رضا توکلی تبیین کرد:
دو اصل مهمی که باید در سینمای کودک به آن پرداخت
گروه هنر ــ یک بازیگر و کارگردان سینما و تلویزیون گفت: فیلم‌های سینمایی زمانی می‌توانند با کودکان ارتباط برقرار کنند که در آن به روانشناسی کودک و اصول تربیتی توجه کرده باشند در غیر این‌صورت این ژانر بی‌اثر خواهد بود.
رضا توکلی، بازیگر و کارگردان سینما و تلویزیون در گفت‌و‌گو با ایکنا، فعالیت در حوزه کودک را دشوارترین شکل فیلمسازی دانست و گفت: من در چند اثر کودک به‌عنوان بازیگر حضور داشتم، به همین جهت این جنس کار را به‌خوبی می‌شناسم. از دیدگاه من فعالیت در این حوزه دشوار است و برای ورود به این حوزه باید دانش و آگاهی کافی داشت و صرفاً کافی نیست که شما یک فیلمساز خوب باشید تا بتوانید در این ژانر فعالیت کنید و مهمترین اصلی که نیاز است در سینمای کودک به آن پرداخت افزایش سوادرسانه‌ای در کودکان است.
وی افزود: سواد رسانه‌ای ابعاد گوناگون دارد. یکی از ابعاد آن بحث روانشناسی کودک است و دانستن خصوصیات اخلاقی و رفتاری کودک می‌تواند به فیلمساز کمک کند تا از زوایه‌ای به موضوعات این حوزه ورود کند که کودک بتواند آن را درک کند، زیرا ممکن است اتفاقی در سینمای کودک روایت شود که قهرمانان آن کودکان هستند، اما به دلیل زبان و گویش فیلم، اثر برای مخاطب کودک مناسب نباشد؛ اتفاقی که در آثار سینمایی به وفور رخ می‌دهد، برای همین کودک قادر به درک آن نیست.
وی افزود: سواد رسانه‌ای ابعاد گوناگون دارد. یکی از ابعاد آن بحث روانشناسی کودک است و دانستن خصوصیات اخلاقی و رفتاری کودک می‌تواند به فیلمساز کمک کند تا از زوایه‌ای به موضوعات این حوزه ورود کند که کودک بتواند آن را درک کند، زیرا ممکن است اتفاقی در سینمای کودک روایت شود که قهرمانان آن کودکان هستند، اما به دلیل زبان و گویش فیلم، اثر برای مخاطب کودک مناسب نباشد؛ اتفاقی که در آثار سینمایی به وفور رخ می‌دهد، برای همین کودک قادر به درک آن نیست.
کودک بیش از هرچیزی به دنبال فانتزی است
این کارگردان تأکید کرد: کودک در آثار سینمایی بیش از هر چیز به‌دنبال دنیای فانتزی است. این دنیا به او اجازه خیال‌پردازی می‌دهد. خیال‌پردازی موجب می‌شود کودک خواسته‌هایش را در فیلم مشاهده و یا مطالبه کند. حال ممکن است این سؤال پیش آید دستیابی به چنین اطلاعاتی برای فیلمسازی که می‌خواهد فیلم کودک بسازد شاید چندان قابل دسترس نباشد. برای این مسئله دو راهکار می‌توان پیشنهاد کرد. ابتدا این‌که فیلمساز اگر خود به روانشناسی کودک آشنا نیست از وجود یک کارشناس در این زمینه بهره برد. نکته بعد این‌که فیلمسازانی که در این حوزه فعالیت می‌کنند تخصص لازم را در این زمینه دارند. این اتفاق در سینمای جهان رخ می‌دهد و سینماگران متخصص تنها در این ژانر فعال‌اند.
توکلی تأکید کرد: بخش دیگر از سواد رسانه‌ای سینمای کودک به مسائل تربیتی مربوط می‌شود. نکات تربیتی آن چیزی نیست که ما در ظاهر به آن می‌پردازیم، زیرا عموماً ساده‌ترین روش‌ها را برای کارمان انتخاب می‌کنیم، ولی این روش حتی برای بزرگسالان هم جواب نمی‌دهد چه برسد به گروه سنی که تماشاگر آن فانتزی خاص در ذهن دارد. بگذارید به عنوان مثال در برخی برنامه‌های کودک تلویزیون اینقدر شعارزده عمل می‌شود نه تنها کودک آن را درک نمی‌کند، بلکه از آن رویگردان است و جذب الگو‌هایی خارجی می‌شود و استقبال کودکان از برنامه‌های خارجی را به سادگی می‌توان در اغلب خانواده‌ها مشاهده کرد.
وی افزود: اگر سری به نوشت‌افزار فروشی‌هایی که کالا‌های مربوط به کودکان را می‌فروشند بیندازید، درمی‌یابید چه الگو‌های برای کودکان جذابیت دارد. در این فروشگاه‌ها تماماً محصولاتی فروش می‌رود که قهرمانان غربی روی آن نقش بسته‌اند و کمتر می‌توان نشانی از فرهنگ ایرانی – اسلامی در آن مشاهده کرد. در چنین فضایی عکس‌العمل مدیران جالب است. آن‌ها معمولاً با دستور‌العمل‌هایی فروش این کالا‌ها را ممنوع می‌کنند یا این‌که سعی دارند با چاپ تصاویر قهرمانان ملی، محصولاتی را در اختیار کودکان قرار دهند که فرهنگ ملی در آن مورد توجه قرار گیرد.
توکلی تأکید کرد: بخش دیگر از سواد رسانه‌ای سینمای کودک به مسائل تربیتی مربوط می‌شود. نکات تربیتی آن چیزی نیست که ما در ظاهر به آن می‌پردازیم، زیرا عموماً ساده‌ترین روش‌ها را برای کارمان انتخاب می‌کنیم، ولی این روش حتی برای بزرگسالان هم جواب نمی‌دهد چه برسد به گروه سنی که تماشاگر آن فانتزی خاص در ذهن دارد. بگذارید به عنوان مثال در برخی برنامه‌های کودک تلویزیون اینقدر شعارزده عمل می‌شود نه تنها کودک آن را درک نمی‌کند، بلکه از آن رویگردان است و جذب الگو‌هایی خارجی می‌شود و استقبال کودکان از برنامه‌های خارجی را به سادگی می‌توان در اغلب خانواده‌ها مشاهده کرد.
وی افزود: اگر سری به نوشت‌افزار فروشی‌هایی که کالا‌های مربوط به کودکان را می‌فروشند بیندازید، درمی‌یابید چه الگو‌های برای کودکان جذابیت دارد. در این فروشگاه‌ها تماماً محصولاتی فروش می‌رود که قهرمانان غربی روی آن نقش بسته‌اند و کمتر می‌توان نشانی از فرهنگ ایرانی – اسلامی در آن مشاهده کرد. در چنین فضایی عکس‌العمل مدیران جالب است. آن‌ها معمولاً با دستور‌العمل‌هایی فروش این کالا‌ها را ممنوع می‌کنند یا این‌که سعی دارند با چاپ تصاویر قهرمانان ملی، محصولاتی را در اختیار کودکان قرار دهند که فرهنگ ملی در آن مورد توجه قرار گیرد.
ممنوعیت محصولات فرهنگی بی نتیجه است
بازیگر فیلم سینمایی «سفر سبز» تأکید کرد: ممنوع کردن محصولات فرهنگی که عملاً بی‌نتیجه است و تولید محصولات فرهنگی ایرانی هم جوابگوی نیاز ما نیست. برای مثال وقتی ما عکس قهرمانان دفاع مقدس را روی دفاتر کودکان می‌آوریم، اول باید این شخصیت را برای کودکان متناسب با دنیای فانتزی‌شان آشنا کنیم، ولی وقتی بدون چنین پشتوانه‌ای این کار انجام می‌شود، چگونه انتظار داریم کودک از آن استقبال کند. مثلاً شخصیت «باب اسفنجی» یکی از کاراکتر‌هایی است که کودکان بسیار به آن علاقه‌مند هستند. کودک در قالب بازی‌ها و انیمیشن‌های جذاب با این شخصیت همراه است. به ویژه که بسیاری از فانتزی‌های خود را در آن می‌بیند، برای همین آن را می‌پذیرد، اما این اتفاق در تولیدات داخلی تا به حال رخ نداده است.
این کارگردان تأکید کرد: موضوعات دیگری هم در بحث سواد رسانه‌ای برای سینمای کودک مطرح است که می‌شود به آن‌ها هم پرداخت. به هر حال بار‌ها این موضوعات در جلسات نقد و بررسی سینمای کودک مطرح شده، اما این ارزیابی‌ها مورد توجه قرار نمی‌گیرد، زیرا یک نگاه گیشه‌ای بر سینما حاکم است که تنها به منفعت لحظه‌ای می‌اندیشد. اگرچه این یکی از نیاز‌های سینماست، اما به‌نظرم این رویکرد مقطعی است و در طولانی مدت کلیت سینما را مخدوش می‌کند، درصورتی‌که اگر موضوعات مطروحه در سینمای کودک به درستی رعایت شود، انتظار می‌رود از این‌گونه به‌عنوان یکی از ابزار‌های بسیار تأثیر گذار در رشد اقتصادی سینما بهره برد، اتفاقی که در سینمای جهان رخ داده است.
این کارگردان تأکید کرد: موضوعات دیگری هم در بحث سواد رسانه‌ای برای سینمای کودک مطرح است که می‌شود به آن‌ها هم پرداخت. به هر حال بار‌ها این موضوعات در جلسات نقد و بررسی سینمای کودک مطرح شده، اما این ارزیابی‌ها مورد توجه قرار نمی‌گیرد، زیرا یک نگاه گیشه‌ای بر سینما حاکم است که تنها به منفعت لحظه‌ای می‌اندیشد. اگرچه این یکی از نیاز‌های سینماست، اما به‌نظرم این رویکرد مقطعی است و در طولانی مدت کلیت سینما را مخدوش می‌کند، درصورتی‌که اگر موضوعات مطروحه در سینمای کودک به درستی رعایت شود، انتظار می‌رود از این‌گونه به‌عنوان یکی از ابزار‌های بسیار تأثیر گذار در رشد اقتصادی سینما بهره برد، اتفاقی که در سینمای جهان رخ داده است.
کودک باید دلبسته سینما شود
وی در پایان درباره تأثیر موضوعات اخلاقی در سینمای کودک هم چنین توضیح داد: تصور می‌کنم نیاز نیست که به صورت جدی به این مباحث پرداخته شود، زیرا در این ژانر فانتری حرف اول را می‌زند. به همین جهت ابتدا باید کودکان را به سینما دلبسته کرد و در ادامه در ژانرهای دیگر سینما به تربیت دینی بپردازیم، البته می‌شود در قالب فانتزی به صورت کاملاً مستور نیز تا حدی تبلیغات دینی نیز داشت.
وی در پایان درباره تأثیر موضوعات اخلاقی در سینمای کودک هم چنین توضیح داد: تصور می‌کنم نیاز نیست که به صورت جدی به این مباحث پرداخته شود، زیرا در این ژانر فانتری حرف اول را می‌زند. به همین جهت ابتدا باید کودکان را به سینما دلبسته کرد و در ادامه در ژانرهای دیگر سینما به تربیت دینی بپردازیم، البته می‌شود در قالب فانتزی به صورت کاملاً مستور نیز تا حدی تبلیغات دینی نیز داشت.
گفت‌و‌گو از داوود کنشلو
انتهای پیام 
