بررسی رابطه سرمایه دینی و هویت اخلاقی در فصلنامه «پژوهش‌های اخلاقی»

به گزارش ایکنا؛ سومین شماره از دهمین سال فصلنامه علمی پژوهشی «پژوهش‌های اخلاقی» به صاحب‌امتیازی انجمن معارف اسلامی ایران منتشر شد.

عناوین مقالات این شماره بدین قرار است: «مولفه‌های اخلاقی در اقتدار قضایی با محوریت حقوق ایران»، «بنیان‌های اخلاق هندو: نظریه کرمه»، «معافیت از کیفر در فقه اسلامی؛ میانکنشی اخلاق، تربیتی و حقوقی»، «ساختارسازی عدالت اجتماعی - کیفری با نهادینه کردن نظام نیمه آزادی»، «نظام‌نامه اخلاق پژوهش پژوهشکده برنامه‌ریزی درسی و نوآوری‌های آموزشی: یک مطالعه کیفی»، «چالش‌های اخلاقی کاربرد فناوری نانو تکنولوژی در کشف جرم»، «شناسایی و اعتبار‌یابی اصول اخلاقی و سلوک حرفه‌ای وکالت از نظر موکلان»، «امکان‌سنجی صیانت از حقوق شهروندی با ورود ثالث در دعاوی سرمایه‌گذاری بین المللی»، «تبعات و آثار اجتماعی اصل منع توقف اجرای احکام مدنی»، «نقش مکانیزم‌های حقوقی و اخلاقی در پیشیرد اهداف صنعت بیمه های دریایی P&I Club»، «بررسی نقش بیمه مسئولیت اجتماعی و حرفه‌ای حسابرسان بر ریسک شهرت اخلاقی و کیفیت حسابرسی با استفاده از رویکرد دلفی و معادلات ساختاری»، «سازکارهای اخلاقی در حمایت از «رنج دیدگان در سکوت» با رویکرد کاهش رقم سیاه جرائم علیه اطفال»، «تبیین جامعه شناختی رابطه سرمایه دینی و هویت اخلاقی (مورد مطالعه: شهر اصفهان)»، «مبانی کیفرزدایی میان کنشی اخلاقی فلسفی و حقوقی»، «تربیت عارفانه نزد محقق اردبیلی بیدگلی (عالم و عارف و شاعر شیعی سده ۱۱)» و «حق و تکلیف در نظام تامین اجتماعی وظیفه حقوقی و اخلاقی دولت».

معافیت از کیفر در فقه اسلامی

در چکیده مقاله «معافیت از کیفر در فقه اسلامی؛ میانکنشی اخلاق، تربیتی و حقوقی» می‌خوانیم: «یکی از اهداف جرم‌شناختی کیفر، هدف‌گیری اصلاح اجتماعی و تربیت مجرم می‌باشد به علاوه که کاهش آثار جرم هم مورد نظر است. همچنین تجربه نشان داده است که کیفرگرایی بیش از اندازه و افزودن به شمار پیروان حقوق کیفری کهخواه ناخواه پیامدهای ناگوار اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و ... را در بردارد، هیچگاه نشان‌دهنده کارآمدی دستگاه عدالت کیفری در یک کشور نیست. لذا نظام عدالت کیفری با اتخاذ سیاست کیفری ارفاقی خاصه در جرائم سبک، علاوه بر کاهش تراکم پرونده‌های کیفری، افزایش اوقات قضات جهت رسیدگی با دقت بیشتر در پرونده‌های مهمتر، کاهش اطاله دادرسی، کاهش جمعیت کیفری، کاهش هزینه‌های بار شده بر دولت و نیز امتناع از برچسب‌زنی در وهله اول جهت‌گیری اخلاقی و تربیتی و اصلاح‌گری اجتماعی بوده است. در نوشتار حاضر به روش توصیفی تحلیلی به چیستی معافیت از کیفر از نظر فقه و حقوق اسلامی و ارتباط آن با اخلاق و تربیت فردی و اصلاح‌گری اجتماعی پرداخته است.»

رابطه سرمایه دینی و هویت اخلاقی

در طلیعه مقاله «تبیین جامعه‌شناختی رابطه سرمایه دینی و هویت اخلاقی (مورد مطالعه: شهر اصفهان)» آمده است: «یکی از دغدغه‌های مهم در جوامع انسانی، که همواره مورد توجه دانشمندان علوم انسانی و اجتماعی قرار داشته است، وجود جامعه‌ای با کنشگران اخلاقی است. بر اساس نظریه استتس هویت اخلاقی مقدمه کنش اخلاقی است و بنابراین شناخت عوامل موثر بر آن حائز اهمیت است. بر این اساس، هدف از نگارش این مقاله بررسی تاثیر متغیر سرمایه دینی بر هویت اخلاقی است. برای بررسی این رابطه، داده‌های مورد نیاز با استفاده از روش پیمایش و ابزار پرسشنامه و با انتخاب نمونه ۵۴۶ نفری از شهروندان ۱۵ سال به بالای شهر اصفهان به روش نمونه‌گیری سهمیه‌ای متناسب با حجم بر اساس متغیرهای گروه سنی، جنس و منطقه سکونت به دست آمد. یافته‌های پژوهش نشان داد نمره هویت اخلاقی و ابعاد آن و همچنین سرمایه دینی بالاتر از میانگین است. همچنین متغیر سرمایه دینی ۲۹ درصد از واریانس متغیر هویت اخلاقی را تبیین می‌کند؛ بنابراین می توان گفت متغیر سرمایه دینی در حد بالایی توان تبیین واریانس متغیر هویت اخلاقی را دارد.»

تربیت عارفانه نزد محقق اردبیلی بیدگلی

در چکیده مقاله «تربیت عارفانه نزد محقق اردبیلی بیدگلی (عالم و عارف و شاعر شیعی سده ۱۱)» می‌خوانیم: «در روزگار صفوی، حکومت و برخی متشرعان بانفوذ، متعصب و قشری موجب طرد و انکار بسیاری از فرقه‌های تصوف گردیدند و ناگزیر شکل خانقاهی تصوف با محدودیت و گاه ممنوعیت روبرو گشت و به‌صورت گرایش‌های ذوق مندانه عرفانی و سلوک زاهدانه فرصت بروز یافت. نوشته‌های صوفیانه نیز با توجه به چگونگی نشو و ارتقای تصوف و یا قوت و ضعف آن در زمان‌ها و مکان‌های مختلف و همچنین میزان توجه و اقبال عامه و خاصه به تصوف و متصوفه، در قوس‌های صعودی و نزولی بر یک سامان نبود. میرزا محمد محقق اردبیلی بیدگلی از علما و عرفای سده یازدهم هجری قمری است. اطلاع ما درباره او بسیار اندک است. این مقاله در جهت معرفی مشرب دینی و افکار و آراء عرفانی میرزا محمد بن سلطان محمد اردبیلی معروف و متخلص به محقق اردبیلی بیدگلی عالم، شاعر و عارف شیعی سده یازدهم هجری است؛ در مجال کوشیده‌ایم تا اطلاعاتی نادر و البته نو را از خلال نوشته‌های وی برکشیم و هرچند مختصر به بوته نقد نیز بگذاریم و چهره دینی و مذهبی وی را با چهره عارفانه‌اش بسنجیم. بنای ما در این پژوهش بر آثار خطی و چاپی موجود در کتابخانه‌های مدرسه سلطانی کاشان، آیت‌الله مرعشی و دانشگاه تهران است.»