«سوره» کلیشه‌های ذهنی مخاطبان را می‌شکند / نقدی بر کارنامه قرآن‌پژوهان

علی خواجه، تهیه‌کننده برنامه تلویزیونی «سوره» در گفت‌وگو با ایکنا گفت: برنامه «سوره» طی چند قسمتی که از شبکه چهار سیما پخش شده، ساختار واحدی با بخش‌های گوناگون داشته است که تا انتهای ۳۱ قسمت یعنی عید فطر با همین ساختار پیش خواهد رفت و در آن پنج بخش گوناگون طراحی شده است. بخش اول با عنوان «قصص» به خوانش تفسیر «روض الجنان» ابوالفتوح رازی اختصاص دارد که یوسفعلی میرشکاک آن را می‌خواند، این تفسیر از نظر نثر یکی از شاهکار‌های نثر فارسی محسوب می‌شود و دارای نثر شیوا و همه فهمی است.

وی افزود: بخش دیگر برنامه «سوره» به مصاحبه با اساتید حوزه و دانشگاه درباره قرآن و موضوع دیگر پرداخته است و تاکنون یدالله یزدان‌پناه و اصغر طاهرزاده در برنامه حضور داشتند و پس از این نیز اساتید دیگری مانند خاتمی خوانساری، هاشمی علیا و ابوالحسن مهدوی اصفهانی و حاج علی‌اکبری حضور خواهند داشت و در موضوعات گوناگون با آن‌ها گفت‌وگو خواهیم نشست.

بررسی کارنامه قرآن‌پژوهان ایرانی و غیرایرانی

خواجه ادامه داد: بخش قلم به کارنامه قرآن‌پژوهان ایرانی و غیرایرانی اختصاص دارد و تاکنون کارنامه قرآن‌پژوهی آیت الله هاشمی رفسنجانی، حجت الاسلام محسن قرائتی، آیت الله معرفت، ایزوتسو و... بررسی شده است. نکته مهم در این بخش این است که ما علاوه بر معرفی آن‌ها، نگاه انتقادی به کارنامه قرآن‌پژوهان داریم، به این معنی که نقد‌هایی که از سوی قرآن‌پژوهان دیگر به آثار آن‌ها وارد شده، در این بخش بیان می‌شود.

وی در ادامه گفت: مخاطبان، اسامی بسیاری از قرآن‌پژوهانی که در این بخش معرفی کرده‌ایم را شنیده‌اند و یا می‌شناسند، اما نه به عنوان قرآن‌پژوه، بلکه به عنوان یک فرد سیاسی یا مصلح اجتماعی مانند آیت الله هاشمی رفسنجانی، سید قطب یا سیدجمال الدین اسدآبادی که ما در این برنامه فقط جنبه قرآنی آن‌ها را معرفی و بررسی می‌کنیم.

این تهیه‌کننده تصریح کرد: بخش آخر برنامه «سوره» هم بخش انسان است که گفت‌وگو‌هایی با موضوع کلی قرآن و زندگی روزمره انجام شده که قرآن و ابعاد گوناگون زندگی مورد بحث قرار گرفته است و این بحث در حوزه‌های موضوعی شعر، ادبیات و نثر فارسی، مسائل اجتماعی، روانشناسی، هنر و ... انجام می‌شود.

وی در ادامه به اساتید دیگری که کارنامه قرآن‌پژوهی آن‌ها طی روز‌های آینده بررسی خواهد شد، گفت: کارنامه قرآن‌پژوهانی ایرانی همچون آیت الله جعفر سبحانی، مهدی بازرگان، سید قطب، آیت‌الله مکارم شیرازی، آیت‌الله جوادی آملی، علامه طباطبایی، آیت‌الله طالقانی، علامه شعرانی، بانو امین، محمدمهدی فولادوند، مهدی الهی قمشه‌ای و اساتید غیرایرانی همچون عابدالجابری، امین الخولی، آصفی، مهدی القرضاوی، عثمانف، محمد عبده و... بررسی خواهد شد. در واقع پژوهش‌های قرآنی، پژوهشگران قرآنی، متونی که در نسبت با قرآن و در طول تاریخ اسلام و شیعه به وجود آمده‌اند، موضوع بحث ما در برنامه سوره هستند.

این تهیه‌کننده تصریح کرد: بخش‌های گوناگون و متنوع برنامه «سوره» آن را از حالت گفت‌وگومحوری صرف خارج کرده و با گنجاندن بخش‌های مستند کوتاه، مستند تولیدی، کار‌های گرافیکی و ... جذابیت بیشتری را به برنامه داده است. اما با توجه به ساختار برنامه‌های شبکه چهار، رویکرد کلی ما علمی و تحلیلی درباره قرآن است، با این وجود سعی شده مخاطب عام هم بتواند از این برنامه بهره‌مند شود.

پرداختن به مسائل روز

وی در ادامه در پاسخ به اینکه چطور به مسائل روز در این برنامه پرداخته شده است، بیان کرد: مسائلی مانند شعر که در زندگی روزمره ایرانی جایگاه مهمی دارد، مسائل وجودی مانند اضطراب، مرگ، رنج، تمدن، خوشنویسی، هنر و ... در نسبت با قرآن مورد توجه قرار گرفته و به صورت تحلیلی و مفصل به آن‌ها پرداخته شده است، به گونه‌ای که پیش از این در برنامه‌های گوناگون به صورت پراکنده وجود داشت و مانند برنامه سوره به صورت متمرکز نبوده است.

خواجه یادآور شد: در برنامه «سوره» سعی کردیم از کار‌های مرسوم و رایجی که در حوزه قرآن وجود داشته، متفاوت عمل کنیم که در این زمینه از دکور برنامه گرفته تا گرافیک، نشان برنامه، نحوه تصویربرداری، تدوین و ... از نظر برنامه‌سازی مورد توجه قرار گرفته است که امیدواریم مورد استفاده مخاطبان قرار گیرد.

تهیه‌کننده برنامه «سوره» با اشاره به بازخورد‌های این برنامه گفت: تاکنون بازخورد‌های مثبتی از مخاطبان دریافت کرده‌ایم که این بازخورد‌ها هم به لحاظ میدانی و هم آماری مثبت بوده است، همچنین این برنامه به ویژه در محافل علمی، تخصصی، مذهبی و دینی مورد استقبال قرار گرفته است و اگر انتقادی بوده، هنوز به گوشمان نرسیده است.