کتابفروشی‌ها «دولت‌های علوی» تشکیل دادند
کتاب «دولت‌های علوی» نوشته محرم اوچان با ترجمه حسن صادقیان و یدالله بهجتی به همت انتشارات علمی و فرهنگی منتشر شد.
به گزارش خبرنگار ایکنا؛ کتاب «دولت‌های علوی» نوشته محرم اوچان است که به تازگی به همت انتشارات علمی و فرهنگی منتشر شده و حسن صادقیان و یدالله بهجتی، چاپ سوم کتاب را به زبان فارسی ترجمه کرده‌اند.
در این کتاب ۶۰ دولت معرفی شده و در پنج بخش دولت‌های امام علی(ع) و امام حسن(ع)، دولت‌های تأسیس‌شده به دست نوادگان امام حسن(ع)، دولت‌های تأسیس‌شده به دست نوادگان امام حسین(ع)، دولت‌های شیعه دوازده‌امامی و دولت‌های اسماعیلی‌مذهب سامان یافته است.
چاپ اول کتاب «دولت‌های علوی» در سال ۲۰۱۰ و چاپ دوم آن با کمی اضافات در سال ۲۰۱۲ به چاپ رسیده و از چاپ نخست تا زمان چاپ سوم که در سال ۲۰۱۴ انجام شد، نویسنده در پاسخ به انتقاد‌ها این کتاب را مورد بازنگری قرار داد. چاپ حاضر نسبت به دو چاپ اول ساختاری متفاوت دارد و از نظر چاپ شکل و فرم کتاب نسبت به چاپ‌های اول و دوم تغییر کرده است.
نویسنده در مقدمه کتاب درباره دلایل انتخاب عنوان آن نوشته است: «نخست اینکه این دولت‌ها از سوی سید‌ها تأسیس شده‌اند؛ زیرا تمامی محافل، نسل امام حسن(ع) و امام حسین(ع) را علوی می‌نامند. بر اساس اسناد و منابع تاریخی، علویان در آناتولی دولت تشکیل داده و نیز برخی از دولت‌ها در این قلمرو به تاثیر از علویان بنیان نهاده شده‌اند. برخی از دولت‌های علوی نیز از سوی اجداد علویان امروزی آناتولی در صحنه تاریخ ظاهر شدند. علویان عربِ خارج از آناتولی نیز دولت‌های خود را «علوی» معرفی کرده‌اند. به علاوه در این اثر، تمامی دولت‌های هواخواه اهل بیت(ع) که پیرو دوازده امام یا مذهب اسماعیلیه بودند گردآوری شده است. دلایل دیگری هم می‌توان به موارد فوق افزود اما به نظر می‌رسد همین اندازه جهت پاسخ‌گویی به انتقادات کافی باشد.»
اوچان دلیل اصلی انتخاب نام دولت‌های علوی در این اثر را ابراز عشق و محبت این دولت‌ها به ائمه معصوم ع) و تصدیق این امر از سوی مورخان ذکر کرده است. وی در این زمینه گفته است: «قصد نداشتم فقط دولت‌های شیعه دوازده‌امامی را علوی بنامم زیرا دولت‌های علوی دیگری وجود داشتند که شیعه دوازده‌امامی نبودند اما به اهل‌بیت احترام می‌گذاشتند. به ویژه اینکه فاطمیان دولتی بسیار بزرگ و قدرتمند بنیان نهاده بودند و صرف‌نظر از سیاست‌های‌شان، آشکارا به طرفداری از اهل‌بیت برخاسته و نام خود را از حضرت فاطمه(ع) برگرفته بودند. اما آن‌ها به جای امام موسی کاظم(ع)، به امامت اسماعیل، پسر بزرگ امام جعفر صادق(ع) و نوادگان اسماعیل اعتقاد داشتند.»
طی سال‌های اخیر، برخی نویسندگان مقالات و کتبی افتراگونه درباره شاه اسماعیل خطایی، فرمانروای صفوی و از پیران علوی، منتتشر کرده‌اند. نویسنده این مسئله را هم مد نظر قرار داده و با تحقیق گسترده درباره شاع اسماعیل و دولت صفوی نشان داده است که نویسندگانی که قصد جسارت به شاه اسماعیل را دارند، به جای نوشتن تاریخ، در واقع اعتقادات و دیدگاه‌های شخصی خود را بر زبان می‌آورند.
یکی از اهداف نویسنده در این کتاب، نشان دادن طبع شاعری برخی از سلاطین است. به ویژه وجهه شاعری شاه اسماعیل که با تخلص «خطایی» شعر می‌سرود و یکی از بزرگترین شاعران عصر خود بود. با این حال حملات به شاه اسماعیل به عنوان یکی از بزرگترین شاعران عصر خود نباید مایه تعجب ما شود؛ زیرا برخی از نویسندگان حامی عثمانی برای منزه کردن سلطان سلیم یاووز که به خونخواری و ظلم شهرت داشت، تنها راه چاره را در اتهام زدن به شاه اسماعیل می‌بینند.
کتاب «دولت‌های علوی» از تاریخ ۷۸۹ میلادی شروع می‌شود. در این تاریخ، ادریس، از نوادگان امام حسن(ع)، دولت تشکیل داد و در مراکش امروزی به عنوان دومین دولت رقیب مسلمان برای عباسیان ظاهر شد. وقتی ادریس در مراکش دولت برپا داشت، امام موسی کاظم(ع) در قید حیات بود. از این روز فرمانروایان دولت ادریسیان، به جای عنوان خلیفه، با لقب «امیر» شناخته می‌شدند.
بنابراین پژوهش علویان در شکل‌گیری بسیاری از دولت‌های سنی‌مذهب هم نقش داشتند. برای مثال نقش علویان در تشکیل دولت رمضان‌اوغلو‌ها در کتاب مطرح شده است. به علاوه، اکثریت مطلق طریقت اخوت، که هنگام بنیان گرفتن دولت عثمانی و قدرتمند شدن دولت سلجوقی نقشی اساسی را عهده‌دار شدند، از علویان بودند. حتی برخی از سنن طریقت اخوت امروزه نیز از سوی علویان اجرا می‌شود.
در منابع علوی به دوستی اَخی ائورن، بنیان‌گذار طریقت اخوت با حاج بکتاش ولی اشاره می‌شود. همچنین برخی دیگر از منابع می‌نویسند که اَخی ائورن همان ملانصرالدین است. بعضی از باور‌های طریقت اخوت بر بکتاشی‌گری تأثیر گذاشته است. اگر به «ولایت‌نامه» حاجی بکتاش، ولی نظر بیفکنید، منظورمان را بهتر خواهید فهمید. ذکر این نکته جالب توجه خالی از اهمیت نیست که لطیفه‌های بکتاشیان به سخنان طنزآمیز ملانصرالدین (اَخی ائورن ولی: خواجه نصرالدین خویی) بسیار شباهت دارد.
انتهای پیام
