امیرمؤمنان(ع) رونق اسلام و عقل محض است/ اوج‌گیری عقلانیت در قرآن

به گزارش خبرنگار ایکنا؛ غلامحسین ابراهیمی دینانی در مراسم رونمایی از کتاب‌های «شرح و تفسیر نهج‌البلاغه» و «حکمت علوی» اثر اسماعیل منصوری لاریجانی به ایراد سخن پرداخت و در خصوص اهمیت عقلانیت در دین مبین اسلام عنوان کرد: قرآن کریم می‌فرماید: «ن وَالْقَلَمِ وَمَا یَسْطُرُونَ؛ نون سوگند به قلم و آنچه مى‏‌نویسند». خداوند روی قلم تکیه کرده و به آن سوگند خورده است. ما به عزیزترین چیز قسم می‌خوریم و بر همین اساس معلوم می‌شود که ارزش قلم خیلی بالاست. باید توجه داشت که مقصود از قلم این چیزی نیست که در دست من و شماست.

وی ادامه داد: شما را به کتاب اصول کافی ارجاع می‌دهم. نخستین روایت اصول کافی می‌گوید: «اول ما خلق الله العقل». خداوند در قرآن به قلم قسم می‌خورد و در احادیث، باب اول مربوط به عقل است و اولین مخلوق خداوند هم عقل است. مسلما خداوند جهان را بر اساس عقل و آگاهی آفریده است والا سفاهت و بلاهت بود. خدا بر اساس حکمت کار می‌کند و عالم را بر اساس حکمت و آگاهانه آفریده است.

عضو هیئت علمی دانشگاه اضافه کرد: قرآن کریم می‌فرماید: «مَنْ یُؤْتَ الْحِکْمَةَ فَقَدْ أُوتِیَ خَیْرًا کَثِیرًا؛ به هر کس حکمت داده شود، به یقین‏، خیرى فراوان داده شده است»(بقره/۲۶۹). خداوندی که عظمتش نامتناهی است می‌گوید حکمت «خیر کثیر» است. حالا معنای حکمت چیست؟ لغت حکمت به چه معناست؟ وقتی می‌گوییم چیزی محکم است یعنی سفت است. یک کار زمانی محکم است که در آن حکمت باشد و حکمت همان عقل است. بجز عقل هیچ موجودی در عالم حکم نمی‌کند. خداوند حاکم علی‌الاطلاق است چراکه آگاهی مطلق است. نبوت و خود قرآن کریم هم حکمت است. حالا مقصود از عقل و قلم چیست؟ دست انسان قلم را به کار می‌گیرد و الا خود قلم خاصیتی ندارد. دست انسان هم به واسطه عقل به کار گرفته می‌شود؛ پس قلم اعلی همان «عقل» است.

وی خاطر نشان کرد: هیچ دینی مانند اسلام بر عقل و خرد تأکید نکرده است. قرآن کریم می‌فرماید: «أَفَلَا یَعْقِلُونَ، أَفَلَا یَتَدَبَّرُونَ». کلمه «تدبیر» از «دبر» گرفته شده است. عقل نه‌تن‌ها حال و آینده را می‌بیند بلکه گذشته را هم می‌بیند و فهم می‌کند. تنها موجودی که از آغاز آفرینش تا روز قیامت را تحلیل می‌کند انسان است والا هیچ موجود دیگری به تاریخ و گذشته خود نمی‌اندیشد. حکمت ظهور عقل است و کسی که حکیم و دارای حکمت است خلل ناپذیر، محکم و ازلی و ابدی است.

دینانی افزود: اسلام از هر دینی عقلانی‌تر سخن گفته است. اوج عقلانیت در قرآن کریم است. در میان کتب مقدم همچون تورات و انجیل و ... هیچ کتابی در عالم به اندازه قرآن کریم عقلانی نیست. استاد ما علامه طباطبایی در تفسیر المیزان قرآن را با روش تفسیر آیه به آیه تفسیر عقلانی کرد، زیرا حکیم بود. عقل گوهری است که از آن غافلیم. عقل میزان اعلی است؛ یعنی همه میزان‌ها با عقل تنظیم می‌شود. خداوند عقل را از ابتدا میزان آفرید نه اینکه ابتدا آن را بیافریند، سپس میزان به او عطا کند. عقل میزان همه چیز است و همه چیز را باید با عقل سنجید. ما وظیفه داریم عقلانیت را در جامعه رواج بدهیم.

وی در پایان اشاره کرد: حضرت امیر(ع) رونق اسلام است و عقل محض است. حضرت علی(ع) در بیانی فرمودند: اگر دیدید مردم به واسطه عبادات خود به خدا تقرب پیدا می‌کنند شما با عقل خود به خدا نزدیک شوید. قرب مکانی نیست بلکه معرفتی است. قرب به خداوند قرب عقلانی است. حضرت امیرالمومنین(ع) سمبل عقلانیت اسلام است. کلام آن حضرت دارای اعجاز است و جناب لاریجانی با تالیف این دو اثر کار مهمی در این زمینه انجام داده‌اند.

گزارش از مصطفی شاکری

انتهای پیام