‌ای در سال وجود دارد که نفحات و نسیم‌های خاصی از جانب خداوند می‌وزد که ماه مبارک رمضان و روز عید فطر از این ایام ویژه هستند.
عیدفطر؛ ادامه فیوضات خداوند به بندگان
برات‌نژاد با بیان اینکه خداوند همیشه به بندگانش توجه دارد، اظهار کرد: با پایان ماه رمضان نعمت‌های خداوند تمام نمی‌شود، بلکه نوع دیگری از نعمت‌هایش را به بندگانش عنایت می‌کند؛ می‌توان گفت عید فطر ادامه فیوضات خداوند در ماه رمضان است و پاداش افراد در روز عید اثر عبادات یک ماهه آنان است.
برات‌نژاد با بیان دو بعد فردی و اجتماعی عید فطر، افزود: بعد فردی عید فطر تقوا و بازگشت او به فطرت الهی‌اش است و بعد اجتماعی آن پایان دادن به یک نوع خاصی از عبادت به صورت جمعی و در یک روز است؛ به این ترتیب مسلمانان در انتهای عمل فردی آن را به امری اجتماعی پیوند می‌دهند از همین رو در این روز، روزه گرفتن بر مسلمانان حرام است، زکات فطره می‌پردازند و در صفوف نماز در عمل عبادی جمعی شرکت می‌کنند.
این پژوهشگر با بیان اینکه خداوند از روح خود در انسان دمیده است و انسان جلوه‌ای از وجود خداوند است گفت: انسان در مواجهه با مادیات و شهوات از خود واقعی‌‌‌اش فاصله گرفته و حجاب‌های مختلفی جلوی خود حقیقی وی را می‌گیرد.
وی افزود: هرچیزی که باعث شود فاصله بین انسان و خود حقیقی‌اش کم شود، تقوا و پرهیزگاری است از همین رو امساک و عبادات ماه رمضان از مصادیق تقوا به شمار می‌روند.
نزدیک شدن به فطرت الهی در ماه رمضان
وی بیان کرد: ماه رمضان در حقیقت تمرین تقوا است و این تمرین باعث می‌شود زنگارها از وجود انسان زدوده شود و به میزان پاک شدن از زنگارهایی که بر خود حقیقی ما سایه افکنده است، به فطرت الهی خود نزدیک شویم.
وی با بیان مفهوم لغوی عید فطر که به معنای بازگشت به فطرت الهی است، افزود: ماه رمضان و روزه گرفتن به شکلی که مسلمانان انجام می‌دهند از ابداعات اسلام بوده و قبل از آن وجود نداشته است؛ قبل از اسلام عباداتی مانند مراسم حج برگزار می‌شد اما ماه رمضان و روزه‌داری به شکلی که مسلمانان انجام می‌دهند، جزو اعمال خاص مسلمانان است.
وی، دلیل اهمیت ماه مبارک رمضان را نزول قرآن، شب‌های قدر و نفحات خاص الهی عنوان کرد و افزود: اگر بخواهیم بدانیم که عبادت ما قبول شده است، باید در پایان این ماه در خود تغییری احساس کنیم در غیر این صورت باید گفت تنها گرسنگی از این ماه نصیبمان شده است.
برات‌نژاد ضمن اشاره به نماز عید فطر به عنوان نمادی از شکل‌گیری اجتماع مسلمانان، افزود: مسلمانان در یک روز، بازگشت به فطرت خویش را جشن می‌گیرند، همانگونه که در قنوت نماز عید فطر به این موضوع اشاره شده است: «اَسْئَلُکَ بِحَقِّ هذَا الْیَومِ الَّذى جَعَلْتَهُ لِلْمُسْلِمینَ عیداً».
زمانی که ما به عبادات از بعد تکلیفی نگاه کنیم، انجام آن برایمان سخت می‌شود
برات‌نژاد در زمینه تداوم اثر تقوای کسب شده در ماه مبارک رمضان در تمام طول سال، اظهار کرد: زمانی که ما به عبادات از بعد تکلیفی نگاه کنیم، انجام آن برایمان سخت می‌شود اما اگر اعمال عبادی ما آگاهانه و در جهت کسب تقوا و قرب الهی باشد، تداوم می‌یابد.
وی با بیان اینکه تکلیف از ریشه سختی گرفته شده است لذا اگر ما به عبادات به‌عنوان تکلیف نگاه کنیم، سخت است، اظهار کرد: اگر نگاه انسان این باشد که این اعمال، تمرینی است برای تقرب به خداوند، نه تنها روزه‌داری و عبادت برایش سخت نخواهد بود بلکه در ادامه به آن اشتیاق نیز پیدا می‌کند.
این پژوهشگر عنوان کرد: از آنجا که ما ثمره اعمال را در این دنیا نمی‌بینیم و فکر می‌کنیم تنها در آخرت به خاطر تکالیف عبادی که انجام می‌دهیم، پاداشی دریافت می‌کنیم انجام آن‌ها برایمان سخت است.
وی در مورد علت حزن مسلمانان در عید فطر، گفت: اگر ما را به یک سفر تفریحی بفرستند که در آن سفر به ما خیلی خوش بگذرد، هنگام بازگشت از سفر، حالت اندوهی به ما دست می‌دهد که دلیل آن جدایی از وضعیت مطلوب سفر است، ماه رمضان نیز وضعیت خاصی از تقرب الهی است و نفحات خاص خداوند بر انسان جاری می‌شود، با پایان این ماه، انسان از این خوان گسترده الهی جدا شده و اندوه سراغش می‌آید.
این پژوهشگر با اشاره به اینکه خداوند در ایام خاصی از سال عنایت ویژه‌ای به بندگانش دارد، گفت: زمان‌های ویژه‌ای در سال وجود دارد که نفحات و نسیم‌های خاصی از جانب خداوند می‌وزد که ماه مبارک رمضان و روز عید فطر از این ایام ویژه هستند.
عیدفطر؛ ادامه فیوضات خداوند به بندگان
برات‌نژاد با بیان اینکه خداوند همیشه به بندگانش توجه دارد، اظهار کرد: با پایان ماه رمضان نعمت‌های خداوند تمام نمی‌شود، بلکه نوع دیگری از نعمت‌هایش را به بندگانش عنایت می‌کند؛ می‌توان گفت عید فطر ادامه فیوضات خداوند در ماه رمضان است و پاداش افراد در روز عید اثر عبادات یک ماهه آنان است.
برات‌نژاد با بیان دو بعد فردی و اجتماعی عید فطر، افزود: بعد فردی عید فطر تقوا و بازگشت او به فطرت الهی‌اش است و بعد اجتماعی آن پایان دادن به یک نوع خاصی از عبادت به صورت جمعی و در یک روز است؛ به این ترتیب مسلمانان در انتهای عمل فردی آن را به امری اجتماعی پیوند می‌دهند از همین رو در این روز، روزه گرفتن بر مسلمانان حرام است، زکات فطره می‌پردازند و در صفوف نماز در عمل عبادی جمعی شرکت می‌کنند.
این پژوهشگر با بیان اینکه خداوند از روح خود در انسان دمیده است و انسان جلوه‌ای از وجود خداوند است گفت: انسان در مواجهه با مادیات و شهوات از خود واقعی‌‌‌اش فاصله گرفته و حجاب‌های مختلفی جلوی خود حقیقی وی را می‌گیرد.
وی افزود: هرچیزی که باعث شود فاصله بین انسان و خود حقیقی‌اش کم شود، تقوا و پرهیزگاری است از همین رو امساک و عبادات ماه رمضان از مصادیق تقوا به شمار می‌روند.
نزدیک شدن به فطرت الهی در ماه رمضان
وی بیان کرد: ماه رمضان در حقیقت تمرین تقوا است و این تمرین باعث می‌شود زنگارها از وجود انسان زدوده شود و به میزان پاک شدن از زنگارهایی که بر خود حقیقی ما سایه افکنده است، به فطرت الهی خود نزدیک شویم.
وی با بیان مفهوم لغوی عید فطر که به معنای بازگشت به فطرت الهی است، افزود: ماه رمضان و روزه گرفتن به شکلی که مسلمانان انجام می‌دهند از ابداعات اسلام بوده و قبل از آن وجود نداشته است؛ قبل از اسلام عباداتی مانند مراسم حج برگزار می‌شد اما ماه رمضان و روزه‌داری به شکلی که مسلمانان انجام می‌دهند، جزو اعمال خاص مسلمانان است.
وی، دلیل اهمیت ماه مبارک رمضان را نزول قرآن، شب‌های قدر و نفحات خاص الهی عنوان کرد و افزود: اگر بخواهیم بدانیم که عبادت ما قبول شده است، باید در پایان این ماه در خود تغییری احساس کنیم در غیر این صورت باید گفت تنها گرسنگی از این ماه نصیبمان شده است.
برات‌نژاد ضمن اشاره به نماز عید فطر به عنوان نمادی از شکل‌گیری اجتماع مسلمانان، افزود: مسلمانان در یک روز، بازگشت به فطرت خویش را جشن می‌گیرند، همانگونه که در قنوت نماز عید فطر به این موضوع اشاره شده است: «اَسْئَلُکَ بِحَقِّ هذَا الْیَومِ الَّذى جَعَلْتَهُ لِلْمُسْلِمینَ عیداً».
زمانی که ما به عبادات از بعد تکلیفی نگاه کنیم، انجام آن برایمان سخت می‌شود
برات‌نژاد در زمینه تداوم اثر تقوای کسب شده در ماه مبارک رمضان در تمام طول سال، اظهار کرد: زمانی که ما به عبادات از بعد تکلیفی نگاه کنیم، انجام آن برایمان سخت می‌شود اما اگر اعمال عبادی ما آگاهانه و در جهت کسب تقوا و قرب الهی باشد، تداوم می‌یابد.
وی با بیان اینکه تکلیف از ریشه سختی گرفته شده است لذا اگر ما به عبادات به‌عنوان تکلیف نگاه کنیم، سخت است، اظهار کرد: اگر نگاه انسان این باشد که این اعمال، تمرینی است برای تقرب به خداوند، نه تنها روزه‌داری و عبادت برایش سخت نخواهد بود بلکه در ادامه به آن اشتیاق نیز پیدا می‌کند.
این پژوهشگر عنوان کرد: از آنجا که ما ثمره اعمال را در این دنیا نمی‌بینیم و فکر می‌کنیم تنها در آخرت به خاطر تکالیف عبادی که انجام می‌دهیم، پاداشی دریافت می‌کنیم انجام آن‌ها برایمان سخت است.
