مهدوی‌راد: قواعد تفسیری استخراج شود/ سبحانی: استفاده کلامی از معارف اهل‌بیت(ع) کمرنگ شده است
گروه حوزه‌های علمیه ــ حجج اسلام والمسلمین مهدوی‌راد و سبحانی با اشاره به ضرورت اجتهاد در معارف اهل بیت(ع) در کلام و تفسیر بر لزوم استخراج قواعد تفسیری از یک سو و بازگشت بیشتر به قرآن و روایات در مباحث کلامی و اعتقادی تأکید کردند.
به گزارش ایکنا؛ حجت‌الاسلام والمسلمین محمدتقی سبحانی، مدیرعامل مؤسسه اهل بیت(ع) و استاد و محقق حوزه علمیه در نشست علمی «ضرورت اجتهاد اعتقادی در معارف اهل بیت(ع)» که از سوی انجمن کلام حوزه برگزار شد، گفت: یکی از معارف بزرگ اندیشه امامیه، کلام و عقائد بوده و شخصیت‌های تراز اول جهان تشیع، در کنار دانش تاثیرگذار و مهم فقه به حوزه کلام به عنوان دانش اعتقادات و مبانی فکری اسلام می‌پرداخته‌اند.
وی افزود: سهم معارف اهل بیت(ع) در عرصه کلام امامیه بلند و غیرقابل تردید است؛ لذا بزرگانی مانند خاندان زراره و هشام بن حکم و یونس بن عبدالرحمان و در دوره‌های بعد، شیخ مفید و سیدمرتضی و علامه حلی و ... و تا دوره معاصر به کلام توجه خاصی بوده است.
این استاد حوزه تاکید کرد: کلام همواره تشیع در تبیین اصول و معارف اعتقادی نقشی گرانسنگ داشته ولی کلام شیعه با فراز و فرودهایی هم مواجه بوده است.
سبحانی با اشاره به اهمیت پرداختن به کتاب و سنت در تبیین کلام شیعه تصریح کرد: همه بزرگان امامیه و شیعه از آغاز در عرصه اندیشه‌ورزی اعتقادی بر پایه عقل و نقل به صورت یکسان تلاش می‌کرده‌اند؛ از جمله دو شخصیت تراز اول قرن 4 و 5 یعنی مفید و صدوق هر دو به کلام و عقائد پرداخته و اختلاف دیدگاه هم داشته‌اند اما هر دو شخصیت بزرگ شیعه بر این دو نکته اتفاق دارند که باید از عقل و وحی در تبیین کلام به صورت یکسان بهره برد و نمی‌توان با یک بال آن را به پیش ببریم.
این محقق حوزه تصریح کرد: متاسفانه هر چه در تاریخ کلام امامیه جلوتر می‌آئیم نقش قرآن و سنت در تبیین اصول اعتقادی کمرنگ می شود البته محققان علت آن را در این برشمرده‌اند که همت متکلمان ما در دوره‌هایی صرف اثبات مدعای امامیه در برخورد با مخالفان بوده لذا ارجاع به معارف اهل‌بیت در علم کلام کم بوده است.
وی تاکید کرد: امروز ما با کمبود و نقصان در حوزه معارف اعتقادی و کلامی شیعه مواجه هستیم و در بعد معارف وحیانی و کتاب و سنت کار اجتهادی مبتنی براصول و روش‌شناسی صورت نگرفته است.
قواعد تفسیری استخراج شود
همچنین حجت‌الاسلام والمسلمین مهدوی‌راد در سخنانی گفت: اگر در معارف دینی ما روایات فراوانی با عنوان تفقه در دین وجود دارد چه با ضلع وحیانی و چه بیانی؛ تفقه عام است و اولین گام آن نیز بعد اعتقادی مسئله است.
استاد دانشگاه تهران با اشاره به جایگاه معصوم(ع) در تبیین و تفسیر آیات قرآن به طرح این سؤال پرداخت که جایگاه ائمه(ع) در مورد قرآن، مفسری و یا معلمی است؟ افزود: برخی شان ائمه(ع) را شان معلمی می‌دانند و برخی نیز اختصاصا شان معصومان را تفسیری دانسته‌اند.
مهدوی‌راد با بیان اینکه روایات تفسیری ما قریب به اتفاق آحاد است گفت: به دقت معتقدم که حدیث واحد ثقه دارای حجیت است اما متاسفانه در همین زمینه تحقیقات جامع کمی داریم و به خوبی از آن بهره نمی‌بریم.
استاد دانشگاه تهران عنوان کرد: معتقدم ائمه در جایی که روایات را تفسیر می‌کنند هم، شأن معلمی دارند و به ما یاد می‌دهند که آیات را چگونه باید تفسیر کنیم؛ زیرا در برخی موارد روایات تفسیری وجود دارند که با جست و جو در همه اقوال نمی توان به آن دست یافت.
وی افزود: به عنوان نمونه، در آیه 208 سوره بقره «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا ادْخُلُوا فِي السِّلْمِ كَافَّةً وَلَا تَتَّبِعُوا خُطُوَاتِ الشَّيْطَانِ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُبِينٌ » حدود ده قول در مورد «سلم» وجود دارد؛ آیت‌الله بلاغی تمام اقوال را نقد کرده؛ اینکه سلم، شرایع و ایمان و دین و ... باشد مورد نقد و بحث شده است؛ در روایات به تعدد داریم که «سلم» ولایت اهل‌بیت(ع) است؛ جالب است که اگر آیه قبل از آن یعنی «وَمِنَ النَّاسِ مَنْ يَشْرِي نَفْسَهُ ابْتِغَاءَ مَرْضَاتِ اللَّهِ وَاللَّهُ رَءُوفٌ بِالْعِبَادِ» را مورد توجه قرار دهیم که مرتبط با لیلة المبیت به عنوان داستان حیرت‌آوری است خواهیم دید موید این موضوع است.
وی افزود: روایت شکستن بت‌ها توسط امام علی(ع) و حضرت محمد(ص) نیز در این شب متقن‌تر از فتح مکه است و این فضیلت برای امام علی(ع) بس است؛ برخی از اندیشمندان اهل سنت هم برآن اعتراف کرده و گفته‌اند که چرا شیعیان به این آیه در فضیلت امام علی به عنوان سند محکم استناد نمی‌کنند.
وی با اشاره به نقش توسعه معنایی روایات اهل‌بیت(ع) در تفسیر قرآن بیان کرد: باید از روایات قواعد تفسیری استخراج کنیم که یک نمونه آن با استفاده از دیدگاه علامه طباطبایی قابل ذکر است(ایشان بزرگترین خدمت را به رایات تفسیری داشته است) در دو جا در تفسیر به صراحت از راس و ذیل و بطن آیه استفاده‌های متفاوتی کرده‌اند و بعد فرموده مفاد جمله مستقل در سیاق و غیر آن حجت است و در اثبات این سخن استناد به سیره اهل بیت(ع) کرده‌اند.
مهدوی راد بیان کرد: به عنوان نمونه در آیه 157 اعراف « ... وَيَضَعُ عَنْهُمْ إِصْرَهُمْ وَالْأَغْلَالَ الَّتِي كَانَتْ عَلَيْهِمْ ...» آیه در سیاق امتنان خدا بر مومنان در اسلام برای ستردن احکام سخت یهود و اینکه دین پیامبر سهله و سمهه است بوده ولی هیچ مفسری جز راغب و تفسیر نمونه را نمی‌بینید که از این آیه آزادی را استفاده و استخراج کرده باشد.
انتهای پیام
