بایدن اشغالگری آمریکا در عراق را با متحدان منطقه‌ای پیش می‌برد
مدرس دانشگاه گرمیان اقلیم کردستان عراق گفت: جو بایدن در قیاس با ترامپ درک متفاوت‌تری از منافع استراتژیک آمریکا در خاورمیانه دارد اما احتمالاً تلاش خواهد کرد که جایگاه تضعیف‌شده کشورش را در خاورمیانه تقویت کند که بخشی از این اقدام راهبردی با افزایش همکاری و هماهنگی با متحدان منطقه‌ای انجام خواهد شد.
وضعیت اقتصادی و سیاسی عراق در سال‌های اخیر بیش از هر زمان دیگری شکننده بوده است. بعد از حمله آمریکا به عراق به بهانه داشتن سلاح کشتار جمعی در سال 2003، به نظر می‌رسید که سرنگونی حکومت دیکتاتوری صدام حسین باعث خواهد شد که مردم این کشور که سال‌ها با تحریم و عواقب آن دست و پنجه نرم می‌کردند، آینده بهتر و روشن‌تری را پیش رو داشته باشند اما این اتفاق رخ نداد و این کشور پس از سقوط رژیم بعث و شکست داعش، همچنان در گرداب نزاع‌های مذهبی، سیاسی و قومی است. اعتراضات روزهای اخیر در سلیمانیه (اقلیم کردستان عراق) آخرین نمونه از اعتراضات مردم به فساد و ناکارآمدی مقامات حکومت عراق است.
هاشم کرمی، از کارشناسان مسائل عراق معتقد است که چندپارگی فرقه‌ای در عراق باعث شده که مردم و حکومت این کشور درک صحیحی از دولت‌مداری و همزیستی نداشته باشند. کَرَمی از سال 2012 تا 2020 در کسوت مدرس علوم سیاسی و روابط بین‌الملل دانشگاه گرمیان واقع در منطقه کلار اقلیم کردستان عراق مشغول به تدریس و تحقیق بوده است. وی در حال حاضر مشغول کار بر روی رساله دکتری خود با عنوان «دیپلماسی اقلیم کردستان و موضوع همه‌پرسی استقلال» است. او در گفت‌وگو با ایکنا نظر خود را در مورد وضعیت کنونی عراق بیان کرد.
ایکنا ـ با پیروزی جو بایدن در انتخابات ریاست‌جمهوری، گمانه‌زنی‌ها در مورد وضعیت اشغالگران آمریکایی در عراق آغاز شده است. وضعیت خروج این نیروها از عراق چگونه است و سیاست بایدن در قبال خروج نظامیان چه خواهد بود؟
به نظر می‌رسد جو بایدن در قیاس با ترامپ درک متفاوت‌تری از منافع استراتژیک آمریکا در خاورمیانه داشته باشد. بایدن احتمالاً تلاش خواهد کرد که جایگاه تضعیف شده کشورش را در خاورمیانه تقویت کند که بخشی از این اقدام راهبردی با افزایش همکاری و هماهنگی با متحدان منطقه‌ای انجام خواهد شد اما بخش دیگر به حضور نیروهای نظامی آمریکا وابسته است. از این رو به نظر می‌رسد سیاست دولت بایدن بازگرداندن نفوذ آمریکا باشد. حال اگر این امر نیازمند حضور مجدد نیروهای آمریکایی باشد، این اقدام را انجام خواهد داد. به طور خلاصه، دولت بایدن احتمالاً در مواردی که خروج نظامیان موجب تقویت نفوذ ایران، روسیه و کاهش نفوذ آمریکا در منطقه خاورمیانه به‌ویژه عراق و سوریه شده است، با حساسیت بیشتری در مقایسه با دولت ترامپ عمل خواهد کرد.
ایکنا ـ مهمترین معضل کنونی عراق از بین آشوب‌های داخلی، فساد سیاستمداران و دخالت بیگانه‌ها کدام است و بهترین تصمیم سیاسی برای برون‌رفت از بحران فعلی چیست؟
مهمترین معضل کنونی عراق فقدان توافق اجتماعی برای چگونگی دولت‌مداری و همزیستی مسالمت‌آمیز است. این معضل ریشه‌ای به آشوب‌های داخلی مستمر و دامنه‌دار و همچنین به جنگ داخلی، کودتا و خشونت‌های چندین باره انجامیده است. در میان عراقی‌ها هیچ توافقی مبنی بر اینکه دولت و ملت عراق چگونه باید باشد وجود ندارد. هر فرقه‌ای از دریچه منافع خود به تعریف کلیت دولت و ملت عراق می‌پردازد. این معضل ریشه‌ای به رواج بی‌قانونی و توجیه آن با عنوان حق فرقه برای دستیابی به امتیازات خاص منجر شده است. برای عراق هیچ راه حل سریعی بهتر از توافق درباره اجرای قانون اساسی وجود ندارد.
متأسفانه اکنون اکثریت در پی ایفای سلطه بر اقلیت است و همین مسئله باعث شده که بیگانگان به راحتی با پشتیبانی از اقلیت‌ها در عراق، دولت این کشور را با معضلات گوناگون مواجه کنند. اگر دولت، به جای تلاش برای اعمال حاکمیت از طریق به‌کارگیری زور یا فشارهای اقتصادی، در مسیر درک منافع اقلیت‌ها گام بردارد و در چارچوب قانون اساسی به حل مشکلات کنونی روی بیاورد، آسان‌تر می‌تواند مسائل را حل کند.
ایکنا ـ سال گذشته شاهد اعتراضات گسترده در عراق بودیم که همچنان در مقیاس کوچکتر ادامه دارد. ریشه این اعتراضات چیست و مقامات دولت چه اقداماتی را برای عمل به خواسته‌های معترضان انجام داده‌اند؟
ریشه اعتراضات در عراق به این بازمی‌گردد که مردم می‌دانند در کشوری ثروتمند زندگی می‌کنند اما از ساده‌ترین خدمات بی‌بهره‌اند. از آب آشامیدنی و برق گرفته تا خدمات بهداشتی و آموزشی، از ابعاد واضح امنیت نظامی و اقتصادی گرفته تا امنیت اجتماعی و زیست‌محیطی. در واقع دولت عراق کارنامه قابل قبولی نداشته است.
این معضلات روی هم انباشته شده و هر روز عراقی‌ها با ناامیدی بیشتری از آینده خود زندگی می‌کنند. تاکنون نیز در عمل مقامات عراقی برای حل این معضلات چندلایه کار خاصی را جز برگزاری جلسات و صدور بیانیه‌های متعدد یا امتیازدهی به سران فرقه‌ای انجام نداده‌اند.
ایکنا ـ نوع روابط اقلیم کردستان و ایران همواره مورد توجه سیاست‌گذاران دو کشور بوده و در حال حاضر این روابط به چه صورت است و مقامات اقلیم کردستان چه دیدگاهی درباره ایران دارند؟
در اقلیم کردستان همیشه دو نیروی همگرا و واگرا در رابطه با روابط اقلیم و ایران در جدال بوده‌اند. نیروی همگرا با ایران از طرف سیاستمداران اتحادیه میهنی کردستان رهبری می‌شده و نیروی واگرا با ایران نیز با سیاستمداران حزب دموکرات کردستان شناخته شده است. هر زمان که اتحادیه میهنی در مقابل حزب دموکرات کردستان در موضع ضعیف‌تری قرار گرفته، روابط این بخش از اقلیم با ایران نزدیک‌تر شده است. نتیجه اینکه روابطی که بین طرفین ایجاد شده همیشه به میزان مشکلات داخلی اقلیم وابسته بوده است نه منافع پایدارتری همچون نیاز به همکاری اقتصادی.
با این حال، سیاستمداران اقلیم کردستان تلاش کرده‌اند که موازنه در روابط خود با ایران و ترکیه را حفظ و با هر دو دولت سیاستی همکاری‌جویانه اتخاذ کنند. به دلیل اقتصاد‌محور نبودن سیاست خارجی ایران، برخلاف ترکیه، اکنون اقلیم کردستان به‌طور روزافزونی پذیرای شرکت‌ها و کالاهای ترکیه بوده و منافع مشترک اقتصادی در حال تعمیق است اما روابط اقلیم با ایران به برخی مسائل قدیمی از جمله مهار و کنترل نیروهای مخالف ایران و برخی مسائل امنیتی محدود مانده است.
ایکنا ـ وضعیت روابط اقوام و گروه‌های قومی و دینی در عراق چگونه است؟
واقعیت تلخ این است که روابط اقوام و گروهای قومی و فرقه‌های مذهبی گوناگون در عراق به‌طور نگران‌کننده‌ای متخاصمانه است. شکاف‌های عمیق ایدئولوژیک در کنار فشارهای اقتصادی روزافزون و ناتوانی دولت برای تأمین امنیت و خدمات موجب شده که عراقی‌ها با وجود آثار مخرب جنگ داخلی اخیر، مستعد خشونت‌ورزی بیشتر علیه یکدیگر باشند.
ایکنا ـ برای وضعیت سیاسی عراق چه آینده‌ای را متصور هستید؟
پیش‌بینی آینده وضعیت سیاسی عراق دشوار نیست! تاریخ یک سده اخیر عراق گویای نکات برجسته زیادی است که تغییر نکردن ملاکهای بنیادین من را به این باور رسانده که احتمال تکرار شدن رویدادهای تاریخی بیش از ایجاد تغییرات مثبت است. هر زمان که گروهی در عراق حکومت را قبضه کرده، در اولین فرصت به سرکوب اقلیت‌ها و مخالفان روی آورده و خشونت شدیدی را اعمال کرده است. اکنون هم نشانه‌های تکرار خشونت بیش از نشانه‌های تغییر دیده می‌شود. آینده سیاسی عراق تا زمانی که عراقی‌ها نگاه خود به حکومت‌ورزی را تغییر ندهند، همچنان مکدر خواهد ماند.
گفت‌وگو از محمدحسن گودرزی
انتهای پیام
