ضرورت تقویت معنویت در دو بُعد فردی و اجتماعی

به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، آیت‌الله محمدهادی عبدخدایی، عضو مجلس خبرگان رهبری، شامگاه 27 شهریورماه در همایش ملی «مؤلفه‌های تمدن‌ساز در بیانیه گام دوم انقلاب» که به‌صورت برخط برگزار شد، در خصوص نقش معنویت و اخلاق در تمدن اسلامی، اظهار کرد: رهبر انقلاب اسلامی در بیانیه گام دوم انقلاب، هفت اصل اساسی را توصیه فرمودند، از آن اصول می‌توان به «علم و پژوهش»، «مبارزه با فساد»، «عدالت» و «معنویت و اخلاق» اشاره کرد.

وی ادامه داد: در میان اصول ذکر شده، «معنویت و اخلاق» به‌عنوان اصل اصول دیگر شناخته شده و به منزله جان و روحی است که در کالبد تمامی کارها و فعالیت‌ها وجود دارد، اگر معنویت در اقتصاد به وجود آید، آن اقتصاد سالم خواهد بود و اگر در علم و پژوهش وجود داشته باشد، از آن علم بهره‌برداری صحیحی خواهد شد.

عبدخدایی مطرح کرد: امروزه آفت‌های سیاسی که تمام دنیا را فرا گرفته، آفت انسان‌های بی‌سواد و جاهل نیست، بلکه پدیده افراد پخته و علمی سیاست است که جهان را به آتش و خون کشیده‌اند؛ بنابراین همانطور که جان باید در همه اعضا وجود داشته باشد، معنویت نیز باید در تمامی حوزه‌ها وجود داشته باشد.

این عضو مجلس خبرگان رهبری بیان کرد: اگر در بدن انسان تنها بخشی از بدن جان نداشته باشد و به‌طور مثال یک دست قادر به حرکت نباشد، پاها و دیگر اعضا به حرکت و زندگی ادامه می‌دهند، اما اگر در بخشی از جامعه معنویت وجود نداشته باشد، همه چیز برهم می‌ریزد و بدبختی سراسر آن جامعه را فرا می‌گیرد.

فروپاشی جوامع غربی و نابسامانی‌ها ریشه در فراموشی معنویت دارد

وی افزود: عده‌ای به چشم حسرت به جوامع غربی می‌نگرند، اما باید بدانند در چنین جوامعی معنویت جایگاهی نداشته، با گرفتاری‌های شدیدی رو‌به‌رو هستند و خانواده‌ها از هم گسسته‌اند، بنابراین ظواهر فریبنده تمدن صحیحی ایجاد نمی‌کنند؛ چرا که تمدن صحیح در پرتو دین و معنویت پدید می‌آید.

عبدخدایی تصریح کرد: حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در خصوص معنویت و اخلاق به دو موضوع اشاره کردند، یکی معنویت مانند ایمان به خدا، اخلاص در پیشگاه او و توکل بر او و دیگری اخلاق، رعایت فضائل اخلاقی، منفور کردن خودبینی و خودخواهی، هر دو این موارد نیاز هستند اما اخلاق هم نیازمند همان معنویت است.

این عضو مجلس خبرگان رهبری اظهار کرد: پشتوانه اخلاق، ایمان به خداست؛ چرا که باید گفت خداوند، من و این جهان را آفریده، من بنده او هستم و او دستور عمل به این مکارم اخلاقی را داده است. نوع دیگر ایمان، ایمان به قیامت و رستاخیز و سومین نوع آن، اعتقاد به مختار بودن انسان است؛ بنابراین ایمان به خدا اصل اساسی در تمدن اسلامی است.

وی ادامه داد: خداوند در آیه ۲۹ سوره نساء می‎فرماید: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تَأْكُلُوا أَمْوَالَكُمْ بَیْنَكُمْ بِالْبَاطِلِ» و معاملات را به نحو صحیحی ارشاد می‌کند، متأسفانه امروزه مفاسد اقتصادی کشور به مقدار زیادی معلول عدم رعایت همین قوانین معاملات و مبادلات مالی هستند.

عبدخدایی مطرح کرد: خداوند در میان روابط اجتماعی نیز دستورات، حاکمیت و اشراف خود را در آیه ۸۰ سوره اسراء به این شکل بیان می‌فرماید: «وَقُلْ رَبِّ أَدْخِلْنِي مُدْخَلَ صِدْقٍ وَأَخْرِجْنِي مُخْرَجَ صِدْقٍ وَاجْعَلْ لِي مِنْ لَدُنْكَ سُلْطَانًا نَصِيرًا، برای وارد شدن به هرکاری باید صادقانه عمل کنید، چرا که صداقت باید همچون روح و جان در تمامی کار‌های او وجود داشته باشد».

این عضو مجلس خبرگان رهبری بیان کرد: خداوند در آیه هشتم سوره مائده نیز لزوم رعایت عدالت، حتی در صحبت با دشمنش را این‌گونه بیان می‌کند: «وَلَا يَجْرِمَنَّكُمْ شَنَآنُ قَوْمٍ عَلَىٰ أَلَّا تَعْدِلُوا اعْدِلُوا هُوَ أَقْرَبُ لِلتَّقْوَىٰ وَاتَّقُوا اللَّه»، اگر این مسئله در سرااسر جهان رعایت می‌شد، دیگر این جنگ‌ها، خونریزی‌ها و نزاع‌ها وجود نداشت.

وی افزود: بنابراین این گمان برخی افراد که خداوند تنها در کلیسا وجود دارد، غلط است، خداوند در روابط اجتماعی، در معاملات کلان مالی، در فوران شهوت و ... وجود دارد، طبق جمله «ذِکرُ الله فی کُلِ الحال» منظور از یاد خداوند هر لحظه تسبیح بر دست گرفتن و ذکر گرفتن نیست، بلکه به یاد آوردن خداوند در نزد هر حلال و حرامی است.

عبدخدایی بیان کرد: اگر معنویت حاکم باشد، ایثار، گذشت و تقدم غیر بر خود حاکم خواهد بود، در جبهه کربلا گفته شده یاران امام حسین(ع) برای شهادت پیش‌دستی می‌کردند و این ایثار تنها ناشی از ایمان است، تنها ایمان است که در پشت صحنه انسان را از گناه بازمی‌دارد.

این عضو مجلس خبرگان رهبری اظهار کرد: نیچه یکی از فلاسفه فردگرای آلمانی بوده است، این فرد معتقد است تمامی افراد ضعیف باید از بین بروند و تنها افراد قدرتمند در دنیا بمانند و حکومت کنند. نیچه، ارسطو و سقراط را ذلیل‌پرور می‌خواند و تمام اعتقادش حول همین بیت شعر از مولانا خلاصه می‌شود: «برو قوی شو اگر راحت جهان طلبی / که در نظام طبیعت ضعیف پامال است». لازمه تفکر مادی نیز این گونه است؛ چرا که اگر ایمان وجود نداشته باشد، مهم‌ترین مسئله برای انسان تنها خود و منافعش است اما اگر ایمان وجود داشته باشد همه چیز از زاویه دین و ایثار دیده می‌شود.

عبدخدایی مطرح کرد: در مقابل نیچه، امام علی(ع) می‌فرمایند: «و لعل بالحجاز أو اليمامة من لا طمع له في القرص ولا عهد له بالشبع؛ شاید در دورترین نقطه کشورم کسی باشد که حسرت همین قرص نان بر دلش است»، حال اگر جامعه‌ای با دیدگاه علی(ع) رشد کند به سعادت خواهد رسید یا با دیدگاه نیچه؟

این عضو مجلس خبرگان رهبری بیان کرد: افراد دیگری نیز که دم از مردم و حق و حقوق‌شان می‌زنند اگر ایمان نداشته باشند، قطعاً فریبکارند. بنابراین اگر واقعاً معنویت وجود داشته باشد، با وجود کمبود‌ها نیز می‌توان از جامعه بهشت ساخت اما بدون وجود آن با هزاران غرامت نیز نمی‌توان جامعه را به خوبی اداره کرد.

وی افزود: بنده مدتی در غرب سفیر بوده‌ام و دیده‌ام که هنوز هم افرادی در آنجا درگیر زندگی اولیه خود هستند، افراد کارتن خواب و وجود مشکلات خانوادگی به وفور دیده می‌شوند، ظاهر بسیار فریبنده است، اما بطن آن جوامع آن گونه که دیده می‌شود، نیست.

عبدخدایی اظهار کرد: در جوامع بی‌دین در ابتدای شهر کاخ‌ها و قصر‌های بزرگی به چشم می‌خورند، اما کمی آن طرف‌تر نیز افرادی که سرپناهی ندارند و گرسنگی می‌کشند نیز وجود دارند، در مقابل در یک جامعه دین‌دار اگر کاخ‌ها و قصر‌های باشکوه دیده نشوند، اما همگی افراد از حداقل‌ترین نیاز مسکن خود بهره‌مند هستند.

این عضو مجلس خبرگان رهبری اظهار کرد: اگر از اوایل انقلاب که ثروت داشتیم؛ اجازه نمی‌دادیم استقلال مالی کشور منحرف شود و ثروت را در خدمت تولید، کارخانه و رونق کشاورزی می‌گرفتیم و مصرف رفاه و ساختمان‌های آنچنانی نمی‌کردیم امروز اوضاع مطلوب‌تری داشتیم. اگر نقشه‌کشی اقتصادی ما طبق گفته اسلام، عادلانه بود، امروز هیچ فرد و خانواده‌ فقیری در کشور وجود نداشت، این مسئله معلول صحیح نبودن برخی برنامه‌هاست و البته این مسئله که در مسائل دفاعی و دیگر بخش‌ها رشد داشته‌ایم قابل کتمان نیست، اما هنوز به اقتصاد اسلامی نرسیده‌ایم.

عبدخدایی مطرح کرد: طبق گفته رهبر انقلاب اسلامی تقویت معنویت هم به صورت فردی و هم به صورت اجتماعی لازم است؛ بنابراین این مسئله وظیفه آحاد مردم و دولت در کنار یکدیگر است. مقام معظم رهبری در خصوص وظیفه دولت در این خصوص فرمو‌ده‌اند: «اولا خود باید منش و رفتار اخلاقی و معنوی داشته باشند، ثانیا زمینه را برای رواج آن در جامعه فراهم کنند و به نهاد‌های اجتماعی در این زمینه میدان دهند و کمک برسانند، با کانون‌های ضد معنویت و اخلاق به شیوه‌ای معقول بستیزند و خلاصه اجازه ندهند که جهنمی‌ها مردم را با زور و فریب جهنمی کنند.»

وی در پایان گفت: بنابراین اگر دولت درصدد بهشتی کردن مردم نباشد، کانون‌های ضد اسلام و ضدانقلاب فعالیت می‌کنند تا مردم را جهنمی کنند، اما اگر دولت امکانات را جهت بهشتی کردن مردم قرار دهد، آن‌ها دیگر فرصت پیدا نمی‌کنند مردم را جهنمی کنند.