اثرگذاری تربیتی عزاداری‌های محرم و ایام کرونا

عبدالله ابراهیمی، کارشناس مسائل دینی‌ در گفت‌وگو با ایکنا از خراسان رضوی، درباره برگزاری مجالس و مناسک عاشورایی در ایام کرونایی که طی روزهای اخیر با نظرات مختلف مواجه شده است، اظهار کرد: بی‌تردید بحث کرونا بر چگونگی برگزاری مناسک دینی مانند محرم و صفر تأثیرگذار است، اما در حال حاضر موضوع این است که آیا با وجود بیماری کرونا مراسم و عزاداری‌های محرم و صفر برگزار شود یا خیر؟ که در این راستا طی روزهای اخیر شاهد این قضیه بودیم که برخی از افراد بر این نظر بودند که این مراسم با توجه به اهمیت تأثیرگذاری بر حیات معنوی جامعه باید برگزار شود و برخی از افراد هم با برگزاری این مراسم با توجه به این شرایط، مخالف بودند.

وی ادامه داد: در حقیقت هر دو نظر براساس دلسوزی، اعتقادات و انگیزه‌های دینی بوده و البته در این میان اندکی از افراد هم هستند که تحت‌تأثیر تبلیغات خارجی و دین‎ستیزان به این مسائل دامن زده و قصد دارند که از این مسئله سوءاستفاده‌ کنند که باید هر دو طرف مراقب این گونه برخوردها باشند.

تأثیر کرونا بر دینداری افراد

این کارشناس مسائل دینی گفت: ما باید بدانیم که کرونا مسئله‌ای نیست که دینداری مردم را تحت‌تأثیر قرار داده و آن‌را تضعیف کند، بلکه اتفاقاً باید این را در نظر داشته باشیم که این اتفاق، بالعکس عمل کرده و کرونا نه تنها دینداری مردم را ضعیف نکرده، بلکه مردم را در حوزه رفتارهای فردی و اجتماعی نیز تقویت کرده، به‌گونه‌ای که در رفتارهای دینی مردم کاملاً مشهود است.

ابراهیمی بیان کرد: زمانیکه به رفتارهای اجتماعی اشاره می‌شود منظور همان مواسات، همدلی و کمک‌های مؤمنانه‌ای است که در طی این مدت از سوی افراد صورت گرفته و یا اینکه افراد طبق اعلام وزارت بهداشت فاصله‌گذاری‌های اجتماعی را رعایت می‌کنند و جانفشانی پرستاران، پزشکان و عوامل دخیل در حوزه درمان و ایثارگری‌های اصناف مختلف نمونه بارز رفتارهای دینی است که انجام می‌شود.

وی صبوری مردم در بستن مساجد و حرم مطهر را یک رفتار دینی دانست و افزود: از زمانیکه صحن‌های حرم‌ رضوی بازگشایی شد، شاهد این قضیه بودیم که مردم با رعایت تمام پروتکل‌های بهداشتی به زیارت می‌روند که این امر را می‌توان یک رویکرد دینی به مسئله زیارت برشمرد.

این کارشناس مسائل دینی تصریح کرد: همچنین در تغسیل مردگان نیز گروه‌های جهادی زیادی پای کار آمدند و افراد بسیار دیگری نیز به نوبه خود اقداماتی را در این راستا انجام دادند که در واقع تمام این موارد، رفتارهای اجتماعی و دینی محسوب می‌شود که به‌واسطه کرونا بین مردم ایجاد شد و مردم برای حفظ جان یکدیگر تمامی پروتکل‌های بهداشتی را رعایت می‌کنند.

ابراهیمی درخصوص تأثیر کرونا بر رفتارهای فردی و اجتماعی افراد گفت: از این رو می‌توان گفت که کرونا نه تنها رفتارهای اجتماعی را تضعیف نکرده، بلکه موجب تقویت این رفتارها نیز شده است، به‌گونه‌ای که حتی افراد انگیزه‌های دینی هم پیدا کرده‌اند، مسائل اخلاقی را نیز بیش از گذشته رعایت می‌کنند، ارتباط مردم را با عالم غیب نیز بیشتر کرده و رفتارهای فردی افراد در دعا و نیایش نیز گسترده‌تر شده است.

این کارشناس مسائل دینی افزود: بنابراین می‌توان گفت که کرونا به نوعی یک هشدار از سوی خداوند است که ما به یک سری از مسائل توجه و به رعایت آن‌ها بیش از گذشته اهتمام ویژه‌تری داشته باشیم.

وی گفت: از این وضعیت می‌توان اینگونه نتیجه‌گیری کرد، اولاً اینکه کرونا ما را با مسائل و رفتارهای دینی مقیدتر کرده و این در حالی است که اگر پژوهشی در این زمینه صورت گیرد، قطعاً این موضوع را ثابت خواهد کرد و مسئله دوم این است که ما با توجه به اینکه در آستانه ماه محرم و صفر هستیم و کرونا نیز همچنان در اوج است، آیا انجام مناسک دینی یک مسئله‌ای است که به اصول اعتقادات ما مرتبط است یا به مباحث فروعات دین ما مرتبط است؟ آیا جزو واجبات رفتاری ما است یا مستحبات.

در انجام مظاهر دینی، تابع رهبر جامعه خواهیم بود

این کارشناس مسائل دینی با بیان اینکه اثرگذاری تربیتی مناسک عاشورا، عزاداری‌ها، روضه‌خوانی‌ها و سینه‌زنی‌ها از اهمیت زیادی برخوردار است، زیرا که این برنامه‌ها حیات معنوی ما را شکل داده و تأثیرگذاری تربیتی نیز دارند، تأکید کرد: در اینجا باید گفت که مناسک و این برنامه‌های دینی با وجود اینکه اهمیت بسیار بالایی دارند اما جزو پنج اصل اعتقادی ما نیستند، بلکه اصول اعتقادی ما اعتقاد به توحید، نبوت، امامت، معاد و عدالت خداست و مراسم و مناسک دینداری و محبت ما به امامت و ولایت از جمله مظاهر دینی ما به‌شمار می‌روند و ضرورت دارد که در این حوزه از ولی‌فقیه پیروی کرد. از این رو اینگونه مراسم دینی از جمله برنامه‌هایی هستند که ما باید از رهبری، مراجع و بزرگان دین خود تبعیت کنیم.

ابراهیمی گفت: اینگونه نیست که هر فردی نظری را در راستای برگزاری مراسم محرم و صفر ارائه دهد و این بحث را طبق نظر و عقیده خود پیش برد؛ چرا که ما باید به این امر توجه داشته باشیم که رهبر دینی جامعه ما چه نظری را اعلام می‎کنند، این در حالی است که خوشبختانه هم مقام معظم رهبری طی سخنان خود در روز عید قربان اعلام کردند که در راستای بحث برگزاری مراسم محرم و صفر تابع توصیه و پیشنهاد ستاد ملی کرونا بوده و هر آنچه را که ستاد ملی مقابله با کرونا اعلام کند، طبق دستور آن‌ها عمل خواهیم کرد.

اهمیت مناسک دینی از چارچوب علم خارج نیست

وی اظهار کرد: از طرفی نیز برگزاری این برنامه‌ها نکته دیگری را به ما نشان می‌دهد و آن اینکه، همیشه دین و به‌ویژه اسلام و مذهب تشیع با عقلانیتی که جزو اصول و منابع چهارگانه مانند کتاب، عقل، سنت و اجماع است برخورد می‌کند و در اینجا عقلانیت دینی به ما می‌گوید که به علم و جایگاه آن اهمیت دهیم و همیشه یک ارتباط بسیار نزدیکی بین علم و دین وجود دارد؛ لذا وقتی علم چیزی را پیشنهاد می‌دهد و ثابت می‌کند، عقلانیت دینی به ما می‌گوید که توصیه علم را محترم بشماریم و به آن اعتماد داشته باشیم.

این کارشناس مسائل دینی تصریح کرد: اگرچه که امروزه دینداران ما به اهمیت مسئله عزاداری‌های محرم و صفر اشاره می‌کنند که قطعاً هم این مراسم دارای اهمیت هستند، اما این موضوع را خارج از چارچوب علم نمی‌دانند و تأکید می‌کنند که متناظر با فرمایش مقام معظم رهبری عمل خواهند کرد و توجه خواهند داشت که وزارت بهداشت نیز چه دستوری را اعلام خواهد کرد و براساس اعلامیه‌ها و دستورات ارائه شده، مراسمات محرم را پیش خواهند برد.

ابراهیمی گفت: اما با این وجود آنچه که امروز برای همه ما اهمیت دارد، سلامت جان مردم است، دینداران سلامت جان مردم را جزو واجبات می‌دانند و این قضیه را در عمل ثابت کرده‌اند و برای این امر اهمیت زیادی قائل هستند و اولویت اصلی برنامه‌های خود قرار می‌دهند.

وی تأکید کرد: همچنین از طرفی نیز مداحان، مراکز و متولیان دینی بر این نظر هستند که اگر ستاد ملی کرونا دستور برگزاری مراسم را با رعایت پروتکل‌های بهداشتی دادند، قطعاً این کار را خواهند کرد و اگر هم پیشنهاد دهند که برگزاری این مراسم خطرآفرین است، حتماً دینداران و تشکل‌های دینی براساس این نظر عمل خواهند کرد.