کارکردهای آموزشی و فرهنگی مساجد فراموش شده است
گروه اجتماعی: رئیس دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان گفت: اصلی‌ترین پایگاه آموزش دین و معارف اسلامی و حتی دانش‌های بشری در مسجد شکل می‌گرفت که متاسفانه امروزه این کارکرد از مسجد گرفته شده است.
حجت‌الاسلام و المسلمین محمد قطبی، رئیس دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) از اصفهان، در مورد اهمیت و جایگاه مساجد در میان مسلمانان، اظهارکرد: مسجد، محوری‌ترین پایگاه اجتماع مومنین از نظر اسلام است. یعنی دین اسلام زمانی که پس از بعثت پیامبر(ص)، رسالت را برای ارتباط بین خدا و مردم مبنا قرار داد، اصلی‌ترین پایگاه و نقطه‌ای که اجتماع مسائل ایمانی، سیاسی، فرهنگی و خدماتی در آن شکل می‌گیرد را مسجد قرار داد.
وی ادامه داد: مسجد مقدس‌ترین نقطه روی زمین است. آیات متعددی نیز درباره عظمت و ارزش مسجد، نقش مسجد و مرمت و تعمیر مسجد وجود دارد؛ در آیاتی نیز به مساجد خاص نظیر مسجدالحرام اشاره شده که بیانگر این می‌باشد، مسجد محل حرکت و تکاپو و رشد انسان است.
به گفته قطبی، امروزه متاسفانه مساجد فقط به عنوان محلی برای عبادت تصور می‌شوند و این یک بی‌مهری به مسجد است.تمام کارکردهای دین مانند گذشته باید در مسجد تجلی یابد؛ در زمان حضرات معصوم علیه السلام یکی از بزرگترین کارکردهای دین که تعلیم و تعلم است، در مسجد شکل می‌گرفت و بزرگترین دانشگاه‌ها در زمان آنها مساجد بودند، یعنی اصلی‌ترین پایگاه آموزش دین و معارف اسلامی و حتی دانش‌های بشری در مسجد شکل می‌گرفت که متاسفانه امروزه این کارکرد از مسجد گرفته شده است.
وی با بیان اینکه امروزه تنها اجتماعات مذهبی در مساجد برگزار می‌شود، ادامه داد: حتی بخشی از عزاداری‌ها هم خارج از مسجد شکل می‌گیرد و تقریبا تمام اجتماعات غیر مذهبی خارج از مسجد است. در صورتی که تمام این برنامه ها می‌تواند با محوریت مسجد شکل گیرد.
قطبی گفت: در گذشته مرسوم بود که بسیاری از خدمات اجتماعی از قضاوت گرفته که امروزه تحت عنوان نظام بزرگی به نام قوه و در خارج از مسجد انجام می‌شود، تا هیئت‌های حل اختلاف و امر به معروف و نهی از منکر و آمادگی برای جهاد، همه در مساجد شکل می‌گرفت.امروزه حداقل بخشی از این فعالیت‌ها می‌تواند با محوریت مسجد انجام شود.
رئیس دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان افزود: به عقیده من امروزه با این رشد و جمعیت زیاد و اقتضاعات جامعه معاصر باید به سمت طراحی و ثبت فرهنگ مسجدی برویم؛ نه اینکه فقط صرفا فعالیت‌هایی در فضای مسجد و زیر سقف مسجد انجام شود. اگر فرهنگ مسجدی با محوریت مسجد در جامعه ما شکل بگیرد، می‌تواند پیوندی میان مسجد و نیازهای جامعه باشد.
وی ادامه داد: در سطح جامعه مراکز متعدد فرهنگی شامل فرهنگسراها، خانه‌های فرهنگ، موسسات و آموزشگاه‌ها و مراکزی که اوغات فراغت و آموزش‌های آزاد فرهنگی را تامین می‌کنند می‌توانند با یک سیستم تدوین شده و دقیق با مسجد و فضای مسجد مرتبط باشند. این کار نقش مسجد را در جامعه تقویت کرده و قابلیت‌های آن را برای جامعه توسعه می‌دهد تا مردم بتوانند از این ظرفیتی که وجود دارد، بیشتر استفاده کنند.
قطبی اضافه کرد: مسجد قداست و ارزش و امنیت زیادی از منظر دین دارد و کارهای مرتبط با آن دارای برکت و ارزش است.آن دانش‌آموزی که وارد فرهنگسرا شده و از کلاس‌ها و فعالیت‌های آن استفاده می‌کند، روح مسجد در او دمیده نمی‌شود؛ آموزش می‌بیند، شناخت و علم پیدا می‌کند، مهارت‌های خود را افزایش می‌دهد، ولی چون انس عمیقی با مسجد پیدا نمی‌کند، فرهنگ مسجدی در زندگیش تجلی نمی‌یابد. ولی اگر اینها با سیستم‌هایی منظم و تدوین شده با مسجد ارتباطی تنگاتنگ پیدا کنند، روح مسجد در فعالیت‌های فرهنگی، هنری و اجتماعی ما دمیده می‌شود.
وی با بیان اینکه امروزه در حوزه کالبد مسجد هم ضعف‌های جدی داریم، ادامه داد: در قدیم اهمیت به کالبد و فیزیک مسجد بیشتر بود که نمونه‌های بارز آن را مسجد امام، مسجد شیخ لطف الله، مسجد جمعه و امثال آنها می‌بینیم. اما امروزه بسیاری از سازه‌هایی که به عنوان مسجد در نظر گرفته می‌شوند از نظر معماری تامین کننده کاربری‌های مسجد نیستند؛ یعنی روح و لطافت و معنویتی که باید در فضای مسجد باشد، نمی‌تواند در این کالبد شکل بگیرد.
به گفته قطبی، نحوه طراحی امروزه مساجد ما، طراحی مدرن شده و این با بسیاری از کاربری‌ها و اقتضاعات مسجد همخوانی ندارد و نیازمند یک بازطراحی است؛ زیرا ما نیازمند یک الگوی دقیق‌تر و علمی‌تر برای طراحی مسجد هستیم تا بتواند در جامعه متجلی شود، نه اینکه ساختمانی باشد که تا زمانی که شما تابلوی روی ساختمان را نخوانید، متوجه نشوید که آنجا یک مسجد است. برازندگی مسجد در میان ساختمان‌های اطراف باید کاملا مشخص و ملموس باشد.
وی در پایان گفت: در حوزه بهداشت مساجد، فعالیت‌های فرهنگی هنری اجتماعی و اوقات فراغت هم بسیار بیشتر از حالا می‌توانیم کار کنیم.
