وجود 250 آیه در قرآن در رابطه با اهمیت غذا و تغذیه

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از لرستان، غذا و تغذیه در آموزه‌های دینی همچون سایر موضوعات، مورد توجه قرار گرفته است.مبداء پیدایش غذا از جانب خداوند است که جهت تندرستی، تداوم حیات و توانمندی در انجام تکالیف به انسان اعطا شده است.
قریب به 250 آیه قرآنی و ده‌ها روایت از معصومین(ع)  بر اهمیت غذا و تغذیه ولالت می‎کنند، حال سؤال ایـن است که اسلام، خوردن چه نوع غذاهایی را توصیه کرده است؟ چه مقدار باید غذا خورد؟ اسلام چند وعده برای خوردن را توصیه می‌کند؟ و بالاخره آداب خوردن غذا چیست؟
نیاز انسان به غذا، مهم‌ترین و حیاتی‎ترین نیاز روزمره اوست که از تولد تا مرگ وی را همراهی می‌کند، و حتی انبیا و اولیاء الهی نیز از این قاعده مستثنی نیستند، رشد، طول عمر، تندرستی، آرامش اعصاب و روان، خُلق و خوی و رفتار، توانمندی و قدرت، تکثیر نسل و تولید مثل و ... همه به نوعی وام‌دار تغذیه سالم هستند، نام‌گذاری پنجمین سوره قرآن‌کریم تحت‌عنوان «مائده» به‌معنای سفره غذایی، قرار گرفتن رزاق و مطعم بودن به‌عنوان صفات خـداوند، سوگند خداوند به غذا «والتین والزیتون»، درخواست  مائده آسمانی توسط حضرت عیسی(ع) و درخواست غذا توسط حضرت موسی(ع) هرکدام مُهر تأییدی بر اهمیت غذا و تغذیه است.
همچنین خداوند متعال بر اهل مکه به دو چیز منت می‌نهد: «غذا» و «امنیت» و می‌فرماید: «الذی اطعمهم من جوع و آمنهم من خوفِ؛ همان‌کس که آن‌ها را از گرسنگی نجات داد و از ترس و ناامنی ایمن ساخت» و امـام رضـا(ع) نیز فـرمـودند: «سلامتی و پایداری بدن و همچنین بیماری آن به غذا و نوشیدنی است».
تأثیر غذا و تغذیه بر اخلاق و رفتار
خداوند متعال بین تغذیه کافران و مؤمنان تفاوت قائل شده به‌طوری‌که در رابطه با کافران چنین می‌فرماید که؛ حیوانات علف می‌خورند بی آن‌که بدانند از کجا آمده، حلال است یا حرام؟ غصبی است یا مباح؟ کافران نیز غذا می‎خورند بی‎آن‌که بـه رجس و پلیدی و حلال و حرام بودن آن توجه داشته باشند، بنابراین فرجام مشابه‌ای دارند، ولی مؤمنان که به تأثیر اخلاقی و معنوی غذا توجه دارند، مقید به رعایت غذای پاکیزه و حلال هستند چراکه استجابت دعای خود را در گرو غذای بدون شبهه می‌داند، به‌طوری‌که در روایتی آمده است که مردی خدمت پیامبر(ص) گفت: دوست دارم دعایم مستجاب شود، حضرت فرمود: «غذای خود را پاکیزه کن و از هرگونه غذای حرام بپرهیز».
بنابراین به مؤمنان دستور داده شده فقط از غذاهای پاکیزه و حلال استفاده کنند. در آیه 172 سوره مبارکه بقره می‌فرماید: «یا ایها الذین آمنوا کلوا من طیبات ما رزقناکم؛ ای مؤمنان! از روزی پاکیزه که به شما دادیم بخورید» و در برخی آیات ارتباط تنگاتنگی بین غذای پاکیزه و عمل صالح دیده می‌شود، به‌طوری‌که خداوند متعال در قرآن‌کریم می‌فرماید: «کلوا من الطیّبات و اعملوا صالحا؛ از غذاهای پاکیزه بـخـوریـد و عـمـل صـالح انـجـام دهـیـد» زیـرا همچنان‌که سخن پاکیزه، عمل صالح را به اسمان عروج می‎دهد، غذای پاکیزه نیز انسان را در جهت کسب کمالات معنوی و حفظ ارزش‌های اخلاقی یاری می‌بخشد و به مانند باران پاکیزه موجب رویش سیزه‌ها و گل‌های معطر در وجود آدمی می‎شود.
آیات و روایات زیادی در دین اسلام وجود دارد که در رابطه با غذای پاکیزه و اثرات آن‌ها بر روی خُلق و خوی انسان است، در این میان برخی از غذاها وجود دارد که تأثیرات مستقیم بر روی خلق و خوی انسان دارد که در خوردن آن‌ها نیز باید حد اعتدال رعایت شود، مانند گوشت که موجب خوش اخلاقی، اعتماد به نفس و شجاعت شده اما زیاده‌روی در خوردان آن قساوت قلب را به همراه دارد.
بی‌تردید تغذیه سالم و منطبق با استانداردهای اسلامی نقش بسزایی در سلامت جسم و روح انسان دارد و او را در طی مسیر تکاملی‎اش یاری می‎دهد، حال این‌که اسلام برای طی مسیر تکاملی انسان نوع غذاهایی که توسط او مصرف می‎شود را نیز مشخص کرده است.
چه غذایی بخوریم؟
عده‌ای به رژیم گوشت‌خواری عقیده دارند، هرچند این رژیم به‌طور مطلق وجود ندارد ولی طرفدارانی دارد، عده‌ای بر گیاه‌خواری پای می‌فشرند و معتقدند انسان گیاه‌خوار آفریده شده است، گروهی نیز به رژیم میوه‌خواری تاکید می‎ورزند، با این استدلال که ساختار دستگاه گوارش آدمی به هیچ‌یک از دستگاه گوارش گوشت‌خواران، گیاه‌خواران و دانه‌خواران شباهت ندارد، انسان‌ها نه خام‌خوارند و نه نشخوارکننده و نه دارای چینه‌دان، پس به ناچار میوه‌خوارند.
ولی در آموزه‌های دینی ما هیچ‌یک از این نظریات پذیرفته نیست، اسلام براساس نیاز انسان و با توجه به محیط، سن، شغل و ... برای سبد غذایی او برنامه داده و با تعیین ملاک‌ها استفاده از همه گروه‌های غذایی را با اولیویت دادن به برخی گروه‌های غذایی توصیه کرده است.
مطابق آموزه‌های دینی ما ملاک در استفاده از مواد غذایی طیب، حلال و حُسن در مقابل غذای رجس، خبیث و حرام است چراکه این نوع غذا باعث سوء دستگاه گوارش می‎شود، اما لقمه پاکیزه که وارد دهان می‎شود، تحت اراده خداوند، با اعمال هضم و جذب ترشحات دهان و معده به مواد لازم و مورد نیاز بدن تبدیل می‎گردد.طیّب یعنی سازگار، موافق، نیکو، شایسته و لذت‌بخش که در قرآن‌کریم به‌جز غذای حلال در مورد همسر خوب، زمین پاک، سخن شایسته، فرزند صالح، زندگی پاکیزه و شجره طیبه به‌کار رفته است.
غذای حُسن، برتر از غذای طیب و حلال است، خداوند متعال از برخی غذاها مانند: انگور، شیر، عسل و ... به وصف حُسن یاد کرده و غذای شهیدان را غذای حُسن دانسته است، در مقابل غذاهای طیب، حلال و حُسن؛ غذاهای رجس و خبیث و حرام و سوء قرار گرفته که برای انسان ضرر و مفسده دارد و نه‌تنها سلامتی او را به خطر انداخته در خُلق و خُوی و ایمان انسان اثر منفی داردف به‌طوری‌که در قران‌کریم انسان به خوردن غذای طیب و حلال سفارش و از غذاهای حرام و خبیث منع شده است.
بنابراین طبق آموزه‌های دینی ما انسان می‎تواند با رعایت غذاهای حلال و حرام از هر نوع غذایی که پاکیزه و حلال است، اعم‌از غذای گوشتی، پروتئینی و غیر آن بهره ببرد و از غذاهای حرامف خبیث و مضر برای بدن، پرهیز کند، چون سلول‌های اعضا و جوارح، مانند مغز، قلب، کلیه، شُش، دست و پا، چشم، گوش، مو، ناخن، پوست و ... هر کدام نیازمند غذای خاص خود است که تامین این‌ها از یک گروه مشکل است و آنان که خود را از برخی غذاها محروم می‎کنند، همیشه بیمارند، چون به نیاز سلول‌های بدن پاسخ نمی‎دهند.
قرآن‌کریم انسان‌هایی را که برخی غذاها را بر خود حرام می‎کنند، سرزنش می‎کند و در آیه 32 سوره اعراف با این مضمون «قُلْ مَنْ حَرَّمَ زِينَةَ اللّهِ الَّتِيَ أَخْرَجَ لِعِبَادِهِ وَالْطَّيِّبَاتِ مِنَ الرِّزْقِ قُلْ هِي لِلَّذِينَ آمَنُواْ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا خَالِصَةً يَوْمَ الْقِيَامَةِ كَذَلِكَ نُفَصِّلُ الآيَاتِ لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ» می‌فرماید: «[اى پيامبر] بگو زيورهايى را كه خدا براى بندگانش پديد آورده و [نيز ] روزي‌هاى پاكيزه را چه كسى حرام گردانيده بگو اين [نعمت‌ها] در زندگى دنيا براى كسانى است كه ايمان آورده‏‌اند و روز قيامت [نيز] خاص آنان است اين‌گونه آيات [خود] را براى گروهى كه می‎دانند به روشنى بيان می‎كنيم» و  در آیه 87 سوره مبارکه مائده می‌فرماید: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ لاَ تُحَرِّمُواْ طَيِّبَاتِ مَا أَحَلَّ اللّهُ لَكُمْ وَلاَ تَعْتَدُواْ إِنَّ اللّهَ لاَ يُحِبُّ الْمُعْتَدِينَ؛ اى كسانى‌كه ايمان آورده‌‏ايد چيزهاى پاكيزه‌‏اى را كه خدا براى [استفاده] شما حلال كرده حرام مشماريد و از حد مگذريد كه خدا از حدگذرندگان را دوست نمی‎‏دارد» بنابراین در پاسخ به سؤال که «چه غذایی بخوریم؟» باید روی دو نکته تأکید کرد؛ نخست استفاده از انواع غذاها و دوم پاکیزه‌خواری.