سوختن لیبی در آتش درگیری‌های داخلی و دخالت‌های خارجی

به گزارش ایکنا، لیبی کشوری عربی در شمال آفریقا و سرشار از ذخایر و منابع نفتی است. پایتخت این کشور طرابلس است و با مصر، سودان، چاد، نیجر، الجزایر و تونس هم‌مرز است.

این کشور به صورت «پادشاهی لیبی» در سال ۱۹۵۱ میلادی به استقلال رسید و از سال ۱۹۶۹ تا سال ۲۰۱۱ توسط معمر قذافی که با یک کودتای نظامی بر سر کار آمد رهبری شد، اما در سال ۲۰۱۱ میلادی، انقلابیون لیبی توانستند حکومت قذافی را سرنگون و کرسی این کشور در سازمان ملل از تاریخ ۱۶ سپتامبر ۲۰۱۱ به نماینده شورای ملی انتقالی سپرده شده ‌است.

پیشروی حفتر به سمت طرابلس

اما پس از گذشت 8 سال از سرنگونی قذافی، نا آرامی‌ها در لیبی دوباره پر رنگ شده و با پیشروی نیروهای ژنرال خلیفه حفتر، فرمانده شبه‌نظامیان موسوم به ارتش ملی لیبی به سمت طرابلس بیشتر شده است.

آغاز مجدد بحران در لیبی در حالی صورت گرفته که اسفندماه سال گذشته (97)، رهبران حاکم در بنغازی و طرابلس تصمیم داشتند تا با برگزاری یک دوره از گفت‌و‌گوهای ملی به سمت مدیریت بحران و مرکزیت قدرت حرکت کنند، اما با هجوم ناگهانی نیروهای خلیفه حفتر به طرابلس که دولت مستقر در آنجا مورد تائید جامعه جهانی هم هست، اوضاع دگرگون شد، به‌طوری که غسان سلامه، فرستاده سازمان ملل متحد در لیبی دیروز(20 فروردین‌ماه) از تعلیق بدون تاریخ کنفرانس ملی بین طرف‌های درگیر در لیبی خبر داد.

روزنامه «گاردین» در گزارشی می‌نویسد: «سابقه خلیفه حفتر در خدمت و مقابله با قذافی و نقش بارز او در جنگ قدرت لیبی پس از سرنگونی دیکتاتور پیشین، نشان می‌دهد که وی خواستار تحمیل یک حکومت نظامی به سبک گذشته در کشور است. در این میان البته هر ‌چند در موفقیت یا شکست خلیفه حفتر برای تسلط بر پایتخت و سرنگونی دولت وفاق ملی به ریاست فائز السراج ابهاماتی وجود دارد، اما وضعیت کنونی لیبی نشان‌دهنده نوعی سردرگمی در جامعه جهانی برای مواجهه با جنگ کنونی در این کشور است».

ژنرال خلیفه حفتر

طبق همین گزارش در حالی که برخی کشورهای عربی همچون مصر، امارات و عربستان از حفتر حمایت می‌کنند، اما کلیت کشورهای غربی به جای حمایت از نهادینه‌شدن یک حکومت دموکراتیک در لیبی، در حال حاضر تنها به جنبه کارکردی این کشور در کنترل موج مهاجران، مبارزه با تروریسم و استمرار تولید نفت نگاه می‌کنند. به همین دلیل است که اکنون با تشدید دو دستگی‌ها، برخی معتقدند آسان‌ترین راه حل برای تداوم این سه منظور غرب، وجود یک فرد قدرتمند در رأس حکومت است.

خلیفه حفتر کیست؟

ژنرال خلیفه بالقاسم حفتر متولد سال ۱۹۴۳ در شهر «اجدابیا» در شرق لیبی است. او فارغ‌التحصیل دانشگاه نظامی بنغازی است و یکی از عناصر اصلی کودتایی بود که در سال ۱۹۶۹ میلادی منجر به سقوط «ملک ادریس»، پادشاه سابق لیبی شد و پس از آن معمر قذافی روی کار آمد. وی از نیروهای وفادار قذافی بود که در نهایت به‌عنوان فرمانده نیروهای مسلح لیبی انتخاب شد.

اما موفقیت‌های او در جنگ‌های مختلف از قبیل جنگ لیبی با چاد و اشغال این کشور موجب نگرانی قذافی شد. قذافی که خود به واسطه یک کودتا روی کار آمده بود چنین شخصیتی را تهدیدی جدی برای خود می‌دانست و همین امر باعث شد که در نهایت از فرصت استفاده کرده و با عدم پشتیبانی از او در سال ۱۹۸۷ در منطقه «وادی الدوم»  باعث اسارت حفتر به همراه 300 نفر از نیروهایش توسط ارتش چاد شد.

کمی پس از سقوط رژیم قذافی، حدود ۱۵۰ افسر و افسر وظیفه وی را فرمانده جدید ارتش لیبی اعلام کردند و در واقع سعی داشتند دولت جدید را در مقابل عمل انجام شده قرار دهند، اما مقامات دولت جدید با این موضوع مخالفت کردند.

حفتر که همچنان از پشتیبانی بسیاری از افسران ارتش لیبی برخوردار است و خود را فرمانده ارتش این کشور می‌داند در ماه مه سال ۲۰۱۴ عملیاتی را با نام «کرامت لیبی» به اجرا درآورد. در این عملیات نیروهای حفتر پایگاه‌های گروه‌های شبه‌نظامی را در بنغازی هدف قرار دادند که منجر به کشته و مجروح شدن شمار زیادی از شبه‌نظامیان شد، و ساختمان پارلمان و تعدادی از مراکز دولتی را در طرابلس به محاصره خود درآوردند.

اما عملیات جدید نیروهای وابسته به ژنرال حفتر چند روز پیش با انتشار فایلی صوتی از خلیفه حفتر آغاز شد. ژنرال حفتر در این فایل صوتی تاکید کرد که نیروها و ساکنان طرابلس برای مصون ماندن از تلفات این عملیات باید پرچم‌های سفید خود را نشان بدهند. وی همچنین از نیروهای موسوم به «ارتش ملی لیبی» خواسته تا گزندی به شهروندان طرابلس، تبعه‌های خارجی و زیرساخت‌های لیبی وارد نکرده و تنها گروه‌های شورشی را مورد هدف قرار دهند.

فايز السراج؛ رئیس دولت وفاق ملی لیبی

«فایز سراج»، نخست‌وزیر لیبی و رئیس دولت ملی این کشور است  که در پی این اقدام حفتر، او را تروریست و جنایتکار خواند و از نهادهای نظامی وابسته به دولت طرابلس خواست تا با تمام توان از شهروندان لیبی حمایت کنند.

آخرین تحولات میدانی حاکی از آن است که نیروهای حفتر از هفت جهت به طرابلس حمله کرده‌اند. در همین راستا فایز السراج برای مقابله با نیروهای موسوم به ارتش ملی لیبی به فرماندهی خلیفه حفتر اعلام بسیج عمومی کرد. همچنین گزارش شده که نیروهای مسلح مستقر در شهر مصراته در غرب لیبی که حامی دولت مرکزی هستند نیز روانه پایتخت شده‌اند تا از پیش‌روی نیروهای خلیفه حفتر جلوگیری کنند.

چند روز پیش از برگزاری نشست سران عرب (در 11 فروردین 98) در تونس، ژنرال خلیفه حفتر برای دیدار با سلمان بن عبدالعزیز، پادشاه عربستان به ریاض دعوت شد؛ سفری که به اعتقاد برخی منابع آگاه به درخواست مقامات آمریکایی انجام گرفت. محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان نیز به صورت جداگانه و با حضور رئیس سازمان اطلاعات این کشور با حفتر دیدار کرد.

دیدار پادشاه عربستان با خلیفه حفتر

این حمایت‌ها، مخالفت و اعتراض فائز السراج را برانگیخت و رئیس دولت وفاق ملی در همین راستا اعلام کرد: «جامعه بین‌المللی باید بین کسانی که می‌خواهند کشور را به طرف جنگ سوق دهند و کسانی که به دنبال گسترش دموکراسی هستند تفاوت قائل شود. کشور‌هایی که از خلیفه حفتر حمایت می‌کنند باید هرچه سریعتر این حمایت خود را متوقف کنند».

واکنش بین‌المللی

با بالا گرفتن درگیری‌ها در لیبی جامعه بین‌الملل واکنش‌ها و موضع‌گیری‌های خود را ابراز کردند. در هیمن راستا مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا با انتشار بیانیه‌ای از نیروهای موسوم به «ارتش ملی لیبی» که تحت کنترل خلیفه حفتر است، خواست به حملات خود به طرابلس، پایتخت این کشور پایان دهند.

سرگئی لاوروف، وزیر امورخارجه روسیه نیز در نشست مطبوعاتی مشترک با سامح شکری، همتای مصری خود در قاهره نیز گفت که تمام طرف‌های درگیر در لیبی را به توقف درگیری‌ها و مذاکره بدون پیش شرط دعوت می‌کنیم.

نشست شوراي امنيت

سامح شکری، وزیر خارجه مصر نیز در این رابطه اظهار کرد: بحران لیبی راه حل نظامی نداشته و تنها از طریق مذاکرات حل و فصل خواهد شد.

شورای امنیت سازمان ملل نیز جمعه‌شب گذشته(16 فروردین‌ماه) نشستی اضطراری برای بررسی اوضاع لیبی به پیشنهاد انگلیس تشکیل داد و در پایان نشست، بیانیه‌ای مطبوعاتی صادر کرد که طی آن از نیروهای تحت فرماندهی ژنرال خلیفه حفتر خواست حمله به طرابلس را متوقف کنند.

آواره شدن غیرنظامیان

همزمان با بالا گرفتن آتش درگیری‌ها در لیبی، جمع زیادی در مردم حومه طرابلس آواره و بی سرپناه شدند. در همین راستا دفتر هماهنگی امور بشردوستانه سازمان ملل متحد با صدور بیانیه‌ای در روز 19 فروردین ماه جاری اعلام کرد که تاکنون ۲۲۰۰ نفر در اثر استمرار درگیری‌های میان نیروهای ژنرال حفتر و دولت وفاق ملی در جنوب طرابلس آواره شده‌اند و بسیاری از شهروندان در محاصره بوده و امکان دسترسی به کمک‌های اولیه را ندارند.

در پایان این نوشتار باید بگوییم کشور لیبی که با وجود جمعیت کم از منابع سرشار نفتی برخوردار است، اما به دلیل دخالت برخی کشورهای عربی همچون مصر، امارات و عربستان و حمایت آن‌ها از ژنرال خلیفه حفتر سبب شده است که این کشور 8 سال پس از سقوط قذافی همچنان شاهد درگیری و ناآرامی باشد و تلاش‌های سازمان ملل و نهادهای بین‌المللی نیز برای کاهش تنش در این کشور و استقرار یک دولت واحد در لیبی نتیجه‌ای نداشته است.

گزارش از سعیده بیرجندی

انتهای پیام