اصول اخلاقی مبلغان در برخورد با مخاطبان فضای مجازی

به گزارش ایکنا؛ حجت‌الاسلام حسینعلی رحمتی، کارشناس اخلاق در فضای مجازی، اقدام به انتشار فایل‌های تصویری با عنوان «تبلیغ به مقیاس ثانیه‌ها» با موضوع آموزش بایسته‌های استفاده از فضای مجازی برای مبلغان دین پرداخته است.

وی در نهمین قسمت این سلسله گفت‌وگوها به بیان اهمیت مخاطب‌شناسی پرداخت و اظهار کرد: در جلسات گذشته اهمیت استفاده مبلغان دین از شبکه‌های اجتماعی و برخی از بایسته‌ها و چالش‌ها را بیان کردیم. همچنین گفتیم برای تهیه یک مطلب باید چه نکاتی را در نظر گرفت و برای انتشار آن در شبکه‌های اجتماعی باید چه نکاتی را مراعات کنیم. در این جلسه بحث مهم دیگری درباره استفاده مبلغین از شبکه‌های اجتماعی را بیان خواهیم کرد. بحث امروز درباره مخاطب است.

وی افزود: در جلسه اول گفتیم کار مبلغ ابلاغ پیام است و ابلاغ پیام چند رکن دارد: یکی محتوای پیام است، یکی رساننده پیام است؛ یکی ابزار انتقال پیام است و یکی هم مخاطب. اگر همه مسیرهایی که تاکنون گفتیم به خوبی طی شده باشد اما شما با مخاطبتان ارتباط درستی برقرار نکنید، همه زحمتی که برای تبلیغ کشیده‌اید از دست خواهد رفت. نوع برخورد شما به عنوان یک مبلغ، همانطور که در فضای حقیقی در جذب افراد یا دفع افراد بسیار موثر است، در فضای مجازی هم همین طور خواهد بود.

اصول خاص اخلاقی فضای مجازی

پژوهشگر اخلاق در فضای مجازی اظهار کرد: بنابراین به عنوان یک مبلغ باید توجه داشته باشیم اصول خاص اخلاقی را در برخورد با مخاطب مراعات کنیم. به خصوص اینکه فضای مجازی به سرعت پیام را منتقل می‌کند و اگر من به عنوان یک مبلغ در برخورد با مخاطب یک کلمه نامناسب به کار ببرم سریع برای دیگران منتشر می‌شود و آن را به پای دین می‌نویسند و می‌گویند دین چنین است؛ کمااینکه در شبکه‌های اجتماعی بخشی از یک سخنرانی و مطالب غیر متقنی که من به عنوان یک طلبه گفتم را می‌گذارند و می‌گویند دین اسلام این گونه است. آن وقت فرد مخاطب هزاران نکته مفیدی که سایر روحانیان و مبلغان بیان کردند را نمی‌بیند، ولی این یک مطلب را می‌بیند؛ چون یک لکه سیاه روی یک لباس سفید است. آن وقت شبکه‌های ماهواره‌ای هم از این مطالب برای تمسخر دین و تمسخر مبلغان دین استفاده می‌کنند. بنابراین بسیار باید مواظب باشیم.

رحمتی ادامه داد: اگر هیچ مطلبی در فضای مجازی نگذاریم و فقط یک برخورد مناسب دینی با مخاطب داشته باشیم اثر تبلیغی خودش را دارد. حالا اگر این رفتار خوب همراه با بیان مطالب خوب باشد، قطعاً تأثیر مضاعف دارد. برای همین در منابع دینی و در روایات داریم که «کونو دعاة الناس بغیر السنتکم». فایده مراعات اصولی که در ادامه خواهم گفت این است که اگر مخاطب از صحبت شما قانع نشود، حداقل در موضع لجاجت و بدبینی هم نمی‌افتد. من گاهی دیدم برخی طلاب که در برابر توهین دیگران مودبانه برخورد می‌کنند، حتی افرادی که باور دینی ندارند به دفاع از این طلبه می‌پردازند. پس باید در برخوردمان با مخاطب توجه داشته باشیم که اولا مخاطب را جذب بکنیم، ثانیا مخاطب را از دست ندهیم.

وی در ادامه اظهار کرد: اولین نکته مراقبت بر گفتار و رفتار است. در فضای مجازی حتی رفتارهای عادی و معمولی طلاب زیر نظر قرار می‌گیرد و مطالبی که طلاب منتشر می‌کند از حساسیت مضاعفی برخوردار است و این حساسیت مضاعف می‌تواند تأثیر خوب مضاعف داشته باشد و هم تأثیر بد مضاعف؛ لذا باید کاری کنیم که همه ما در فضای مجازی، مصداق سخن ائمه(ع) باشیم که به اطرافیان خودشان می‌فرمودند: کار خوب از همه خوب است، ولی از شما بهتر است، برای اینکه شما به ما منتسب هستید و کار بد از همه بد است ولی از شما بدتر است، به دلیل انتسابی که به ما دارید.

شیوه‌های اقناع مخاطب

رحمتی یادآور شد: نکته دوم آشنایی با شیوه‌های اقناع مخاطب است. کار تبلیغ مبتنی بر اقناع است. ما باید از اهل فن بپرسیم با چه روش‌هایی می‌توانیم دیگران را اقناع کنیم تا پیام ما را بپذیرند. نکته سوم پاسخ به سؤالات دیگران است. وقتی شما در فضای مجازی مطلبی می‌گذارید، دیگران می‌آیند سوال می‌کنند یا شبهه‌ای می‌پرسند، ما باید وقتی مطلبی می‌گذاریم به دیگران پاسخگو باشیم. نکته چهارم ادب و احترام در گفت‌وگوست. وقتی می‌خواهیم با دیگران گفت‌وگو کنیم، اگر ادب گفت‌وگو را رعایت کنیم، حتی اگر مخاطب از سخنان ما قانع نشود، حداقل در موضع لجاجت نمی‌افتد. سیره ائمه(ع) در این زمینه درس‌‌آموز است که چگونه با مخالفان خود گفت‌وگو می‌کردند. نکته بعدی رعایت عدالت و انصاف در نقد دیگران است. اگر کسی در نقد مطلب ما چیزی گفت، در صورتی که درست است بپذیریم و اگر درست نیست جواب بدهیم. همچنین در نقد دیگران، عدالت و انصاف را زیر پا نگذاریم.