چگونه رمضان سختی‌ها را به راحتی تبدیل می‌کند
گروه جامعه ــ رئیس پژوهشکده فرهنگ و مطالعات اجتماعی در تشریح دعای روز 27 رمضان به تبیین رابطه‌ای بین ماه رمضان و تبدیل امور از سختی به راحتی پرداخت و گفت: سطح عذرخواهی انسان از خدا به سطح تعالی انسان وابسته است.
حجت‌الاسلام علی ذوعلم، رئیس پژوهشکده فرهنگ و مطالعات اجتماعی در گفت‌و‌گو با ایکنا؛ به تشریح دعای روز 27 رمضان که در آن از خداوند می‌خواهیم: «اَللّـهُمَّ ارْزُقْنى فيهِ فَضْلَ لَيْلَةِ الْقَدْرِ وَصَيِّرْ اُمُورى فيهِ مِنَ الْعُسْرِ اِلَى الْيُسْرِ وَاقْبَلْ مَعاذيرى وَحُطَّ عَنّىِ الذَّنْبَ وَالْوِزْرَ يا رَؤُفاً بِعِبادِهِ الصّالِحينَ؛ خداوندا فضيلت شب قدر را در اين ماه روزيم گردان و بگردان کارهايم را در آن از سختى به آسانى و عذرهايم را بپذير و گناهم را بريز اى مهربان به بندگان شايسته‌ات» پرداخت و عنوان کرد: یک نکته کلی در خصوص دعاهای کوتاه ماه رمضان این است که هر کدام یکی از شاخص‌ها و دست‌آوردهایی که باید بتوانیم در ماه رمضان به آن دست پیدا کنیم را مطرح و مورد یادآوری قرار می‌دهد.
وی ادامه داد: اگر روز 27 ماه رمضان مطرح می‌کنیم که خدایا فضیلت شب قدر را به ما عنایت کن، منظور لزوماً کسب این فضیلت در روز بیست و هفتم نیست بلکه منظور این است که در ماه رمضان من به فضیلت شب‌های قدر دست پیدا کرده باشم. یا وقتی از خدا می‌خواهیم که در امور من، من را از سختی و دشواری به سمت راحتی و آسانی سوق بده، این خواست ما از خدا برای کل ماه رمضان و حتی کل سال است.
حجت‌الاسلام ذوعلم تصریح کرد: مرجع ضمیر در این دعاها روز نیست بلکه ماه رمضان است. یعنی ظرفیت روزه، عبادات و توجهاتی که در ماه رمضان صورت می‌گیرد به حدی است که می‌تواند این تغییرات و تحولات را در ما ایجاد کند.
چه رابطه‌ای بین ماه رمضان و تبدیل امور از سختی به راحتی وجود دارد؟
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در ادامه گفت: یکی از مباحثی که باید در ماه رمضان به آن توجه کنیم چگونگی دستیابی به این مقاصد و دعاها است. یعنی چه رابطه‌ای بین ماه رمضان و اینکه امور ما از سختی و دشواری به راحتی تبدیل شود وجود دارد؟ در پاسخ به این پرسش باید گفت که در دستیابی انسان به کمالات و فضائل آنچه بسیار مهم است چتر تقوای الهی است و بدون تقوای الهی ما به اخلاق درست و خوب نمی‌توانیم دست پیدا کنیم. به همین جهت در یکی از احادیث از حضرت امیر نقل شده است که رئیس اخلاق تقوا است.
بدون تقوا اخلاق در بزنگاه‌ها نمی‌تواند انسان را کنترل کند
وی با تأکید براینکه پشتوانه اخلاق و اینکه انسان بتواند به مبانی اخلاقی پایبند باشد بدون تقوا حاصل نمی‌شود، اظهار کرد: بنابراین اخلاق سکولار و اخلاقی که بدون پشتوانه معنوی و نگرش توحیدی و تقوایی باشد، یک اخلاق صوری، ریتمی و ظاهری خواهد بود. اخلاق کلیشه‌ای که کاربرد چندانی ندارد و زنده و پویا نیست. به همین جهت می‌بینیم کسانی که ادعا می‌کنند اخلاق‌مدار هستند اما به مبانی و پشتوانه فکری توحیدی و دینی تکیه نمی‌کنند، در رفتار اجتماعی و فردی رفتار زودگذر دارند و در بزنگاه‌ها آن اخلاق نمی‌تواند انسان را کنترل کند.
حجت‌الاسلام ذوعلم در نتیجه‌گیری از این بخش از سخنان خود گفت: ماه رمضان ماهی است که در آن تقوا کسب میشود. در آیه قرآن هم می‌‌فرماید شما در ماه رمضان روزه می‌گیرید که نتیجه آن تقوا است. بنابراین چون در ماه رمضان پشتوانه تقوایی تحصیل میشود این پله‌ها، مراحل و مدارج اخلاقی هم می‌تواند سپیری و همه فضیلت‌ها و نقاط اخلاقی که در دعاهای کوتاه رمضان است تا آخر ماه برای انسان به دست بیاید و خود این تقوا است که زمینه ریزش گناهان و پاک شدن انسان را فراهم می‌کند و در روز 27 رمضان ما از خدا همین ریزش گناه را می‌خواهیم.
مسلمان چه عذری می‌تواند برای خدا بیاورد که شایسته پذیرش باشد؟
وی در پاسخ به این سؤال که وقتی می‌گوییم خدایا عذر مرا بپذیر، منظور چه عذری است و اصولاً مسلمان چه عذری می‌تواند برای خدا بیاورد که شایسته پذیرش باشد؟ گفت: انسان هر چه قدر هم در سطح متعالی قرار داشته باشد باز هم در مقایسه بین خودش و آن جایگاه با عظمت ربوبی احساس می‌کند که نتوانسته از عهده بندگی بر بیاید. به همین جهت است که در عباراتی که از معصومین نقل شده زیاد می‌بینیم که «مَا عَبَدْنَاكَ حَقَّ عِبَادَتِكَ وَ مَا عَرَفْنَاكَ حَقَّ مَعْرِفَتِك» یعنی آنچنان که شایسته مقام خدایی است ما نتوانسته‌ایم خدای متعال را بشناسیم و عبادت کنیم. پس این عذر به دلیل فاصله عظیم شناختی است که بین ممکن الوجود و واجب‌الوجود، وجود دارد.
سطح عذرخواهی انسان نسبت به درگاه الهی وابسته است به سطح تعالی انسان
رئیس پژوهشکده فرهنگ و مطالعات اجتماعی تصریح کرد: به همین جهت پیامبر(ص)، ائمه(ع) و انسان‌های با تقوا نسبت به خداوند متعال احساس قصور بیشتری می‌کردند و عذر عمیق‌تری را نسبت به خداوند مطرح می‌کنند. در اصل سطح عذرخواهی انسان نسبت به درگاه الهی وابسته است به سطح تعالی انسان؛ انسان هر چه متعالی‌تر باشد عذرخواهیش از خداوند بیشتر است چرا که معرفتش نسبت به قصور و فقر خودش در پیشگاه خدا بالاتر است.
وی افزود: روزه‌داری و معرفتی که بر اثر انس با قرآن و ادعیه طی ماه رمضان حاصل میشود انسان را به خودشناسی، معرفت نفس و خداشناسی عمیق‌تری می‌رساند و همین موجب عذرخواهی عمیق‌تر از خداوند میشود.
ذوعلم در جمع‌بندی بحث خود گفت: در ماه رمضان هم در بعد معرفتی و هم در بعد عملی انسان به سطح بالاتری از تعالی و قرب الی‌الله دست پیدا می‌کند و این سطح بالاتر از درک مقام خداوند انسان را متوجه فاصله‌ها و کاستی‌های وجود خودش می‌سازد و توجه به این کاستی‌ها است که موجب میشود از خدا بخواهیم غذر ما را قبول کند و گناهان ما را بریزد.
انتهای پیام
