همایشی که بار یک وزارتخانه را به دوش کشید/ گرامیداشت بزرگان در ایام حیات

به گزارش ایکنا،همایش چهره‌های ماندگار عنوان جشنواره سالانه‌ای است که بنا به طرح تنظیمی آن، نخستین همایش آن در سال ۱۳۸۰ با همکاری فرهنگستان‌های چهارگانه ایران (فرهنگستان زبان و ادب فارسی، فرهنگستان علوم، فرهنگستان علوم پزشکی، فرهنگستان هنر)، دانشگاه‌های تهران، صنعتی شریف، انجمن حکمت و فلسفه و شبکه چهار سیمای جمهوری اسلامی ایران، به‌ منظور تجلیل شخصیت علمی، فرهنگی و هنری کشور برگزار شد. این طرح را محمود اسعدی تهیه و ارائه کرد و تاکنون ۲۳۸ شخصیت و نخبه در عرصه‌های علم و فرهنگ و هنر معرفی شده‌اند.

پیش‌تر یک برنامه تلویزیونی هفتگی به همین نام از شبکه دو سیمای جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۷۲ به مدت ۱۴ ماه و هر هفته پخش می‌شد و در این مدت بیش از ۱۰۰ شخصیت علمی، فرهنگی و هنری در این مجموعه تلویزیونی معرفی شدند.

همایش چهره‌های ماندگار تا سال ۱۳۸۵ سالیانه و پس از آن هر دو سال یک بار برگزار شد. آخرین سال برگزاری همایش سال ۱۳۸۹ بود و پس از آن برگزار نشد. به همین جهت به سراغ محمود اسعدی، طراح و دبیر ستاد چهره‌های ماندگار، رفتیم و در این زمینه با او به گفت‌وگو نشستیم که مشروح این گفت‌وگو را با ایکنا در زیر می‌خوانید.

اسعدی درباره طراحی و اجرای این برنامه گفت: چهره‌های ماندگار برنامه‌ای بود که حدود دو دهه قبل با موضوع بزرگداشت بزرگانی در زمینه‌های  مختلف علمی، فرهنگی و ادبی و هنری آغاز شد و حدود 238 نفر در این عرصه به عنوان چهره ماندگار برگزیده شدند. در آن زمان به عنوان سردبیر کیهان فرهنگی با این استادان حشر و نشر داشتم و آن‌ها را می‌شناختم. پس از اینکه 150 برنامه‌ تلویزیونی در این زمینه پخش شد، اولین برنامه رسمی همایش چهره‌های ماندگار در سال 1380 برگزار شد. 

اسعدی بیان کرد: هدف از برگزاری این مراسم تجلیل و قدردانی از بزرگان علم و اندیشه و نام‌آوران ساحت فرهنگ است. پیش از این، بزرگان و عالمان در زمان حیاتشان آن طور که باید مورد توجه قرار نمی‌گرفتند. نظر بر این بود که با اجرای این برنامه از بزرگان در زمانی که در قید حیات هستند تجلیل به‌ عمل آید و تاکنون که ١٨ سال از برگزاری این مراسم می‌گذرد، متأسفانه 62 نفر از این بزرگان که مورد تجلیل قرارگرفته‌اند مرحوم شدند و خوشبختانه در زمان حیات این عزیزان از آن‌ها تجلیل کرده‌ایم. 

وی الگوسازی برای نسل جوان در کنار قدردانی از بزرگان عرصه علم، فرهنگ و هنر را از اهداف این همایش برشمرد و  افزود: این مراسم اولین بار بود که طی آن جمعی از استادان علم، فرهنگ و هنر و استادان پزشکی، مهندسی و علوم پایه به همراه استادان علوم انسانی گرد هم می‌آمدند و از این نظر اتفاق مبارکی بود، زیرا علوم از هم متفرق‌اند. شاید با برگزاری این همایش پی بردند که چقدر دنیای متفاوت و در عین حال مرتبطی دارند.

طراح و دبیر ستاد چهره‌های ماندگار بیان کرد: حدود ٢٠ ملاک برای معرفی چهره‌های ماندگار در نظر گرفته شده بود و تا جایی که امکان داشت این ملاک‌ها لحاظ شد.

وی بیان کرد: رشته‌های بسیار وسیع و پردامنه‌ای وجود دارد و همین باعث می‌شد در هر رشته فقط یک نفر انتخاب شود. البته در بیش از ١٠٠ رشته علمی حتی یک نفر هم هنوز انتخاب نشده است، زیرا تنوع رشته‌ها بسیار زیاد و حوزه انتخاب بسیار وسیع است.

اسعدی اظهار کرد: تشخیص اینکه آیا فرهنگ نزول پیدا کرده یا سرعت تحولات و پیشرفت علوم این قدر شتاب داشته که برندسازی را برنمی‌تابد، بحث جامعه‌شناسی عمیقی است که باید جداگانه‌ به آن پرداخت، اما برای مثال استاد فرشچیان برند مینیاتور و نقاشی ایرانی است که بیش از 50 سال در این زمینه سابقه فعالیت دارد و شاگردان بسیاری تحت تعلیم او بوده‌اند، اما مسلم است که فقط زاویه هنری نیست که یک نفر را از سایرین شاخص می‌کند، بلکه شخصیت، موقعیت اجتماعی، زمانه و تلاش خود شخص و عوامل اقتصادی، اجتماعی و سیاسی باعث می‌شود که یک شخص شاخص شود.

وی افزود: برخی افراد مشهور‌ند، اما مقبول نیستند. به عبارت دیگر نمی‌توان گفت هر فرد مشهوری انسان قابلی است. در شرایط کنونی با وضعیتی که شبکه‌های اجتماعی به وجود آورده‌اند سطح دانش نازل شده است. همان طور که شاهدیم نسل دهه 60 با 80 باهم تفاوت بسیاری دارند، زیرا در دهه 60 اینترنت وجود نداشت و رسانه‌ها مکتوب و محدود بودند، اما امروزه شرایط کاملاً متفاوت است، برای مثال امروزه دیگر کسی جدول مندلیف را حفظ نمی‌کند، زیرا اکنون جست‌وجوگر گوگل یک دایرة المعارف بزرگ است. بنابراین یک جوان ٢٠ ساله ممکن است اطلاعاتش بیشتر از یک استاد باشد، اما آگاهی او ممکن است کمتر باشد.

وی تجلیل از بزرگانی که عزلت‌نشینی را پیشه کرده‌‌اند از اهداف برگزاری این مراسم بیان کرد و افزود: در این مراسم تلاش کردیم تا بزرگانی را در علوم مختلف مانند علوم قرآنی و شخصیت‌هایی همچون محمد باقر حجتی، که از قرآن‌ پژوهان مطرح ایرانی هستند، مورد تجلیل و تقدیر قرار دهیم. استاد مرحوم عبدالمحمد آیتی که نهج‌البلاغه را ترجمه کردند و آثار سترگ دیگری دارند نیز تجلیل شدند. استاد صادق آیینه‌وند نیز که از مورخان بزرگ اسلامی بودند هم در زمان حیاتشان تجلیل شدند. 

طراح و دبیر ستاد چهره‌های ماندگار با تأکید بر اینکه باید حوزه‌‌های چندرشته‌ای و میان‌رشته‌ای بیشتر مورد توجه قرار گیرد، گفت: در گذشته اگر کسی بیشتر کتاب خوانده بود، عالم‌تر بود و کسی که قدرت مباحثه، مجادله و تفکر بیشتری داشت، آن شخص موفق‌تر بود. امروزه اگر فردی حافظه هم نداشته باشد، محل اشکال نیست بلکه تحلیل مهم است.  در این راستا در بحث چهره‌های ماندگار تا جایی که امکان دارد تلاش شده که براساس شاخص‌ها تصمیم‌گیری شود، نه براساس مصادیق. به همین دلیل برنامه چهره‌های ماندگار کمترین انتقاد را با خود به همراه داشت.

وی تصریح کرد: زمانی که اطلاعات این قدر زیاد شود که افراد نتوانند انتخاب کنند، بود یا نبود اطلاعات فرقی نمی‌کند، برای مثال ممکن است صد هزار کتاب در اختیار داشته باشید، اما ندانید کدام را بخوانید، در صورتی‌که اگر عالمی یک کتاب را معرفی کند، انتخاب سهل‌تر خواهد شد. وفور اطلاعات در شبکه‌های اجتماعی هم انتخاب را سخت‌ کرده است، مثلاً اگر مقاله‌ای در مورد تأویل در قرآن را جست‌وجو کنید، هزاران مقاله یافت می‌شود و این انتخاب را سخت می‌کند، اما اگر آثار یک استاد مدنظر باشد به راحتی می‌توان انتخاب کرد. بنابراین از آفات وفور اطلاعات این است که نمی‌توان تشخیص داد چه شخصی عالم است. به همین منظور ضرورت یک گرایش علمی برای تشخیص مراجع و منابع احساس می‌شود و باید بدانیم چه شخصی در چه زمینه‌ای متخصص و متبحر است و می‌توان به عنوان مرجع به او مراجعه کرد و امروزه دانستن همین موضوع خود دانشی مستقل است.

اسعدی در پایان گفت: باید مراجعی برای راهنمایی اشخاص وجود داشته باشد، زیرا این منابع کمک می‌کند تا افراد از اطلاعات بیهوده و اغلب منسوخ و حتی مشکل‌دار رها شوند و به سرچشمه دست یابند.

انتهای پیام