سلب نعمت؛ انتقام الهی از گناهکاران

به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، محمدعلی انصاری، مفسر قرآن، شامگاه گذشته، پنجم دی‌ماه در جلسه تفسیر مؤسسه بیان هدایت نور مشهد با اشاره به آیات ۱۸ و ۱۹ سوره سجده، گفت: هیچ‌کس نمی‌داند که خداوند چه چیزی را روشنی‌بخش چشم و جان مؤمنان قرار داده است، بندگانی که مشتاقانه به پرستش خداوند می‌پردازند و ترجیح می‌دهند به خدا مشغول باشند تا اینکه در بستر بخوابند و از خدا خوف دارند. تمام آنچه گفته شد با محوریت عمل انسان و نه ادعا کردن اوست.

زندگی و جایگاه متفاوت مؤمنان و فاسقان

انصاری با قیاس جایگاه مؤمنان و فاسقان اظهار کرد: این افراد به لحاظ جایگاه یکی نیستند و زندگی و آینده آنان نیز یکسان نیست، کسی که از حدود اصلی ادیان الهی و وحی خارج می‌شود، از اعتقاد به جهان واپسین خارج است و هدایت‌گری و نقش پیامبران را نمی‌پذیرد، فاسق و این فاسق همان کافر است.

وی اضافه کرد: البته یک نوع فسق دیگر نیز وجود دارد، گاهی انسان از اصول دین الهی خارج نمی‌شود، اما در مقام عمل فروع دین را مورد توجه ندارد و گناهان کبیره و صغیره انجام می‌دهد، این فرد هم فاسق است که از فروع دین خارج شده و در مقابل این فاسق، عادل تعریف می‌شود.

صاحب تفسیر مشکاة تصریح کرد: در آیه ۱۸ سوره سجده فاسق خروج‌کننده از اصول الهی مدنظر است؛ چرا که اصول دین مانند توحید و نبوت را انکار کرده است، فرد فاسد و مؤمن نزد خدا یکی نیستند و شیوه زندگی آنان نیز با هم یکی نیست.

وی ادامه داد: خداوند هنگامی به فرد مؤمن جایگاه می‌بخشد که پای عمل صالح در میان باشد و این مؤمنان در بوستان‌هایی گام می‌نهند که امن‌ترین مقام‌هاست و این افراد در آنجا مالکیت دارند، البته قرآن این جنّات را نُزل توصیف می‌کند و این مقدمه‌ای برای پذیرایی از کسی که پذیرایی اصلی توصیفی را ندیده، است.

انصاری با اشاره به جایگاه آتش برای فاسقان بیان کرد: ما در این دنیا امید داریم که پایان شب سیه سپید است و این امید در دنیا بسیار خوب بوده و حتی مرگ نیز خود یک راه خلاص به حساب می‌آید، اما این قاعده در ایام وجود ندارد و وضعیت گناهکاران ثابت است، در قیامت مرگ از هر سو به سراغ گناهکاران می‌آید، اما مرگی در کار نیست و آنان همیشه مشغول دست و پا زدن هستند.

این مفسر قرآن اظهار کرد: این عذاب الهی چیزی نیست جز آنکه در دنیا و در مقام عملی و نظری آیات الهی را تکذیب کردند، در قیامت بازتاب اعمال ما یا بهشت است یا جهنم و جز این از جای دیگری برای ما به دست نمی‌آید، ابتدا آنچه به فاسقان چشانده می‌شود عذاب نزدیکی در دنیا قبل از عذاب اکبر آخرت است به امید اینکه بازگردند و تغییر روش دهند تا به عذاب اکبر نرسند؛ در اینجا مشخص می‌شود که از عذاب قیامت سنگین است اما دور نیست و این عذاب هم در محاسبه الهی نزدیک مشخص شده است، اما کیفیت آن به نسبت عذاب دنیا تغییر می‌کند.

سنت و تفضل الهی

وی افزود: این سنت و تفضل الهی است که حتی بر مؤمنان نیز عنایت می‌شود و باعث می‌شود تا حجاب‌های بین انسان و خدا از بین برود، گاهی این تفضل را لطف می‌پنداریم و گاهی قهر می‌دانیم اما هر دو مصداق و تفضل نسبت به انسان است، گاهی انسان از پروردگار خود فاصله می‌گیرد، از طرفی خدا به او نعمت داده تا این نعمت عامل تقرب انسان به ذات حق باشد، اما انسان از همین عوامل تقرب فاصله ایجاد می‌کند و دچار وسوسه و سوء فهم می‌شود.

انصاری با بیان اینکه لطف الهی است که ما را مراقبت می‌کند، بیان کرد: خداوند لطف را تبدیل به قهر می‌کند و در اصطلاح گوش انسان را می‌پیچاند و در زندگی او تغییراتی ایجاد می‌کند که اصلاً به دست و محاسبه انسان نیست، این باعث می‌شود تا انسان بازگردد و نگاه و تصمیمات خود را عوض کند، اگر همین قهر را تغییر داده و چند برابر فرض کنیم حتی می‌تواند فاسق را بازگرداند و استکبار او را فرو بریزد.

صاحب تفسیر مشکاة گفت: اگر انسان پس از این قهر الهی به مسیر خود ادامه دهد و خسران بیشتری به وجود خود وارد کند و کودکانه به آیات الهی پشت کند، قرآن او را مجرم خطاب می‌کند و می‌فرماید ما از این مجرمان انتقام می‌گیریم، آخرین عنوانی که خداوند بر پیشانی این افراد می‌زند مجرم است، وقتی انسان تمام راه‌های ارتباط با خدا را می‌بندد، مجرم می‌شود و عامل خسران، گناه است.