بایسته‌های موفقیت در جوانی / حساسیت‌هایی که والدین باید بدانند

حجت‌الاسلام نصیر عابدینی، روانشناس و کارشناس خانواده در گفت‎وگو با ایکنا، با اشاره به مهمترین حساسیت‌های دوره نوجوانی، به تبیین نکاتی پرداخت که می‌تواند به گذر موفقیت‌آمیز از این دوره و دستیابی به موفقیت در دوره جوانی منجر شود.

 

وی دشوارترین دوران زندگی هر انسانی را از نظر تربیتی، دوره نوجوانی دانست و گفت: این دوره از حدود ۱۲ سالگی آغاز می‌شود و تا ۱۸ سالگی ادامه دارد، تا به مرحله جوانی می‎رسد؛ لذا بیشترین مشکلات تربیتی در این دوره پیش می‌آید و در همین دوره است که بیشتر فرزندان مسیر زندگی‎شان را مشخص می‎کنند.

وی افزود: با شروع پدیده بلوغ و آغاز سنین نوجوانی، انسان به مرحله‎ای پیشرفته از تفکر دست پیدا می‎کند که او را از دوران کودکی جدا می‎کند و به مرحله تفکر می‎رساند؛ تفکری که از محدوده محسوسات و امور عینی فراتر رفته و قابلیت انتزاعی دارد، بر همین اساس سعی می‎کند همواره برای رفع نیاز‌های خود بکوشد؛ او در این مرحله و دوره از زندگی‎اش بیشترین نیاز را به احترام و محبت، به تعلق داشتن به گروه، به فلسفه سالم و مثبت برای زیستن و رسیدن به امنیت و آرامش احساس می‎کند، بنابراین به دیگران احترام می‎گذارند تا مورد احترام واقع شوند و به گروه می‎پیوندند تا احساس بزرگی، شخصیت و تعلق داشته باشند.

این روانشناس تصریح کرد: از آنجایی که تربیت نوجوانان از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است، برای آنکه بتوانیم بهتر به این امر خطیر بپردازیم باید به خصوصیات این دوران واقف شویم؛ لذا بعضی از خصوصیات و نکات مهم این دوران شامل خصوصیات عاطفی و خصوصیات اجتماعی را باید بیشتر مورد توجه قرار دهیم.

حجت‌الاسلام عابدینی در ادامه با اشاره به نکات مهم برای موفقیت در جوانی، گفت: اولین نکته و اصل در موفقیت توکل به خداست؛ لذا به نوجوانان توصیه می‎شود که خدای را بزرگ بدارند و به او به گونه‌ای تکیه کنند که گویی هیچ‌کس دیگر در این عالم نیست. آن‌ها باید خود را مخاطب کلام خدا قرار دهند و در طول شبانه‌روز فرصتی را به خلوت با پروردگار اختصاص دهند. سعی کنند دشمن خود را بشناسند و مراقب آسیب‌ها و کمین‌های انحراف باشند؛ به همین منظور باید آگاهی دینی خود را تعالی بخشند و باور‌های خود را بسنجند.

این کارشناس خانواده با تأکید بر اینکه برنامه‌ریزی و تلاش یکی دیگر از نکات مهم در موفقیت دوران نوجوانی و همچنین جوانی است، گفت: نوجوانان و جوانان باید اهداف خود را تعیین کنند و شرایط را به صورت دقیق بررسی کنند. برای این مهم باید برنامه کوتاه مدت و بلند مدت تهیه کنند و از فرصت خود حداکثر استفاده را ببرند. آن‌ها باید پیوسته با نشاط باشند و از فراگیری دانش خسته نشوند و از بیکاری دوری کنند تا موفقیت حاصل شود.

 

حجت‌الاسلام عابدینی زیبایی و آراستگی ظاهر و باطن را از دیگر نکات مهم در نوجوانی و جوانی بیان کرد و افزود: نوجوان و جوان باید به آراستگی در اندیشه خود با زینت‌های علم، حکمت، ادب، گفتار، صداقت، حفظ زبان و رفتار، انصاف، وفا، بردباری، سخاوت و آراستگی ظاهری خود با پوشش مناسب، بهداشت و نظافت و بوی خوش اهمیت دهند.

 

ارتباط با دوستان بامعرفت و خیرخواه

وی تصریح کرد: ارتباط با دوستان بامعرفت و خیرخواه در این دوران بسیار مهم است. توصیه می‎شود که بهترین دوست را برگزینند و برای دوستی معیار و مرز داشته باشند. در این مسیر و دوران حتماً به والدین نیکی و احترام کنند و فرزند خوبی برای پدر و مادر خود باشند. در کنار این موارد، احترام به استاد و معلم خود را فراموش نکنند و جایگاه استاد را پاس بدارند.

حجت‌الاسلام عابدینی، محاسبه روزانه را از دیگر نکات موفقیت در دوران زندگی دانست و گفت: هر فردی برای آگاهی از نقاط قوت و ضعف خود باید روزانه به ارزیابی عملکرد خود بپردازد، پس بهتر است این کار را از ایام نوجوانی آغاز کند تا در بزرگسالی، ضعف‌ها کمتر و اشتباهات از بین برود.

 

وی در ادامه به مهمترین حساسیت‌های نوجوانان اشاره کرد و گفت: برخی مسائل وجود دارد که حساسیت نوجوان را بالا می‎برد، یکی از این موارد نگاه کودکانه به آنهاست. نوجوان نسبت به اینکه به او به چشم کودک بنگرند، بسیار حساس است و از این مسئله رنج می‌برد و بسیاری از دلسوزی‌های پدران و مادران برای نوجوان، چنین پیامی دارد؛ لذا این نگاه باید اصلاح شود.

این کارشناس خانواده اظهار کرد: مقایسه کردن نیز باعث می‌شود نوجوان آسیب ببیند. نوجوان از اینکه او را با افراد دیگران مانند خواهر و برادر، فرزندان نزدیکان یا همسالان مقایسه کنند، متنفر است. تبعیض نیز یکی از حساسیت‎های این دوران است که معمولاً بین او و دیگر خواهر و برادران اتفاق می‎افتد. به همین خاطر والدین باید رفتاری عادلانه با فرزندان خود داشته باشند.

این روانشناس با اشاره به اینکه بی‎اعتمادی والدین به نوجوان یکی دیگر از حساسیت‎های این دوران است، گفت: نوجوان دوست دارد به او اعتماد داشته باشند. بسیاری از سؤالات والدین از او و گوشه و کنایه‎ها، از بی‎اعتمادی به وی حکایت دارد و حساسیت او را بر می‌انگیزد. اگر نوجوان بداند که دیده شده و مهم پنداشته می‎شود، استعداد‌های درونش شکوفا شده و می‎تواند به بهترین نیرو برای سازندگی تبدیل شود، البته باید مراقب باشیم که مبادا طوری رفتار کنیم که نوجوان احساس کند او را به بیگاری گرفته‎ایم.

حجت‌الاسلام والمسلمین عابدینی تأکید کرد: اگر از کودکی و نوجوانی به بچه‎ها مسئولیت واگذار نکنیم، در آینده با جوانانی روبه‎رو می‎شویم که سربار خانواده هستند و توانایی اداره خود را ندارند. وقتی جامعه به این سمت می‎رود، پدر و مادر‌ها هم دیگر تمایلی به فرزندآوری ندارند و چنین جوانانی هم طبیعتاً تمایلی برای ازدواج و پذیرفتن مسئولیت اداره خانواده ندارند؛ لذا باید با شیوه‎های صحیح، از همان کودکی بچه‎ها را در امور مختلف مشارکت دهیم و کار‌هایی را که در توانشان هست را به آنان بسپاریم.

 

وی استفاده از فرصت جوانی را مسئله مهم دیگری دانست که باید به آن توجه کرد و گفت: جوانی گران‎بها‌ترین سرمایه و مهمترین فرصت زندگی هر انسان است که اگر بگذرد، بازنمی‎گردد؛ لذا افراد باید در جوانی بلند همت بوده و به آینده امیدوار باشند. باید با برنامه‎ریزی آینده خود را در جوانی بسازند و دوراندیشی را فراموش نکنند. سعی کنند با مشکلات کنار بیایند و با نگرانی بجنگند و در این مسیر خود را از مشورت با کارشناسان و بزرگتر‌ها محروم نکنند.

این روانشناس در ادامه به اهمیت ازدواج به موقع و با دقت در این دوره نیز اشاره کرد و گفت: باید توجه کرد که اگر شرایط ازدواج برای جوان مهیا بود، نباید آن را به تأخیر انداخت؛ البته باید در انتخاب همسر دقت کرد و با رعایت اصول سبک زندگی سالم و اسلامی به زندگی گرما بخشید. برای ورود به این دوره باید آداب معاشرت را نیز آموخت. در این دوران جوان باید به نیک‌سیرتی عادت کند و مسئولیت‌پذیر باشد.