شرط تأثیرگذاری موزه خوشنویسی ایران بر ترویج کتابت قرآن

محمدعلی قربانی، عضو انجمن خوشنویسان ایران از جمله هنرمندان خوشنویسی است که بیشتر وقت خود را صرف کتابت قرآن کرده است؛ او که هم‌اکنون کتابت قرآن دیگری را تا نیمه پیش برده در همایش کاتبان وحی که از سوی فرهنگسرای بهاران سال گذشته برگزار شده بود، مورد تجلیل قرار گرفت.

در مورد نقش این موزه در اشاعه هنر خوشنویسی مرتبط با کتابت قرآن و پیشرفت و ارتقای آن با محمدعلی قربانی گفت‌و‌گویی ترتیب داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:

ـ ایجاد موزه‌ای که به شکل تخصصی به هنر خوشنویسی بپردازد را تا چه اندازه در نشر و ترویج هنر خوشنویسی به عنوان هنری در خدمت قرآن و مفاهیم اسلامی مؤثر می‌دانید؟

موضوع برپایی این موزه بسیار پراهمیت است اما صرفنظر از این مسئله باید دید که اولاً ساختمان موزه و محلی که به آن اختصاص یافته، در چه جغرافیایی از شهر به سبب دسترسی مخاطبان و مراجعان قرار دارد، شرایط نگهداری آثار و اینکه در چه وضعیتی آنها را در معرض دید بازدیدکنندگان قرار گرفته چگونه است؛ در حقیقت معماری موزه و چیدمان آثار آن در چه سطحی است که این بسیار مهم جلوه می‌کند و ثانیاً موزه از چه مرتبه‌ای از نقطه نظر گنجینه آثار که در آن نگهداری می‌شود قرار دارد که با بررسی این دو مؤلفه می‌توان تا اندازه زیادی ماهیت و مرتبه فنی و هنری موزه که بی‌شک تأثیر فراوانی در نشر و ترویج هنر خوشنویسی به عنوان هنر قدسی را مورد ارزیابی قرار داد. من این موزه را از نزدیک ندیدم و متأسفانه در مراسم افتتاحیه آن نیز شرکت نداشتم و لذا نمی‌توانم نظر جامعی در این زمینه داشته باشم.

ـ منظور از گنجینه آثار موزه و اینکه در چه مرتبه‌ای قرار دارد چیست، بیشتر توضیح دهید؟

براساس آنچه اعلام شده گستره تاریخی آثار خوشنویسی که در گنجینه موزه گردآورده شده است قابل توجه است و آثاری از قرن چهارم تا روزگار معاصر را شامل می‌شود اما باید به این نکته توجه کرد که با وجود قدمتی که در بسیاری از این آثار ممکن است وجود داشته باشد اما شاید برخی از آنها از اعتبار هنری شاخص در عین حالیکه ممکن است محتوایی ارزشی داشته باشند، برخورد نباشند؛ این امر ارتباط مستقیمی به تخصص هیئت انتخاب آثار دارد که تا چه اندازه در انتخاب آثار به منظور به نمایش درآمدن در این موزه حساسیت به خرج داده باشند.

با این وجود اعتبار هنری گنجینه یک موزه که ممکن است موزه خوشنویسی ایران نیز از آن برخوردار باشد موجب خواهد شد تا در بخش گالری و نمایشگاهی موزه شاهد پویایی بیشتر و بهتر آن باشیم از این جهت که نمایشگاه به شکل دوره‌ای با استفاده از آثار موجود در گنجینه تعویض شود.

ـ مهم‌ترین ویژگی موزه خوشنویسی ایران را در چه می‌دانید؟

اینکه پس از مدتها شاهد ایجاد یک موزه تخصصی که تنها به هنر خوشنویسی بپردازد اتفاق نادری است که شاهد آن هستیم. تا پیش از این حداقل در تهران با ایجاد فضایی که منحصراً اختصاص به هنر خوشنویسی داشته باشد مواجه نبودیم و مثلاً در موزه رضا عباسی در کنار به نمایش درآمدن سایر آثار موزه‌ای به ویژه در حوزه هنرهای تجسمی شاهد اختصاص دوطبقه از آن به هنر خوشنویسی و سیرتحولی هنر خوشنویسی در دوره اسلامی هستیم و این اهتمام مسئولان فرهنگی شهرداری تهران به ویژه در سازمان زیباسازی برای ایجاد چنین فضایی شایسته تقدیر است و باید این فرصت را مغتنم شمرد.

ـ موانعی که منجر به آن می‌شوند که هنر خوشنویسی به عنوان یگانه هنری که به شکل تمام‌عیار در خدمت قرآن و ترویج مفاهیم آن است به جایگاه واقعی خود نائل نشود چیست؟

به نظرم در درجه نخست عدم تبلیغات مناسب در افول هنر خوشنویسی میان مردم تأثیر بیشتری دارد، کدامیک از مسئولان فرهنگی و هنری به ویژه در قالب وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی آنگونه که وقعی به سایر هنرها می‌گذارند در مورد شناساندن درخور هنر خوشنویسی که آن را باید یگانه هنر ملی برشمرد و مثلاً همچون کشتی به عنوان ورزش ملی در میان سایر رشته‌های ورزشی مطرح است، کوشش و مساعی جانانه‌ای از خود نشان می‌دهند؟

هنر خوشنویسی هنر عزلت است؛ فرد خوشنویس در گوشه‌ای از کارگاه، محل کار و منزل خود برحسب علاقه مشغول مشق کردن است و اینگونه نیست که همچون سایر هنرها قادر به تبلیغ و اشاعه آن باشد و این وظیفه مسئولان است که با تبلیغات و معرفی مناسب که متأسفانه خلأ آن احساس می‌شود و همگی خوشنویسی را هنر دم‌دستی، کوچک می‌انگارند این هنر را به جایگاه واقعی خود برسانند.

متأسفانه باید بگویم که بسیاری از مسئولان فرهنگی و هنری که جامعه هنرمندان خوشنویس در ارتباط مستقیم با آنها هستند نیز یا براساس عدم شناخت و یا نگاهی  سهل‌انگارانه به این هنر فعالیت جمع کثیری از هنرمندان در این عرصه را خوار شمرده و بارها شخصاً به خود من برخی از ایشان گفته‌اند که به جای وقت گذاشتن برای کار بیهوده و عبث بهتر است مثلاً برای خدمت در مناطق محروم راهی شده و مشغول کارهای عمرانی شوم.

اینجا جا دارد بار دیگر از سازمان زیباسازی شهرداری تهران کمال تشکر را داشته باشم که چند سالی است به مناسبت روز جهانی موزه اقدام به یک حرکت فرهنگی مؤثر در سطح شهر می‌کند و در قالب اجرای طرحی به نام «نگارخانه‌ای به وسعت یک شهر» با به نمایش گذاشتن تصاویر برخی از آثار موزه‌ای که در آنها آثار مطرح خوشنویسی نیز قرار دارد و نصب آنها در بیلبوردهای شهری شرایطی را برای آشنایی بیشتر مخاطبان با این حوزه مهجور فراهم می‌آورد.

یادآور می‌شود، موزه خوشنویسی ایران شنبه گذشته 28 مرداد در خانه فولادوند تهران رسماً افتتاح شد.