خلف وعده، جامعه را دچار معضل بی‌اعتمادی می‌کند
گروه اجتماعی: یک استاد و پژوهشگر حوزه گفت: اگر افراد به عهد و پیمان‌های میان خود عمل نکنند، نظام اجتماعی از نظر اخلاقی زیر سؤال رفته و با معضل بزرگی به نام بی‌اعتمادی افراد جامعه نسبت به یکدیگر روبرو می‌شود.
حجت‌الاسلام رسول ملکیان، استاد و پژوهشگر حوزه علمیه اصفهان در گفت‌و‌گو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از اصفهان اظهار کرد: در آموزه‌های دینی مفهومی به نام وفا وجود دارد که آیات زیادی نیز در رابطه با آن نازل شده است، مثل آیه اول سوره مائده که خطاب به اهل ایمان می‌فرماید:«يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَوْفُوا بِالْعُقُود... ِ: اى كسانى كه ايمان آوردهايد به قراردادها[ى خود] وفا كنيد...»؛ بنابراین یکی از وظایف مهم کسانی که به خدا، روز قیامت و کتب آسمانی ایمان می‌آورند، وفای به عهد است.
وی افزود: وفا همواره به چیزی تعلق می‌گیرد، مثل پایبندی به پیمان‌ها و قراردادها که آیه اول سوره مائده ناظر بر همین موضوع است و گاهی به مسائل خانوادگی تعلق می‌یابد، مثل عهد و پیمانی که در ابتدای ازدواج میان همسران برقرار می‌شود یا قولی که انسان به فرزند خود می‌دهد و باید به همه این قول و قرارها عمل شود. در سطح کلان ممکن است مسئولان کشوری قول‌ها و تعهداتی به مردم بدهند که باید به آنها عمل کرده و پیمان‌شکنی نکنند. مؤمنین نیز در ارتباط با یکدیگر وعده‌هایی می‌دهند مثل قرار ملاقات یا جلسه که باید به آنها پایبند باشند. در مباحث عرفانی و تفسیری نیز از پیمان میان انسان و خدا با عنوان پیمان عالم زر یا عالم الست سخن گفته شده است.
حجت‌الاسلام ملکیان بیان کرد: اینکه وفای به عهد و قراردادها جزء مباحث فقهی است یا اخلاقی، میان فقها و علمای علم اخلاق اختلاف وجود دارد. بسیاری از فقها وفای به عهد مثل قرارهای جزئی میان افراد و نه پیمان‌های مربوط به حوزه‌های اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و ... را واجب ندانسته و وفای به عهد را در این موارد جزء مباحث اخلاقی و نه فقهی می‌دانند و معتقدند اگر کسی در رابطه با این پیمان‌ها تخلف کرد، نه اینکه ترک واجب کرده و گناه انجام داده باشد، بلکه فضیلت اخلاقی را رعایت نکرده است.
وی ادامه داد: عهد و پیمان‌های مربوط به حوزه‌های اقتصادی، سیاسی، حقوقی و ... زیر مجموعه مباحث فقهی و رعایت آن واجب شرعی است و در صورت تخلف از آنها، می‌توان شکایت کرد.
این استاد حوزه خاطر نشان کرد: دروغگویی جزء گناهان کبیره است، ولی تخلف از عهد و پیمان‌های جزئی که میان افراد وجود دارد، نوعی بداخلاقی و نه یک فعل گناه اخلاقی قلمداد می‌شود. اگر افراد به عهد و پیمان‌های میان خود عمل نکنند، نظام اجتماعی از نظر اخلاقی زیر سؤال رفته و با معضل بزرگی به نام بی‌اعتمادی افراد جامعه نسبت به یکدیگر روبرو می‌شود، حتی ممکن است فردی که قولی داده و از آن تخلف کرده است، گناهان دیگری را مرتکب شود و مثلا بخواهد با دروغ گفتن، بد عهدی خود را توجیه کند.
وی تصریح کرد: خلف وعده از نظر اخلاقی جایز نیست، مگر اینکه عذر شرعی و عقلانی وجود داشته باشد، اما با این وجود در سوره انسان اشاره شده است که اهل‌بیت(ع) برای وفا به نذر خود سخت‌ترین شرایط را قبول کرده و دچار شدیدترین تنگنای اقتصادی شدند. خداوند نیز در آیه 40 سوره بقره می‌فرماید:«... وَأَوْفُوا بِعَهْدِي أُوفِ بِعَهْدِكُمْ...: و به عهد من وفا کنید تا به عهد شما وفا کنم».
