ویژگی‌های اخلاقی و هنری شهریار در نظر آیت‌الله خامنه‌ای/ انس ویژه شهریار با قرآن کریم

به گزارش ایکنا؛ روز بیست و هفتم شهریورماه سالروز درگذشت شهریار، شاعر معاصر ایرانی است. مقام معظم رهبری که خود اهل شعر و ادبیات است، از دوران جوانی با مرحوم شهریار رابطه دوستانه داشته است؛ چنانکه خود ایشان تصریح دارند: «یکی، دو نفر شاعر غزلسرا بودند که شعرهایشان را دوست می‌داشتم؛ یکی مرحوم «رهی معیّری» بود که او را از نزدیک ندیده بودم، یکی مرحوم «شهریار» بود که از شعرش خیلی خوشم می‌آمد. با ایشان هم آشنا بودم. البته من بعد از انقلاب با ایشان آشنا شدم؛ قبل از انقلاب، هیچ ارتباطی با یکدیگر نداشتیم.» (بیانات در دیدار جمعی از جوانان، سال 77)

از این‌جهت بازخوانی شخصیت و برجستگی‌های ادبی شعر سیدمحمدحسین شهریار از منظر مقام معظم رهبری که از نزدیک با ایشان در ارتباط بوده و آثار ایشان را دنبال می‌کرده حائز اهمیت است. در ابتدا شایسته است به بررسی ویژگی‌های شخصیتی شهریار در نظر معظم‌له بپردازیم.

انس شهریار با قرآن کریم

یکی از ویژگی‌های شخصیت شهریار، روحیه الهی و معنوی اوست که به اشعارش جان‌مایه‌ای تازه بخشیده است. بی‌گمان این روحیه حاصل ارتباط ویژه او با قرآن کریم است. آیت‌الله خامنه‌ای در توضیح این ویژگی بیان می‌دارند: «شهریار در دوران مهمی از زندگیاش - در حدود شاید سی‌سال آخر زندگیاش - دوران عرفانی و معنوی بسیار زیبایی را گذراند و به انس با قرآن و انس با معنویات و خودسازی پرداخت. یعنی به خودش رسید و سعی کرد باطن و معنویت خودش را صفایی ببخشد. خود او در اشعار بیست، سی سال اخیر، این معنا را به روشنی بیان کرده است. حتی آن‌طور که شنیدم - شاید از خودش شنیدم؛ الان درست یادم نیست - ایشان یک قرآن هم به خط خودش نوشت. شاید هم تمام نکرده ... به‌هرحال، این در ذهنم هست که مشغول نوشتن قرآنی بوده است.»

اخلاص و تواضع؛ دو ویژگی شاخص شهریار

سوای ارتباطات خاص معنوی، بهره‌مندی از سجایای اخلاقی شهریار توانسته او را به شاعری محبوب در عصر حاضر بدل سازد. آیت‌الله خامنه‌ای در توضیح ویژگی‌های اخلاقی او چنین توضیح می‌دهند: «شهریار شاعر متواضعی بود. دنبال نام و نشان نبود و برای خدا و وظیفه کار می‌کرد، و حالا خدای متعال، پاداش او را می‌دهد. امروز شهریار در داخل کشور ما یک چهره‌ی بسیار نورانی است.»

شهریار در جریان انقلاب اسلامی

بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، شهریار یکی از حامیان جدی نهضت انقلاب بود و بارها و بارها با اشعار خود به حمایت از انقلاب اسلامی پرداخت. مقام معظم رهبری در این خصوص چنین می‌گویند: «وقتی انقلاب پیروز شد، او[شهریار] با همان روحیه‌ی دینی و ذهنیت صاف و روشن خودش، از انقلاب استقبال بسیار خوبی کرد. شاید در آن یکی دو سال اول انقلاب، کسی از ما به یاد شهریار نبود. یعنی گرفتاری‌ها آن‌قدر زیاد بود که مجالی برای این یادها پیش نمی‌آمد. یک وقت دیدیم صدای شهریار، در ستایش انقلاب، از تبریز بلند شد. دیدیم همه‌ی جزئیات انقلاب را او تعقیب می‌کند.

در همه‌‌ مواقع حساس انقلاب، اونقش مؤثری ایفا کرد. یک جنگ هشت ساله بر ما تحمیل شد که یکی از سخت‌ترین تجربه‌های ما بعد از انقلاب بود. تعداد شعرهایی که شهریار برای جنگ گفته؛ حضوری که او در مراکز مربوط به جنگ، مثل کنگره‌های مربوط به جنگ و شعر جنگ پیدا کرده و مدحی که او از بسیج عمومی مردم یا از سپاه یا ارتش کرده، به قدری زیاد است که اگر انسان نمی‌دید و نمی‌شنید و خودش لمس نمی‌کرد، به دشواری می‌توانست آن را باور کند. مردی در حدود هشتاد سال سن - بلکه بیش از هشتاد سال - در مجامع شعری حضور پیدا کند و برای هر مراسمی، شعر یا شعرهایی بگوید! این در حالی بود که از مثل او، چنین توقعی هم نبود. این، نشان‌دهنده‌‌ نهایت اخلاص و صفا و بزرگواری آن مرد بود.»

ویژگی شعر شهریار

سوای ویژگی‌های شخصیتی، برجستگی‌های ادبی شعر شهریار نیز موضوعی است که باید مورد بررسی قرار بگیرد. مقام معظم رهبری شعر شهریار را چنین تحلیل می‌کنند: «درباره‌ی شاعری شهریار، دو حرف می‌شود زد: یک حرف این است که شهریار، یکی از بزرگترین شعرای معاصر ماست؛ هم در شعر فارسی و هم در شعر ترکی. البته شعر فارسی او خیلی بیشتر از شعر ترکی است ... .
در شعر فارسی شهریار، خصوصیت عمده‌ای که برای برادران ترک وجود دارد، این است که شعر به معنای حقیقی کلمه است. شعر به معنای حقیقی کلمه، معنای حقیقی شعر است. یعنی نظم کلمات فقط نیست؛ لب احساس و خیال است ... گاهی این زبان اوج می‌گیرد. یعنی ما غزل‌هایی در شعر فارسی شهریار داریم که در ردیف غزل‌های درجه‌‌ یک فارسی است. البته اینها زیاد نیست؛ اما هست. گاهی هم البته زبان تنزل می‌کند. ما توقعی هم از شاعری که در یک منطقه‌‌ غیرفارس زبان متولد شده، نداریم. ولی آنچه که از شهریار در شعر فارسی می‌بینیم، او را در ردیف یکی از بزرگترین شعرای زمان ما قرار می‌دهد.

مطلب دومی که در مورد شاعری شهریار باید گفت، یک چیز بالاتر از این است؛ و آن این است که می‌شود گفت: شهریار یکی از بزرگترین شاعران همه‌‌ دورانهای تاریخ ایران است‌ و آن به لحاظ «حیدر بابایه سلام» است. «حیدر بابایه سلام» یک شعر استثنایی است. همه‌‌ خصوصیات شعری مثبت شهریار در این شعر هست. یعنی روانی، صفا، ذوق و دیگر خصایصی که مربوط به شعر است، همه در «حیدر بابایه سلام» جمع شده است. لکن علاوه بر اینها، ویژگی دیگری هم در «حیدر بابایه سلام» هست و آن این است که در این شعر که تصویری از سابقه‌‌ ذهنی خود شاعر است، مطالب بسیار حکمت‌آمیز وجود دارد. با این حساب، میتوان شهریار را یک حکیم به حساب آورد. پایه‌ی شعر «حیدر بابایه سلام» به نظر ما خیلی بالاست».

انتهای پیام